Regeneracja trzustki po zapaleniu i alkoholu – oczyszczanie, zioła, leki i dieta

Kiedy chora trzustka wymaga regeneracji i oczyszczenia?

Trzustka to nieparzysty, długi i wąski gruczoł znajduje się za żołądkiem, gdzie leżą górne kręgi lędźwiowe. Jest stosunkowo niewielka, ale odgrywa niezwykle istotną rolę. Jej podstawowym zadaniem jest wytwarzanie oraz wydzielanie enzymów trawiennych, a także hormonów odpowiedzialnych za regulację stężenia glukozy we krwi. Enzymy te są przekazywane do przewodu pokarmowego, gdzie biorą udział w trawieniu podstawowych składników odżywczych – białek, tłuszczów i węglowodanów.

Przeczytaj: Mąka owsiana, właściwości i zastosowanie

W przypadku dolegliwości trzustki, które przebiegają ze znacznym upośledzeniem jej wydzielania zewnętrznego pierwszym symptomem zazwyczaj jest gorsze wchłanianie tłuszczów, co objawia się występowaniem biegunek tłuszczowych. Ponadto chora trzustka manifestuje się także pod postacią bólów brzucha, wzdęć, uczucia pełności w nadbrzuszu, a czasami także wymiotów.

Regeneracja komórek trzustki zachodzi tylko w niewielkim stopniu. Dlatego warto o nią zadbać w sposób szczególny. Można stosować naturalne metody pozwalające oczyścić ten organ z toksyn podawanych na co dzień w żywności, używkach czy lekach. Wskazane będzie stosowanie odpowiedniej diety odciążającej trzustkę, a wspomagająco również terapii ziołowej.

Czytaj również: Kolendra, właściwości i zastosowanie, kolendra w kuchni

Regeneracja trzustki po zapaleniu

Na przestrzeni ostatnich kilkudziesięciu lat, zarówno w Polsce jak i na całym świecie obserwuje się wzrost zachorowań na choroby trzustki. Jest to zarówno ostre, jak i przewlekłe zapalenie trzustki, a także rak trzustki i wiele innych, rzadszych schorzeń. Za wzrost zachorowań odpowiedzialny jest przede wszystkim współczesny, bardzo często nieprawidłowy styl życia. Wśród czynników zwiększających ryzyko choroby wymienić można przede wszystkim:

• spożywanie alkoholu,
• palenie tytoniu,
• stosowanie nieprawidłowej, bogatotłuszczowej diety prowadzącej do otyłości oraz sprzyjającej rozwojowi kamicy żółciowej i zaburzeń lipidowych.

Przeczytaj też: Ból brzucha po alkoholu

Choroby trzustki charakteryzują się ciężkim przebiegiem. W przypadku ostrego zapalenia trzustki konieczne jest leczenie szpitalne. Choroba obciążona jest stosunkowo wysokim, kilkuprocentowym ryzykiem śmierci. Natomiast przewlekłe zapalenie trzustki to choroba postępująca. Charakterystyczny jest dla niej ból trzustki, a dokładniej brzucha w tej okolicy. W późniejszych etapach choroby dochodzi do rozwoju zespołu złego wchłaniania – występowania biegunek tłuszczowych i chudnięcia, a także cukrzycy. W krajach uprzemysłowionych rak trzustki diagnozowany jest u ok. 8–10 osób na 100 000. Przy czym wykazuje się ciągły wzrost zapadalności na ten rodzaj nowotworu w ostatnim czasie. Mimo znacznego postępu w medycynie w ostatnich kilkunastu latach, ciągle istotnym problemem jest dosyć późne rozpoznanie tego nowotworu. W znacznej większości przypadków uniemożliwia to podjęcie właściwego, skutecznego leczenia choroby.

Zobacz również: Gdzie boli trzustka?

Regeneracja trzustki po alkoholu

Wykazano że długotrwałe spożywanie alkoholu skutkuje rozwojem ostrego zapalenia trzustki w ok. 40–60 proc. przypadków, a także w ok. 70–90 proc. przypadków przewlekłego zapalenia trzustki, które prowadzi w konsekwencji do nowotworów tego narządu. Jednak mechanizm działania alkoholu na trzustkę w tym przypadku nie został do końca poznany.

Przyjmuje się, że przewlekłe spożywanie alkoholu u tych osób prowadzi do wzrostu czynności trzustki, czego skutkiem jest nadmierne wytwarzanie enzymów. Z czasem zatykają one małe przewody trzustkowe, co prowadzi do upośledzonego odpływu soku trzustkowego i w konsekwencji do uszkodzenia komórek. To z kolei prowadzi do zapalenia i zaniku części zewnątrzwydzielniczej, a w konsekwencji do zwłóknienia, a nawet martwicy. Regeneracja trzustki po alkoholu możliwa jest tylko dzięki całkowitej, choćby czasowej abstynencji. Dzięki temu komórki wątrobowe ulegają oczyszczeniu, odbudowują się i mogą rozpocząć normalną pracę. Z piciem alkoholu powinny byś ostrożne zwłaszcza osoby chore na cukrzycę, u których komórki beta nie wydzielają insuliny lub są niewrażliwe na jej działanie.

Czytaj również: Zwłóknienie wątroby – przyczyny, objawy, leczenie, rokowania, czy jest odwracalne?

Dieta na regenerację trzustki

Podstawowym celem diety stosowanej w przypadku problemów z trzustką jest jej odciążenie. Dieta zalecana w tym przypadku powinna dostarczać wszelkie niezbędne składniki odżywcze oraz odpowiednią ilość energii przy możliwie jak największym zminimalizowaniu czynności wydzielniczych tego narządu.

W przypadku niewydolności trzustki występować mogą kłopoty trawienne. Enzymy wydzielane przez ten narząd odpowiedzialne są za trawienie składników pokarmowych, przede wszystkim tłuszczu. Kiedy trzustka niedomaga pojawić się mogą kłopoty z rozkładem oraz wchłanianiem poszczególnych składników. Dlatego okazać się może, że konieczne będzie uzupełnianie niedoborów witaminowych i mineralnych poprzez stosowanie odpowiedniej suplementacji. Wyniki badań potwierdzają pozytywny wpływ witaminy C oraz E na stan zdrowia osób z problemami trzustkowymi. Stosowanie suplementów na trzustkę pozwala zmniejszyć dolegliwości bólowe, łagodzi proces zapalny oraz zapobiega nawrotom choroby. W przypadku problemów z trzustką dieta powinna być ustalana indywidualnie. Będzie ona uzależniona od choroby, a także od stanu narządu.

Posiłki powinny być niewielkie i spożywane w temperaturze pokojowej. Zdecydowanie lepiej jeść mniej a częściej. Wskazane jest spożywanie 5–7 mniejszych objętościowo posiłków w regularnych odstępach czasu. Istotny jest także sam sposób przygotowywania potraw. Stosowane przepisy nie powinny być skomplikowane. Polecane jest przede wszystkim gotowanie lub gotowanie na parze (najlepiej połączone z rozdrabnianiem, przecieraniem lub miksowaniem), pieczenie w foli aluminiowej, pergaminie, w naczyniach ceramicznych czy rękawie oraz duszenie bez wcześniejszego obsmażania. Na chorą trzustkę niewskazane jest stosowanie pewnych technik kulinarnych. Wyeliminować należy przede wszystkim potrawy smażone, pieczone na tłuszczu, zapiekane, odsmażane czy odgrzewane, a także z dodatkiem tradycyjnych zasmażek. Niewielkie ilości tłuszczu można dodawać do potraw już po przygotowaniu. Do zagęszczania potraw preferowane są zawiesiny z mąki w wodzie lub w mleku.

Przeczytaj więcej na czym polega dieta trzustkowa

Oczyszczanie trzustki – jaka dieta ją odbuduje?

Dieta oczyszczająca trzustkę powinna opierać się na produktach białkowych o niskiej zawartości tłuszczu lub takich, które nie zawierają go wcale. W jadłospisie należy uwzględnić przede wszystkim: niskotłuszczowe gatunki mięs, takie jak cielęcina, chuda wołowina, jagnięcina, dziczyzna, z drobiu dozwolone są tylko kurczaki i indyki. Można spożywać chude szynki oraz wędliny drobiowe. Należy wybierać w miarę chude ryby, takie jak dorsz, flądra, okoń, pstrąg, szczupak czy sola. Do diety warto włączyć chude twarogi, odtłuszczone mleko oraz przetwory mleczne o obniżonej zawartości tłuszczu. W umiarkowanych ilościach stosować można oleje roślinne, np. rzepakowy bezerukowy, oliwę z oliwek, olej sojowy czy słonecznikowy oraz masło i miękkie margaryny.

Z pieczywa wybierać należy chleb pszenny, bułki kajzerki, sucharki, grzanki oraz chleb chrupki. Korzystne jest także spożywanie dobrze wypieczonego chleba mieszanego oraz graham. Z ciast warto wybierać te drożdżowe, z owocami, pierniki, keksy czy biszkopty. Spożywać można cukier, fruktozę, marmolady, galaretki, miód oraz słodziki. Zalecane jest przygotowywanie potraw z użyciem mąki pszennej i ziemniaczanej. W diecie uwzględnić można płatki pszenne, owsiane czy kukurydziane. A także ryż, makarony, kukurydzę oraz kiełki soi i soczewicy.

Przeczytaj też: Czym jest choroba alkoholowa?

Ziemniaki mogą być spożywane w postaci purée, gotowane w mundurkach czy też jako kluski ziemniaczane z gotowanych ziemniaków. D ieta oszczędzająca trzustkę powinna obfitować w świeże warzywa takie jak: marchewki, dynia, słodkie ziemniaki, kalafior, szpinak, buraki, seler, młoda kalarepa, kiszona kapusta, pomidory i ogórki bez skórki, zielona sałata, brokuły, cukinia i pieczarki. Sałatki powinny być przyprawiane sokiem z cytryny lub octem winnym. Zupy należy przygotowywać wyłącznie na wywarach warzywnych. Zarówno zupy, jak i sosy czy warzywa można doprawiać zawiesiną z mleka i mąki.

Z owoców spożywać można jabłka i gruszki bez skórki, a także owoce cytrusowe, banany, maliny, truskawki, brzoskwinie, morele, melony oraz kiwi. Bardzo dobrze przyswajane są kompoty owocowe.

Jajka dozwolone są w postaci gotowanej na miękko, jako luźna jajecznica przygotowana na parze czy omlety z ubitej piany. Mogą być używane do zagęszczania zup i sosów. Jednak należy pamiętać, że na żółtko uważać powinny osoby z dolegliwościami ze strony dróg żółciowych.

Odbudowa trzustki wymaga tego, aby posiłki powinny być doprawiane delikatnymi przyprawami, takimi jak: wanilia, koper, kminek, goździki, cynamon, sok z cytryny czy też natka pietruszki. Stosować można także ketchup i przecier pomidorowy. Ważne jest również to co i ile pijemy. Do diety warto wprowadzić herbatki i napary ziołowe, kawę zbożową, soki owocowe i warzywne oraz wodę mineralną niegazowaną. Picie dużych ilości płynów pozwala przyspieszyć oczyszczanie trzustki.

W związku ze zmniejszoną ilością tłuszczu w diecie, a w wyniku tego ograniczonym dowozem witamin rozpuszczalnych w tłuszczach konieczne jest zwiększenie ilości spożywanych warzyw bogatych w karoten. Uwzględnić należy także produkty bogate w witaminę C oraz odpowiednią ilość wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, które pobudzają układ odpornościowy.

Co szkodzi trzustce i jest dla niej niedobre?

W diecie sprzyjającej regeneracji trzustki należy jak najbardziej zminimalizować ilość spożywanego tłuszczu. W związku z tym konieczne jest całkowite wykluczenie z jadłospisu tłuszczów wyodrębnionych, takich jak boczek, smalec, słonina czy łój. Ograniczyć należy także spożycie mięsa, szczególnie tłustych gatunków oraz wędlin, głównie tych drobno zmielonych. Konieczne jest wykluczenie tłustego mięsa wołowego, wieprzowiny, cielęciny, baraniny, a także mięs peklowanych, mocno przyprawionych, panierowanych i smażonych oraz wypiekanych w tłuszczu. Z drobiu nie poleca się spożywania kaczek i gęsi, wykluczone są także podroby oraz skóry, nawet drobiowe. Zakazane jest spożywanie kaszanek, parówek, salami i salcesonów, pasztetów, tłustych gatunków kiełbas oraz wieprzowego mięsa mielonego. Spośród ryb zrezygnować należy z karpia, tuńczyka i sardynek w oleju, makreli, węgorza, łososia oraz halibuta.

W przeciwieństwie do najpopularniejszych diet, w przypadku kłopotów z trzustką niezalecane jest spożywanie produktów pełnoziarnistych. Wyklucza się także migdały, orzechy, ziarno sezamu i nasiona słonecznika. Niewskazane jest spożywanie świeżego pieczywa. Zakazane są torty, ciasta, produkty smażone w tłuszczu (np. pączki czy naleśniki), krakersy i bułki maślane. Wyeliminować należy słodycze – cukierki, czekoladę, słodkie wafelki itp.

Zakazane są warzywa ciężkostrawne i wzdymające. Przede wszystkim surowej i podsmażanej cebuli, kapusty, głównie włoskiej, białej i czerwonej oraz smażonych ziemniaków. A także grochu, fasoli i soi. Warzywa nie powinny być spożywane w postaci smażonej, jako frytki czy placki warzywne. Zakazane jest spożywanie niedojrzałych owoców. Niewskazane są również śliwki, porzeczki, agrest, a także gruszki i jabłka ze skórką oraz awokado.

Dieta trzustkowa nakazuje wykluczyć jaja gotowane na twardo, sadzone oraz zwykłą jajecznicę smażoną na tłuszczu. Mleko i przetwory mleczne pełnotłuste należy zamienić na produkty odtłuszczone. Niewskazane jest spożywanie mocno przyprawionych gatunków serów oraz serów typu fromage.

Oczyszczanie trzustki z toksyn wymaga wyeliminowania produktów ciężkostrawnych. Unikać należy ostrych przypraw. Przede wszystkim pieprzu, ostrej musztardy, ostrej papryki, chili, a także majonezu. Definitywnie należy wyeliminować alkohol, w przypadku problemów z trzustką jest on całkowicie zakazany. Już nawet jego niewielkie ilości mogą powodować zaostrzenie choroby. Ponadto trzustka nie lubi także mocnej kawy i napojów gazowanych.

Regeneracja trzustki – jakie zioła są najlepsze?

Trudno jednoznacznie stwierdzić jak długo regeneruje się trzustka. Sama zmiana diety może okazać się niewystarczająca. Warto wówczas zastosować zioła wspomagające pracę trzustki, które wspierają również jej regenerację. Posiadają właściwości wzmacniające, przeciwbólowe oraz rozkurczowe. Można je przyjmować w postaci herbatek, naparów czy ziołowych leków. Należy jednak pamiętać, aby definitywnie wystrzegać się wszelkich preparatów ziołowych sporządzanych na bazie alkoholi. W tradycyjnej medycynie znaleźć można wiele ziół o działaniu regeneracyjnym oraz wzmacniającym trzustkę. Są to niżej opisane zioła oczyszczające trzustkę.

• Jaskółcze ziele – posiadające właściwości rozkurczowe, moczopędne, żółciopędne oraz bakteriobójcze. Ponadto łagodzące wiele dolegliwości ze strony wątroby.
• Liść pokrzywy zwyczajnej – wspomaga funkcjonowanie organizmu w przypadku cukrzycy oraz przy innych dolegliwościach ze strony trzustki. Herbatki z pokrzywy działają moczopędnie oraz obniżają poziom cukru we krwi. A ponadto usprawniają pracę układu trawiennego, przez co poprawiają przyswajanie pokarmów, a w szczególności witamin.
• Kłącze perzu – posiada szerokie właściwości oczyszczające, wspomaga usuwanie szkodliwych związków oraz produktów przemiany materii.
• Liść borówki czernicy – posiada właściwości przeciwzapalne, a dodatkowo glikozydy znajdujące się w liściach borówki wspomagają obniżanie poziomu cukru we krwi.
• Gymnema – w badaniach zaobserwowano, że roślina ta wpływa regenerująco na miąższ trzustki.

Znane są doniesienia o pozytywnym wpływie picia herbatki z jemioły na trzustkę. Z kolei mniszek lekarski, którego surowcem zielarskim są przede wszystkim korzenie, ale także liście i kwiaty, posiada pozytywny wpływ na czynność wydzielniczą tego narządu. W związku z tym przyczynia się do unormowania całego procesu trawienia. Wykazano również pozytywny wpływ resweratrolu na to ochronę komórek ß-trzustki. Znaleźć go można przede wszystkim w czerwonych winogronach. Ponadto regeneracja trzustki po zapaleniu możliwa jest także dzięki stosowaniu: cynamonu, imbiru, żeń-szenia oraz nasion kopru. Regeneracja komórek beta trzustki w przypadku cukrzycy nie jest możliwa.

Leczenie ziołami powinno stanowić jedynie element wspomagający funkcjonowanie trzustki w przypadku łagodnych problemów. Należy pamiętać, że przed wprowadzeniem terapii jakimikolwiek preparatami bez recepty przy poważnych dolegliwościach dotyczących trzustki zawsze należy skonsultować się z lekarzem.

Bibliografia

Bąbała O., Działo J., Deptuła W.: Alkohol a zdrowie, Kosmos – Problemy Nauk Biologicznych, 2011, 60, 1-2, 189–194

Bujko J.: Ogólna charakterystyka diet objętych systemem dietetycznym, [w:] Bujko J.: Podstawy dietetyki, Wyd. SGGW, Warszawa, 2008, 21–43

De Groot-Andrałojć K.M.: Komórki syntetyzujące ghrelinę w wyspach trzustki w rozwoju płodowym człowieka oraz ekspresja w nich czynników transkrypcyjnych regulujących różnicowanie komórek wysp, Rozprawa doktorska wykonana w Katedrze Fizjologii i Biochemii Zwierząt Wydziału Hodowli i Biologii Zwierząt Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, 2013

Dieta w chorobach trzustki, dietetyczny plan na zdrowie, Szpital Uniwersytecki w Krakowie, http://www.su.krakow.pl/dietetyczny-plan-na-zdrowie

Hasik J., Lutomski J.: Ziołolecznictwo w chorobach wewnętrznych. Racjonalny poradnik dla lekarzy i farmaceutów, Post Fitoter, 2000, 4, 37–39

Jarosz M.: Choroby trzustki, [w:] Jarosz M.: Praktyczny podręcznik dietetyki, IŻŻ, Warszawa, 2010

Jarosz M., Dzieniszewski J.: Choroby trzustki – Porady lekarzy i dietetyków, Wyd. PZWL, Warszawa, 2004

Kalisz O., Wolski T., Gerkowicz M., Smorawski M.: Reaktywne formy tlenu (RTF) oraz ich rola w patogenezie niektórych chorób, Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, Lublin-Polonia, 2007, Vol. LXII, 87–99

Niebisz B.A., Jasik M., Karnafel W.: Choroby trzustki a zaburzenia gospodarki węglowodanowej, Diabetologia, Endokrynologia, Nowa klinika, 14, 3, 4, 316–319

Rudkowska E., Smutkiewicz A., Han-Marek M.: Zioła w terapii wspomagającej leczenie cukrzycy, Post Fitoter, 2006, 3, 155–162

Skarżyński A.: Zioła czynią cuda, Comes, 1994

Stępień M., Bogdański P., Suliburska J., Jabłecka A., Pupek-Musialik D.: Wpływ resweratrolu na cukrzycę i choroby sercowo-naczyniowe, Forum Zaburzeń Metabolicznych, 2012, 3, 4, 140–145

Wolnicka K.: Dieta w chorobach trzustki, IŻŻ, Zakład Żywienia i Dietetyki z Kliniką Chorób Metabolicznych i Gastroenterologii, https://dieta.mp.pl/diety/diety_w_chorobach/71913,dieta-w-chorobach-trzustki, dostęp: 04.20.2018

Ziółko E.: Podstawy fizjologii człowieka, Oficyna wydawnicza PWSZ w Nysie, 2006

Weixiang L.: Role of blueberry in pancreatic ß-cells, Michigan Technological University, 2017