Jemioła – na co pomaga? Zastosowanie i właściwości lecznicze

Jemioła – jak wygląda i gdzie występuje?

Jemioła pospolita (Viscum album L.) jest wiecznie zielonym półpasożytniczym krzewem o kulistym pokroju. Owoce jemioły są barwy białej, lekko przezroczyste, jagodokształtne.

Występuje powszechnie w strefie klimatu umiarkowanego krajów europejskich jak i na niektórych terenach Azji. Najczęściej pasożytuje na drzewach liściastych, od których pobiera wodę oraz sole mineralne. W Polsce jemioła spotykana jest przede wszystkim na topolach, dębach, brzozach, klonach, lipach, a także niektórych drzewach owocowych. Nasiona jemioły przenoszone są przez ptaki.

Od bardzo dawna ziele jemioły stosowane jest w tradycyjnej medycynie ludowej. W wielu kulturach roślina ta uchodziła za „czarodziejską”. Uznawano jej magiczne właściwości i powszechnie sądzono, że przyrządzane z niej preparaty leczą niemalże wszystkie dolegliwości. W związku z tym na przestrzeni wieków powstało wiele legend i mitów dotyczących tego surowca.

Obecność jemioły w Święta Bożego Narodzenia jest zwyczajem, który większość osób uznaje za „zachodni”. Tymczasem w Polsce praktykowano go już dawno temu. Zgodnie z panującym przekonaniem gałązki jemioły posiadały życiodajną moc, która miała chronić przed urokami i złem.

Jakie właściwości lecznicze ma jemioła?

Choć z perspektywy badań naukowych jemioła pospolita pozostaje rośliną raczej słabo poznaną, nie ulega wątpliwości, że jest cennym surowcem leczniczym.

Ziele Viscum album posiada wiele różnych związków aktywnych, w tym: aminy biogenne (tyramina, histamina, cholina), flawonoidy, fenolokwasy, alkohole cukrowe, glikoproteiny, triterpeny, lektyny, lignany oraz wiskotoksyny.

Skład ziela jemioły nie zawsze jest jednak taki sam. Wiele w tej kwestii zależy od regionu z jakiego pochodzi surowiec oraz żywiciela, na którym pasożytuje.

Dostępna literatura podaje, że jemioła:

• reguluje przemianę materii;
• rozszerza naczynia krwionośne i jest pomocna w leczeniu chorób układu krążenia;
• obniża ciśnienie krwi;
• zwalnia rytm serca;
• zwiększa diurezę;
• działa rozkurczowo;
• działa przeciwkrwotocznie;
• działa przeciwmiażdżycowo;
• działa uspokajająco;
• pobudza aktywność układu odpornościowego (działanie immunostymulujące);
• działa cytostatycznie.

Poza lecznictwem ziele jemioły wykorzystuje się także w kosmetyce. Jej wyciągi działają przeciwzapalnie, ściągająco i wygładzająco.

Na co pomaga jemioła?

Tradycyjne zastosowanie preparatów jemioły obejmuje przede wszystkim leczenie łagodnego i umiarkowanego nadciśnienia tętniczego krwi, a także miażdżycy oraz dolegliwości towarzyszących okresowi menopauzy. Niekiedy wykorzystuje się je także w nasilonych krwawieniach miesiączkowych oraz w stanach zapalnych woreczka żółciowego.

Ekstrakty z ziela jemioły można stosować także zewnętrznie, m.in. jako dodatek do kąpieli lub w formie nasiadówek w przypadku zapaleń lub podrażnień okolic intymnych (niegdyś sądzono, że jemioła sprzyja płodności).

Od dłuższego czasu podejmowane są badania kliniczne oceniające przeciwnowotworowe działanie jemioły. Do chwili obecnej przeprowadzono ich ponad 100, a efekty wielu z nich były całkiem obiecujące. Badacze odnotowali m.in., że podawanie chorym na raka preparatów jemioły, ograniczało występowanie skutków ubocznych radioterapii oraz chemioterapii (wymioty, mdłości, biegunka, dolegliwości bólowe). Co więcej, wskazywano na skracanie czasu hospitalizacji, poprawę nastroju, zapobieganie nawrotom choroby, oraz wydłużenie czasu przeżycia.

W niektórych krajach (np. w Niemczech) preparat na bazie jemioły – Iscador – bywa wykorzystywany jako środek wspomagający terapię antynowotworową (głównie w celu poprawy jakości życia chorego).

Jak zażywać jemiołę?

Stosowanie jemioły ogranicza się głównie do korzystania z gotowych, dostępnych w aptekach lub sklepach zielarskich preparatów. Najczęściej są to wyciągi alkoholowe. Ich doustne przyjmowanie wymaga rozcieńczenia. Należy przestrzegać dawkowania zalecanego przez producenta.

Poza tym ziele jemioły występuje także jako składnik złożonych mieszanek ziołowych, np. na nadciśnienie, z których przyrządza się napary do picia.

Jemioła pospolita – środki ostrożności

Według Europejskiej Agencji ds. Leków (EMA) leczenie preparatami jemioły nie powinno odbywać się na własną rękę, a jedynie pod kontrolą lekarza.

Surowiec ten jest przeciwwskazany do stosowania u kobiet ciężarnych oraz karmiących piersią. Nie jest także rekomendowany dzieciom.

Choć w naszej szerokości geograficznej o gałązkę jemioły nietrudno, należy pamiętać, że ten wiecznie zielony krzew często klasyfikowany jest jako roślina trująca. Jej przedawkowanie grozi wystąpieniem takich działań niepożądanych jak nudności, wymioty, kolki, majaczenie.

Interakcje jemioły z lekami syntetycznymi nie zostały do tej pory poznane. Warto jednak zachować ostrożność podczas jednoczesnego przyjmowania jej preparatów i leków na nadciśnienie.