Seks bez zabezpieczeń – zalety, wady, higiena, niebezpieczeństwa

Czym jest seks bez zabezpieczeń?

Pod pojęciem seksu bez zabezpieczeń rozumiemy zaniechanie korzystania z jakichkolwiek metod antykoncepcji. Może się to wiązać zarówno z indywidualnymi przekonaniami, brakiem wiedzy na temat danej metody, obniżeniem jakości współżycia bądź innymi negatywnymi skutkami, związanymi z stosowaniem niektórych sposobów zabezpieczeń. Należy jednak pamiętać, iż taka postawa stwarza ryzyko nieplanowanej ciąży oraz transmisji czynników chorobotwórczych. Stosowanie dobranej indywidualnie metody antykoncepcyjnej pozwala zachować satysfakcję z seksu, utrudnia zajście w ciążę, a co być może najważniejsze szczególnie dla osób często zmieniających partnerów, zmniejsza ryzyko zarażenia się chorobą przenoszoną drogą płciową.

Przeczytaj też: Pieczenie penisa – co może być przyczyną?

Seks bez zabezpieczenia a ciąża

Obecnie para chcąc zabezpieczyć się przed nieplanowanym zajściem w ciążę ma do wyboru szeroki wachlarz możliwości antykoncepcji. Każda z nich ma zarówno swoje wady, jak i zalety oraz różni się skutecznością. Nie istnieje jednak jedna najlepsza metoda antykoncepcji. Ocenie skuteczności poszczególnych metod może służyć wskaźnik Pearla. Określa on liczbę zapłodnień pośród 100 kobiet stosujących wybraną metodę podczas jednego roku. Oznacza to, że im niższa wartość wskaźnika, tym skuteczniejsza metoda.

Metody antykoncepcji można podzielić na trzy grupy:

1. Antykoncepcja hormonalna – polega na przyjmowaniu preparatów zawierających hormony, które modyfikują przebieg cyklu menstruacyjnego. Jest to metoda o wysokiej skuteczności – posiada bardzo niski wskaźnik Pearla. Stosowanie jej może się jednak wiązać ze skutkami ubocznymi, np. w postaci spadku libido;
2. Metody mechaniczne – znajdują się tu różnorakie preparaty mechanicznie zapobiegające zapłodnieniu jak. np. prezerwatywy, wkładki domaciczne. Metody te mogą jednak stać w konflikcie z przekonaniami kobiet. Mogą również nieść ze sobą działania niepożądane jak np. obniżenie jakości współżycia. Są to skuteczne metody jednak niosą ze sobą większe ryzyko nieplanowanego poczęcia niż antykoncepcja hormonalna;
3. Naturalne planowanie ciąży – zwane potocznie „kalendarzykiem”, metoda ta polega na ocenie temperatury ciała kobiety oraz gęstości śluzu szyjkowego. Na tej podstawie określany jest moment owulacji, a co za tym idzie możliwe jest wyznaczenie dni płodnych oraz niepłodnych. Jest to skuteczna metoda w sytuacji, kiedy kobieta prowadzi obserwacje skrupulatnie oraz jest w stanie zdrowia. Oczywistym jest bowiem to, iż temperatura ciała może się zmienić wskutek infekcji, fałszywie sugerując owulację. Również śluz szyjkowy może zmieniać konsystencję pod wpływem infekcji dróg rodnych.

Zobacz również: Wszystko o seksie analnym

Seks bez zabezpieczeń a choroby przenoszone drogą płciową

Warto pamiętać, że wśród wymienionych powyżej metod antykoncepcyjnych, tylko prezerwatywa pozwala zapewnić pewien stopień ochrony przed innymi niż nieplanowana ciąża zagrożeniami, wynikającymi ze stosunku płciowego, tj. schorzeniami przenoszonymi drogą płciową. Poniżej przedstawione zostaną najistotniejsze choroby, na które narażone są osoby rezygnujące z mechanicznych metod antykoncepcyjnych (głównie prezerwatywy).

Choroby przenoszone drogą płciową mogą mieć etiologię:

• wirusową:
  • wirus HIV,
  • wirus opryszczki,
  • wirus HPV;
• bakteryjną:
  • krętek blady – kiła,
  • dwoinka rzeżączki,
  • chlamydia trachomatis;
• pasożytniczą:
  • rzęsistek pochwowy;
• grzybiczą:
  • Candida albicans.

AIDS

Zespół nabytego niedoboru odporności (AIDS) wywoływany jest przez wirusa HIV, który atakuje limfocyty T, będące elementem układu immunologicznego organizmu. Infekcja prowadzi do stopniowej destrukcji odporności. Chorzy zapadają z dużo większą częstością na infekcje oraz pewne charakterystyczne dla AIDS nowotwory. Ostatecznie to właśnie ciężkie zakażenia i nowotwory doprowadzają do wyniszczenia organizmu i śmierci.

Przeczytaj też: Pozycje seksualne w ciąży

Wirus HIV od momentu wniknięcia do organizmu może pozostać niewykrywalny przez około 6 tygodni w badaniach immunologicznych. Jest to tzw. okienko serologiczne. Infekcji wirusem mogą początkowo towarzyszyć objawy, takie jak powiększone węzły chłonne, podwyższona temperatura ciała, ogólne osłabienie. Symptomy te przemijają, a wirus jest obecny w organizmie w stadium utajonym. Okres ten może trwać nawet kilkanaście lat. Następnie rozpoczyna się powolne upośledzanie odporności, co prowadzi do wielu infekcji, które u zdrowych ludzi się nie rozwijają. Są to tzw. infekcje oportunistyczne. Pojawiają się liczne biegunki. Ostatecznie może dojść do rozwoju nowotworów, w tym mięsaka Kaposiego, charakterystycznego dla infekcji wirusem HIV.

Wirus przenosi się przez:

• stosunek płciowy (włącznie z seksem oralnym) – wirus obecny jest w spermie, preejakulacie oraz śluzie szyjkowym;
• kontakt zakażonej krwi z błonami śluzowymi osoby zdrowej.

Wyleczenie AIDS nie jest, niestety, możliwe na obecnym etapie rozwoju medycyny. Istnieją jednak leki utrudniające namnażanie wirusa. Pozwalają one wydłużać czas życia chorego i uniknąć albo opóźnić rozwinięcie się objawów niedoboru odporności. Koszty takiej terapii są jednak bardzo duże.

Zakażenie opryszczkowe

Zakażenie opryszczkowe to grupa chorób wywoływanych przez wirusy HSV typu 1 i 2. Typ pierwszy jest odpowiedzialny np. za często występującą opryszczkę wargową, pojawiającą się zwykle u osób, które mają osłabioną odporność. Często pojawia się w trakcie trwania przeziębienia czy grypy bądź w momencie rekonwalescencji. Skupimy się jednak na opryszczce narządów płciowych (herpesgenitalis), wywoływaną przez wirusa HSV 2, przenoszonego poprzez kontakty seksualne (waginalne, analne oraz oralne). Objawy opryszczki narządów płciowych ujawniają się po 2-20 dniach od kontaktu z chorą osobą, a są nimi:

• świąd w okolicach narządów płciowych,
• zaczerwienienie okolicy genitaliów,
• bolesne pęcherzyki w okolicach warg sromowych, wejścia do pochwy, odbytu,
• bolesne pęcherzyki na trzonie i żołędzi penisa,
• pęcherzyki umiejscowione poza okolicami narządów płciowych, jak np. uda, pośladki, ręce.

Należy pamiętać, że wirusem można się zakazić zarówno w okresie objawowym jak i bezobjawowym. Objawy zanikają po około 10 dniach. Pęcherzyki towarzyszące zakażeniu ustępują nie pozostawiając blizn.

Tak samo jak opryszczki wargowej, opryszczki narządów płciowych nie można całkowicie wyleczyć. Terapia polega na łagodzeniu objawów. Wirus uaktywnia się w momentach spadku odporności, u osób prowadzących stresujący tryb życia. Ważne jest, aby jak najszybciej od wystąpienia objawów rozpocząć przyjmowanie leków przeciwwirusowych, zarówno tych do stosowania zewnętrznego, jak i doustnych.

Kiła (syfilis)

Kiła (syfilis) to choroba bakteryjna wywoływana przez krętka bladego (Treponemapallidum). Bakteria ta może występować w całym organizmie, co w konsekwencji umożliwia jej zakażenie wieloma drogami. Najpopularniejszą drogą jej rozprzestrzeniania są kontakty seksualne: waginalne, oralne, analne. Możliwie jest jednak zakażenie również poprzez pocałunek (choć jest to rzadkość). Warto nadmienić, iż istnieje także postać wrodzona kiły. Występuje ona u dzieci, których matki były zakażone podczas ciąży. Ciąże takie często kończą się poronieniami. Jeśli jednak chorej kobiecie udaje się urodzić dziecko, często posiada ono liczne zmiany patologiczne na skórze oraz narządach wewnętrznych. Ponadto może dojść także do uszkodzenia narządu wzroku lub słuchu.

Zakażenie krętkiem bladym można podzielić na dwa etapy. Okres wczesny, trwający 2 lata, posiadający charakterystyczne objawy oraz okres późny, następujący po dwóch latach od zakażenia, będącego na początku bezobjawowym. Po około 5 latach pojawiają się jednak objawy kiły późnej.

Objawy kiły wczesnej:

• jedno lub kilka owrzodzeń (bezbolesnych) oraz powiększenie węzłów chłonnych – pojawiają się po 2-3 tygodniach od zakażenia tzw. kiła I okresu;
• wysypka całego ciała, gorączka, bóle głowy, osłabienie – pojawiają się po około 9 tygodniach od zakażenia (kiła II okresu – kiła wtórna).

Kiła wczesna może przejść również w stadium bezobjawowe, tzw. kiła utajona. Po 2 latach od wniknięcia krętka bladego do organizmu, rozpoczyna się okres późny kiły. U większości chorych przebiega ona bezobjawowo, należy jednak pamiętać o tym, że ryzyko zakażenia drugiej osoby nie znika. U niektórych zakażonych osób rozwijają się objawy kiły (kiła III okresu) późnej, takie jak:

• objawy ze strony układu nerwowego jak: zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, porażenia nerwów, czy ostatecznie wiąd rdzenia;
• kilaki, czyli guzy najczęściej występujące na skórze oraz śluzówkach, ponadto mogą występować w układzie kostnym, w wątrobie, żołądku, górnych drogach oddechowych;
• w układzie sercowo–naczyniowym kiła dotyka naczyń unaczyniających inne naczynia, przez co predysponuje do zapaleń naczyń, ich zwężania, powstawania tętniaków oraz niedomykalności zastawek.

Leczenie kiły opiera się na antybiotykoterapii. Głownie stosuje się penicyliny, dopuszczalne są też tetracykliny. Te drugie jednak wykazują mniejszą skuteczność. Terapia może doprowadzić do całkowitego ustąpienia objawów, o ile odpowiednio wcześnie zostaje wdrożona. Zmiany powstałe w przebiegu kiły późnej mogą się okazać niestety nieodwracalne.

Rzeżączka

Czynnikiem etiologicznym rzeżączki jest dwoinka rzeżączki (Neisseriagonorrhoeae). Zakazić się można przez kontakty seksualne (waginalne, analne, oralne) oraz poprzez używanie przedmiotów codziennego użytku, np.ręczniki. Bakteria ta „preferuje” bowiem środowisko ciepłe oraz wilgotne. Poza organizmem może przetrwać kilka godzin. Dlatego deska klozetowa w miejscach publicznych również jest potencjalnie niebezpieczna. Możliwe jest również zarażenie płodu podczas porodu przez zakażoną matkę.

Objawy rzeżączki:

• bolesne oddawaniu moczu, pieczenie,
• gorączka,
• wymioty,
• ropna wydzielina z cewki moczowej u mężczyzn,
• upławy, zaburzenia cyklu menstruacyjnego, obfite miesiączki u kobiet.

Nieleczona rzeżączka może prowadzić do ciężkich powikłań, takich jak: niepłodność, zapalenie stawów, opon mózgowo- rdzeniowych, prostaty, najądrzy. Terapia w przypadku zakażenia dwoinką rzeżączki opiera się na antybiotykoterapii. Głównie są to duże dawki penicylin. Istnieją jednak szczepy bakterii oporne na działanie tego antybiotyku. W takim przypadku zaleca się stosowanie leków z grupy cefalosporyn, bądź chinolonów.

Chlamydioza

Gatunkiem z rodzaju Chlamydia najczęściej przenoszonym podczas kontaktów płciowych jest Chlamydia trachomatis. Jest to bakteria wewnątrzkomórkowa, która po wtargnięciu do organizmu poprzez kontakty seksualne, bezpośredni kontakt z zakażoną osobą bądź podczas porodu, może bytować w nim w sposób utajony lub objawowy. Objawami chlamydiozy są:

• upławy,
• bóle w podbrzuszu,
• ból, pieczenie podczas oddawania moczu,
• krwawienia poza cyklem menstruacyjnym.

Nieleczone zakażenie chlamydią stwarza ryzyko poważnych powikłań, z których najgroźniejszym jest nowotwór narządu rodnego. Ponadto, choroba może doprowadzić do bezpłodności, zapaleń przydatków, zapaleń stawów, zapalenia gruczołu krokowego, astmy. Aby uniknąć powyższych powikłań, należy jak najszybciej wdrożyć odpowiednią antybiotykoterapię (najczęściej doksycykliną lub azytromycyną). Ważnym aspektem jest leczenie równocześnie obojga partnerów seksualnych, celem uniknięcia wzajemnego zakażania.

Rzęsitkowica

Rzęsistek pochwowy (Trichomonasvaginalis) jest drobnoustrojem występującym, jak wynika z samej nazwy, w pochwie kobiety. Nie jest to jednak jego jedyne środowisko. Pojawia się również u mężczyzn w przestrzeni pod napletkiem. Bytuje również w początkowym odcinku cewki moczowej, zarówno u kobiet jak i u mężczyzn. Drobnoustrój przenoszony jest zarówno przez kontakty seksualne, jak i poprzez wspólne używanie przedmiotów higieny osobistej, ewentualnie przez noszenie wspólnej bielizny. Zakażenie może przybierać zarówno formę ostrą, jak i przewlekłą. Różnica między tymi dwiema postaciami opiera się głównie na nasileniu objawów, jakie towarzyszą infekcji. Istnieje również postać bezobjawowa. Objawami rzęsistkowicy są:

• upławy o przykrym zapachu,
• ból oraz pieczenie podczas oddawania moczu,
• częstomocz,
• podwyższona temperatura ciała,
• obrzęk, zaczerwienie żołędzi.

W leczeniu rzęsistkowicy, jak w większości chorób przenoszonych drogą płciową, ważnym jest terapia obojga partnerów. Lekiem z wyboru jest metronidazol, bądź inne leki będące pochodnymi imidazolu.

Wszawica łonowa

Wszawica łonowa wywoływana przez wesz łonową (Pthiruspubis), zwaną też mendą. Jest to drobnoustrój o spłaszczonej budowie i długości około półtora milimetra. Bytuje na skórze owłosionej. Najczęściej zajmuje okolice narządów płciowych, pach, ud, brzuch, brwi a nawet rzęs. Nie występuje jednak na skórze owłosionej głowy.

Zakażenie następuje głównie poprzez kontakty seksualne z osobą zakażoną. Istnieje również potencjalne ryzyko zakażenia poprzez korzystanie z przedmiotów osobistych chorego. Objawami wszawicy są:

• świąd,
• plamy koloru szarego, bądź sinego w miejscu ukłucia przez wesz.

Leczenie wszawicy polega na stosowaniu przez chorego specjalnych szamponów, kremów, żelów, maści zawierających permetrynę. Ponadto zaleca się leki zawierające dimetikon i cyklometikon. Oczywiście w przypadku wszawicy także należy pamiętać o równoległym leczeniu partnera seksualnego.

Kandydoza narządów płciowych

Kandydoza narządów płciowych jest to choroba grzybicza, najczęściej wywoływana przez gatunek Candida albicans. Może być przenoszona przez kontakty seksualne. Częściej występuje u osób z zaburzoną odpornością, np. podczas antybiotykoterapii, sterydoterapii, przyjmowania leków immunosupresyjnych, u cukrzyków, chorych na AIDS, a także w chorobach nowotworowych. Innymi stanami, które predysponują do rozwoju drożdżycy narządów płciowych u kobiet, są: miesiączka, doustna antykoncepcja hormonalna, ciąża. Choroba dotyka pochwy, sromu oraz żołędzi i napletka u mężczyzn. Może przebiegać przewlekle bezobjawowo bądź dawać objawy, takie jak:

• świąd,
• białawe naloty na błonach śluzowych,
• ból, pieczenie narządów płciowych,
• ból podczas oddawania moczu.

Leczenie kandydozy oczywiście musi obejmować zarówno osobę chorą, jak i partnera seksualnego. Stosuje się zarówno leczenie miejscowe, w postaci rozmaitych maści, jak i doustne ogólnoustrojowe leki przeciwgrzybicze.

Seks bez zabezpieczeń a profilaktyka chorób przenoszonych drogą płciową

Profilaktyka chorób przenoszonych drogą płciową dotyczy:

• używania zabezpieczeń mechanicznych (jak prezerwatywa, chusteczki do seksu oralnego),
• ograniczenia liczby partnerów seksualnych,
• właściwej higieny,
• nie używania wspólnych gadżetów seksualnych,
• nie używania wspólnie przedmiotów higieny osobistej.