Martwicze zapalenie trzustki (martwica trzustki) – przyczyny, objawy i leczenie

Martwicze zapalenie trzustki – jakie są przyczyny?

Martwicze zapalenie trzustki jest jedną z postaci ostrego jej zapalenia. W jej przebiegu dochodzi do martwicy narządu, która może rozszerzać się także na sąsiadujące tkanki. Martwica trzustki może ulec zakażeniu.

Martwicze zapalenie trzustki może mieć bardzo niekorzystne rokowanie i przebieg oraz doprowadzić do poważnych następstw – ze zgonem włącznie. Choroba cechuje się dynamicznym przebiegiem, często stan chorego bardzo gwałtownie ulega pogorszeniu.

Spośród przyczyn ostrego zapalenia trzustki (OZT) dwie wiodące to: nadużywanie alkoholu i kamica żółciowa. Zdecydowanie rzadziej choroba jest efektem: urazu, hiperlipidemii, wrodzonych wad czy mutacji narządu, działania jatrogennego (powikłania zabiegów, skutek uboczny przyjmowania leków).

Zobacz również: Gdzie boli trzustka?

Martwica trzustki – objawy

W przypadku martwicy narządu pojawiają się charakterystyczne objawy ostrego zapalenia (OZT). Pacjenci zgłaszają ból trzustki, czyli opasujący, silny ból w nadbrzuszu (z lewej strony, u góry), który może promieniować do pleców. Dolegliwości bólowe brzucha nasilają się po posiłku czy spożyciu alkoholu. Często towarzyszą im nudności oraz wymioty.

Pacjent z martwicą trzustki ma gorączkę i jest osłabiony. U chorego mogą pojawiać się zaburzenia świadomości. Ponadto występuje tachykardia, czyli przyspieszenie akcji serca (częstoskurcz). Do wymienionych objawów martwiczego zapalenia trzustki dołącza czasami żółtaczka.

W przedmiotowym badaniu trzustki można stwierdzić wyczuwalny opór w jamie brzusznej, tzw. ostry, twardy brzuch, a także skórne objawy OZT (objaw Cullena – krwawe podbięgnięcia w okolicy pępka czy też objaw Greya-Turnera, czyli krwawe podbiegnięcia w okolicy lędźwi).

Czytaj również: Torbiel krwotoczna – co to jest? Przyczyny, objawy i leczenie torbieli krwotocznej jajnika

Martwicze zapalenie trzustki – badania

W diagnostyce ostrego zapalenia trzustki wykonywane są m.in. badanie podmiotowe i przedmiotowe. Wśród innych należy wymienić te laboratoryjne – najważniejsze znaczenie mają enzymy trzustkowe (amylaza, lipaza) oznaczane we krwi (amylaza, lipaza) i w moczu (amylaza), ale ze stopniem zaawansowania choroby korelują także wykładniki stanu zapalnego (WBC, CRP, PCT – zwłaszcza ostatni marker – prokalcytonina – dobrze oddaje ciężkość choroby i stopień ryzyka poważnych powikłań z sepsą na czele).

Badania obrazowe na chorą trzustkę to z kolei USG jamy brzusznej (wykonywane zwykle w pierwszej kolejności, jednak bardzo mało dokładne, jeśli chodzi o obrazowanie narządu) oraz tomografia komputerowa jamy brzusznej (to drugie badanie jest znacznie bardziej wartościowe i pozwala na dość dokładne zobrazowanie zmian martwiczych). W celu obrazowania ewentualnych powikłań wykonuje się czasem badania na trzustkę, takie jak RTG przeglądowe jamy brzusznej lub RTG klatki piersiowej.

Martwica trzustki – dieta, leki czy operacja?

Martwicze zapalenie trzustki zawsze jest wskazaniem do hospitalizacji. W leczeniu stosuje się m.in. specjalną dietę na trzustkę – chory może wymagać całkowitego żywienia dojelitowego przez sondę lub też żywienia pozajelitowego.

Leczenie tej choroby trzustki polega także na: uzupełnianiu płynów i elektrolitów, antybiotykoterapii (lekiem z wyboru są karbapenemy) oraz podawaniu leków przeciwbólowych. Konieczne staje się też monitorowanie funkcji życiowych chorego.

Martwicze zapalenie może wymagać operacji trzustki. Zabieg polega na usuwaniu martwych fragmentów organu, a także ewentualnych ropni powstających jako powikłanie.

Martwicze zapalenie trzustki – rokowania i powikłania

Martwicze zapalenie trzustki jest chorobą poważną, która może zakończyć się nawet zgonem (ryzyko szacuje się nawet na 20 proc.). Dla rokowania istotne znaczenie ma szybkie wdrożenie leczenia.

Zapalenie trzustki może dawać powikłania ostre oraz opóźnione. Spośród ostrych powikłań, bardzo groźnym stanem jest posocznica i związana z nią niewydolność wielonarządowa. Potencjalnym powikłaniem martwicy trzustki jest też zakażenie martwicy (najczęściej dochodzi do niego w 3. tygodniu choroby, rokowanie jest wówczas poważne, a ryzyko zgonu wzrasta do ok. 50 proc.) oraz przejście martwicy na sąsiednie tkanki.

Po przebytym zapaleniu może rozwinąć się ropień trzustki (zwykle powikłanie to rozwija się po ok. 4 tygodniach i więcej od ostrego zachorowania), a także powstanie przetoki. W przebiegu OZT może dojść także do powikłań naczyniowych, takich jak: nadciśnienie wrotne, powstanie tętniaka rzekomego, zakrzepica żyły lub tętnicy śledzionowej i zakrzepica żyły wrotnej.