Złamanie kości śródstopia

Złamania w obrębie śródstopia

Stopa ludzka jest niezwykle złożoną konstrukcją; składa się z 26 kości oraz wielu elementów je łączących i stabilizujących; stawów, torebek stawowych oraz więzadeł. Z tego powodu nietrudno o jej uraz. Śródstopie stanowi środkową część stopy i składa się z pięciu długich kości, rozdzielonych niewielkimi przestrzeniami międzykostnymi. Właśnie z nimi połączone są nasze cztery palce, na które składają się trzy paliczki oraz duży paluch, który jest zbudowany z dwóch paliczków. Dzięki temu układowi możemy zwinnie się poruszać. Nieraz jednak zdarza się, że na skutek upadku, bądź silnego uderzenia, jedna z pięciu kości śródstopia pęka i dochodzi do złamania.

Przeczytaj też: Złamany palec – objawy, przyczyny, leczenie

Złamanie kości śródstopia – przyczyny

Do złamania kości śródstopia dochodzi najczęściej w czasie dużego wysiłku fizycznego, czyli podczas uprawiania sportu lub ciężkiej pracy fizycznej. Przyczyną tych złamań są urazy mechaniczne, stłuczenia oraz uderzenia. Złamanie kości śródstopia ze względu na miejsce złamania oraz mechanizm dzieli się na trzy rodzaje:

• złamanie tenisisty – charakteryzuje się złamaniem z oderwaniem niewielkiego fragmentu kości, może być spowodowane nagłym pociągnięciem przez ścięgno mięśnia strzałkowego krótkiego lub rozcięgno podeszwowe. Taki uraz może powstać np. w czasie gry w tenisa przy gwałtownym zatrzymaniu ruchu po podbiegnięciu do piłki, stąd nazwa urazu,
• złamanie Jones’a – jest najczęściej diagnozowanym urazem śródstopia, umiejscowione jest 1,5 cm od końca kości, czyli na granicy jej nasady i przynasady i spowodowane jest nieprawidłowym postawieniem stopy na jej boku,
• złamania ze zmęczenia – dotyczą zazwyczaj młodych sportowców, którzy trenują zbyt intensywnie i ulegają powtarzającym się urazom, szczególni narażeni są na ten uraz piłkarze. Ten typ urazu obejmuje trzon kości i jest dość trudny do leczenia. W badaniu radiologicznym znajdujemy przerost warstwy korowej, odczyn okostnowy oraz zniekształcenie kątowe kości.

Złamanie kości śródstopia – objawy

Objawy złamania kości śródstopia obejmują:

• silny ból najczęściej po bocznej stronie stopy,
• obrzęk i puchnięcie okolicy urazu,
• zasinienie,
• ograniczenie ruchów stopy,
• uniemożliwienie chodzenia.

Złamanie kości śródstopia – leczenie

Postępowanie z pacjentem ze złamaniem kości musi odbywać się w trybie pilnym. Pacjent powinien jak najszybciej znaleźć się w szpitalu. W czasie transportu do szpitala wskazane jest ułożenie chorego i stosowanie łagodnego wyciągu złamanej kończyny, co zmniejsza dolegliwości bólowe. Konieczne jest unieruchomienie chorej stopy, najlepiej poprzez uniemożliwienie ruchów w stawie skokowym. Ortopeda, po wywiadzie lekarskim oraz badaniu manualnym kieruje pacjenta na zdjęcie RTG. Badanie pozwoli określić umiejscowienie i przebieg linii złamania oraz obecność odłamów kostnych. Warto wykonać USG jeśli jest podejrzenie urazów tkanek miękkich. Dopiero na podstawie tych badań można zastosować odpowiednie leczenie.

Złamania kości w obrębie stopy leczy się operacyjnie lub zachowawczo. Żadna metoda nie gwarantuje jednak pozytywnych efektów i obie mogą spowodować różnorodne powikłania. Przy niewielkich złamaniach zaleca się noszenie specjalnego obuwia ortopedycznego z twardą podeszwą lub umieszcza się nogę w opatrunku gipsowym na około 6-8 tygodni. Zaleca się pacjentowi dużo odpoczynku i nie nadwyrężanie chorej kończyny.

Przy złamaniach z przemieszczeniem lub złamaniach otwartych konieczne jest leczenie operacyjne. Wzdłuż kości umieszcza się metalowe łączniki (śruby, druty, płytki), które przyspieszają zrost kości. W zależności od preferowanych metod części metalowe nie zawsze są wyciągane. Jeśli już są – to co najmniej po 6 tygodniach. Po zabiegu stopa nie powinna być obciążana również przez co najmniej 6 tygodni. Jeśli doszło do oderwania się małego fragmentu kości to najczęściej ulega ona usunięciu. Duże elementy kostne obejmujące powyżej 30% powierzchni stawowej umieszcza się na pierwotnym miejscu.

U osób uprawiających sport oraz u pacjentów u których leczenie zachowawcze nie przyniosło żądanych efektów preferowany jest zabieg operacyjny. Zdarza się, że po długim unieruchomieniu kość nie zrosła się, w takich sytuacjach stosuje się również leczenie operacyjne. W czasie leczenie należy regularnie przychodzić na kontrole badania RTG i obserwować zrost kości.

Złamanie kości śródstopia – rehabilitacja

Ostatnim etapem leczenia złamania w obrębie kości śródstopia jest rehabilitacja. Jest ona konieczna aby pacjent szybko odzyskał sprawność fizyczną i wrócił do normalnego funkcjonowania oraz aktywności fizycznej konieczna. Powinna ona obejmować:

• we wczesnym okresie pooperacyjnym działanie przeciwbólowe i przeciwobrzękowe. Zalecane jest jak najszybsze stosowanie pola magnetycznego (na gips, z zespalającymi częściami metalowymi odłamy kostne) aby przyspieszyć i stymulować zrost kości,
• wdrożenie jeszcze w trakcie unieruchomienia delikatnych ćwiczeń zdrowej kończyny dolnej w celu poprawy krążenia i odżywienia tkanek w kończynie unieruchomionej,
• unikanie forsowania kończyny w krótkim czasie po zdjęciu unieruchomienia oraz stosowanie zimnych okładów w celu zmniejszenia opuchlizny oraz ciepłoty okolicy złamania w okolicy złamania oraz okolicy stawu skokowego, który był unieruchomiony,
• naukę chodu; najpierw terapeuta uczy pacjenta chodzić ze sprzętem pomocniczym, gdyż zabronione jest obciążanie chorej kończyny przez co najmniej 6 tygodni. Potem dąży się do uniezależnienia pacjenta od kul i po zdjęciu unieruchomienia wprowadza się naukę powolnego obciążania chorej kończyny, która trwa kolejne 4 tygodnie. Ostatnim elementem jest nauka koordynacji ruchów oraz utrzymania równowagi. Wszystkie nowe elementy należy wprowadzać po uprzedniej konsultacji z lekarzem prowadzącym pacjenta,
• kurację farmakologiczną polegającą na podawaniu leków przeciwzapalnych i rozluźniających tkanki mięśniowe; jeśli ból jest intensywny, można poprosić lekarza o środki przeciwbólowe,
• fizykoterapię: stosowanie wcześniej wspomnianego pola magnetycznego oraz innych zabiegów o działaniu regenerującym i pobudzającym zrost kości (laseroterapia, ultradźwięki), krioterapii w celu zmniejszenia bólu i obrzęku, elektrostymulacji osłabionych mięśni stawu skokowego oraz zabiegów rozluźniających, poprawiających ukrwienie i odżywianie tkanek miękkich, takich jak: lampa solux czy kąpiel wirowa kończyny dolnej,
• masaż stopy, który poprawi ukrwienie i odżywianie tkanek miękkich oraz zmniejszy występujące w tych strukturach wzmożone napięcie.
• kinezyterapię, czyli wykonywanie ćwiczeń leczniczych. W początkowej fazie rehabilitacji najlepiej wykonywać z terapeutą delikatne ćwiczenia bez obciążania chorej kończyny np: ćwiczenia izometryczne, rozciągające oraz pobudzające stymulację nerwowo-mięśniową. Zazwyczaj po urazach kości śródstopia dużo pracy należy poświęcić również stawu skokowemu. Stopniowo wprowadza się ćwiczenia oporowe wzmacniające siłę mięśniową, poprawiające stabilizację, elastyczność tkanek miękkich oraz propriocepcję, czyli czucie stawu w przestrzeni. Na końcu stosujemy ćwiczenia całej kończyny dolnej, zwiększające siłę, kontrolujące ruch i pracę kończyny na nierównym terenie, poprawiające dynamikę ruchów wszystkich kończyny, najlepiej metodą PNF. Dążymy do tego aby wszystkie ruchy kończyny były wykonane w pełnym zakresie ruchu nawet po przyłożeniu niewielkiego oporu,
• terapię manualną, która obejmuje techniki mogące odblokować staw i przywrócić mu fizjologiczną biomechanikę. Szczególnie zalecana jest mobilizacja kości śródstopia, która poprawi ruchomość i zmniejszenie bólu,
• kinesiotaping, czyli oklejanie stawu specjalnymi, elastycznymi plastrami strukturze, które mają działanie sensoryczne, odciążające oraz stabilizujące, zalecane zwłaszcza podczas podejmowania pierwszej aktywności fizycznej po urazie w celu zmniejszenia ryzyka wystąpienia kontuzji.