Seks po zawale – czy to bezpieczne?

Problemy z seksem po zawale a wizyta u lekarza

W polskich realiach rozmowa o seksie w gabinecie lekarskim nadal stanowi temat tabu, dlatego rzadko bywa ona w ogóle podjęta. Zasadniczym problem jest brak odpowiedniej komunikacji w relacji lekarz – pacjent, poczucie wstydu oraz przeświadczenie, że pytania związane ze sferą seksualną w obliczu istniejącej choroby są „nie na miejscu”. Takiej sytuacji winne są dwie strony, zarówno pacjenci, jak i lekarze.

Chorzy podczas wizyty u specjalisty w większości nie podejmują tematu swoich problemów seksualnych po zawale, uważając, że „nie wypada zadawać takich pytań” bądź twierdząc, że nie są one wynikiem schorzenia. Badania pokazują, że pacjenci preferują, aby to lekarz zainicjował rozmowę, z kolei sami przedstawiciele służby zdrowia często przyznają się, że wywiad w kierunku zaburzeń seksualnych stanowi dla nich sprawę kłopotliwą, wprowadzającą skrępowanie podczas wizyty.

W obliczu powyższych faktów, najważniejszą kwestią jest to, aby pacjent nie bał się zadawać pytań dotyczących zależności między sprawnością seksualną a zawałem, a lekarz sam zachęcał chorego do rozmowy, gdyż współżycie stanowi integralną część życia każdego dorosłego człowieka i nie powinno być pomijane.

Choroby układu sercowo-naczyniowego (np. choroba wieńcowa, w tym zawał serca, nadciśnienie tętnicze) stanowią najczęstszą przyczynę schorzeń, z którymi aktualnie zmagają się chorzy na całym świecie, dlatego też w tej grupie pacjentów coraz częściej obserwowane jest występowanie problemów związanych ze sferą seksualną.

Problemy z erekcją i wzwodem to objaw chorób serca

Zaburzenia seksualne w przebiegu chorób sercowo-naczyniowych występują zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn. U tych ostatnich najczęściej przyjmują postać zaburzeń erekcji (np. problemów ze wzwodem po zawale). Wyróżnia się 3 zasadnicze przyczyny problemów seksualnych u pacjentów cierpiących z powodu chorób serca:

• podłoże naczyniowe (głównie rozsiane zmiany miażdżycowe) – ok. 70 proc.;
• podłoże psychologiczne (głównie depresja) – ok. 8–10 proc.;
• podłoże mieszane, będące wynikiem dwóch powyższych czynników – ok. 20 proc.

Wykazano, że miażdżyca odpowiada aż za 70 proc. zaburzeń seksualnych u pacjentów ze schorzeniami układu krążenia. Ponadto wszystkie czynniki predysponujące do powstawania blaszek miażdżycowych podwyższają również ryzyko wystąpienia zaburzeń seksualnych. Należą do nich m.in.: otyłość, palenie papierosów, nadciśnienie tętnicze, cukrzyca. Miażdżyca jest chorobą rozsianą w całym organizmie i rozwija się w naczyniach krwionośnych, powodując zwężenie ich światła, co w konsekwencji prowadzi do zmniejszenia przepływu krwi do danego obszaru, a następnie do niedokrwienia tkanek. Tętnice unaczyniające narządy płciowe są jednymi z najcieńszych naczyń występujących w organizmie człowieka, dlatego też zmiany miażdżycowe rozwijające się w ich obrębie dawać mogą stosunkowo wcześnie objawy w postaci zaburzeń erekcji będące manifestacją niedokrwienia prącia (erekcja jest wynikiem napełniania się krwią struktur prącia, tzw. ciał jamistych). Dlatego też, gdy zaobserwuje się u siebie nawracające zaburzenia wzwodu warto zgłosić się do lekarza rodzinnego, gdyż mogą one z dużym prawdopodobieństwem stanowić zapowiedź choroby układu naczyniowego i nie są wynikiem „własnej słabości”, jak często określają to pacjenci.

Problemy natury psychologicznej, tj. depresja, zaburzenia lękowe czy przewlekły stres, odpowiedzialne są tylko za 10 proc. przypadków pogorszenia sprawności seksualnej. Nie można jednak lekceważyć tego czynnika ryzyka, gdyż depresja o różnym nasileniu jest stosunkowo częstą przypadłością pacjentów z chorobami kardiologicznymi. W takich wypadkach pomocne bywa zasięgnięcie porady psychologa czy stosowanie technik relaksacyjnych niwelujących napięcie i stres. Warto wiedzieć, że nie zaleca się farmakoterapii antydepresantami w chorobach krążenia, gdyż nie mają one wpływu na przeżywalność chorych oraz mogą nasilać zaburzenia seksualne.

Zdecydowanie mniejszą grupą przyczyn odpowiedzialnych za występowanie problemów seksualnych w chorobach krążenia są działania niepożądane leków przyjmowanych przez chorych. Zaburzenia erekcji czy spadek libido może występować podczas leczenia B-blokerami (stosowane np. w chorobie wieńcowej, niewydolności serca) czy lekami przeciwdepresyjnymi.

Czytaj również: Rehabilitacja po zawale serca – jak wygląda w domu i w szpitalu, co i jak ćwiczyć?

Strach przed seksem po zawale serca

Szacuje się, że ok. 60 proc. kobiet po przebytym zawale serca odczuwa strach przed ponownym podjęciem aktywności seksualnej, podobnie ta statystyka wygląda u mężczyzn. Głównym powodem podawanym przez chorych jest obawa przed wystąpieniem kolejnego zawału w trakcie stosunku płciowego.

Czego nie wolno po zawale serca? Pacjenci kardiologiczni często mają niesłuszne poczucie inwalidztwa związane z chorobą. Większość chorych, a także ich bliskich uważa, że powinni się „oszczędzać”, rezygnując zupełnie z aktywności fizycznej. Dodatkowo lekarze mogą w sposób niezamierzony potęgować u chorego przeświadczenie o niepełnosprawności, zalecając ograniczenie wysiłku fizycznego, które pacjenci często rozumieją jako całkowitą dyskwalifikację aktywności fizycznej. Te wszystkie czynniki predysponują do rozwoju depresji, a w konsekwencji mogą przyczyniać się do występowania bądź nasilenia problemów sfery seksualnej.

W chorobach układu sercowo-naczyniowego wysiłek fizyczny jest jak najbardziej zalecany, gdyż poprawia on ogólną wydolność serca oraz przeciwdziała postępowi choroby. Aktywność fizyczna musi być dobrana do indywidualnych możliwości pacjenta, najlepiej po zasięgnięciu rady fizjoterapeuty.

Seks w chorobach sercowo-naczyniowych jest bezpieczny. Szacuje się, że wysiłek fizyczny w trakcie stosunku płciowego jest porównywalny do wysiłku podczas brania prysznica czy ścielenia łóżka i mniejszy niż wchodzenie po schodach. Mitem jest więc to, że seks wiąże się z dużym obciążeniem fizycznym. Pacjenci często obawiają się nagłego zgonu podczas uprawiania seksu (tzw. „słodka śmierć”), w rzeczywistości jest to tylko motyw chętnie wykorzystywany w produkcjach filmowych – w praktyce nagłe zgony sercowe (NZS) podczas stosunku stanowią zaledwie 0,6 proc. wszystkich NZS (wg danych amerykańskich).

Seks a zawał – czynniki ryzyka

Brak jest wiarygodnych danych dotyczących występowania zawału serca po aktywności seksualnej. Wiadomo jednak, jakie czynniki zwiększają oraz obniżają ryzyko wystąpienia zawału serca w trakcie lub po stosunku płciowym. Do tych pierwszych czynników zaliczają się:

• seks z nieznanym partnerem;
• współżycie w nietypowym dla danej osoby wymiarze (np. seks w miejscach publicznych);
• nadużycie alkoholu przed stosunkiem seksualnym;
• obfity posiłek przed stosunkiem seksualnym.

Natomiast czynnikami zmniejszającymi ryzyko zawału serca związanego z seksem są regularna aktywność fizyczna oraz wywiad dodatni w kierunku choroby wieńcowej (np. świadomość bólu wieńcowego, odpowiednio szybkie przerwanie stosunku płciowego w razie wystąpienia dolegliwości).

Wiadomo również, że płeć i wiek pacjenta nie zwiększają ani nie niwelują ryzyka zawału serca po aktywności seksualnej. Ponadto szacuje się, że powrót do aktywności seksualnej po przebytym, niepowikłanym zawale serca może nastąpić po ok. 2 tygodniach, jednakże ustalenie tego okresu wymaga zawsze indywidualnej stratyfikacji ryzyka dla danego chorego.

Powyższe informacje aktualne są również dla pacjentów ze wszczepionym kardiowerterem – defibrylatorem.

Czytaj również: Pierwsze objawy zawału serca – wczesne i nietypowe objawy zawału

Czy seks po zawale serca jest bezpieczny?

Pomimo, iż akt seksualny nie wiąże się z dużym obciążeniem fizycznym, to towarzyszą mu silne emocje (pacjenci często pytają też o kwestię orgazmu po zawale), czasem stres, co u szczególnie narażonych pacjentów może być zjawiskiem niekorzystnym. Dlatego też wszystkim chorym kardiologicznym lekarz powinien ocenić ryzyko, jakie stwarza aktywność seksualna. Jedną ze skal służącą do takiej oceny są kryteria konsensusu z Princeton. Na ich podstawie wyróżnia się 3 grupy ryzyka:

• niska – bez ograniczeń;
• pośrednia – ograniczyć aktywność seksualną;
• wysoka – zaleca się nie podejmowanie aktywności seksualnej.

Należy pamiętać, że pacjenci z zaawansowaną chorobą kardiologiczną czy bólami spoczynkowymi oraz źle tolerujący wysiłek fizyczny powinni zrezygnować z aktywności seksualnej.

Jakie leki na potencję po zawale można stosować?

Najważniejszymi działaniami usprawniającymi kondycję seksualną są przede wszystkim: prawidłowe leczenie choroby podstawowej, całkowite zaprzestanie palenia papierosów, redukcja masy ciała u pacjentów z nadwagą i otyłością, prawidłowa kontrola cukrzycy, odpowiedni dieta np. w chorobach sercowo – naczyniowych dieta DASH, regularny wysiłek fizyczny, adekwatny do możliwości chorego, wsparcie rodziny i psychologa (w razie potrzeby).

Lekami stosowanymi w celu poprawy funkcji seksualnych są tzw. inhibitory fosfodiesterazy 5 np. sildenafil, czyli popularna viagra. Po zawale należy pamiętać, że przy jej stosowaniu wymagane jest zachowanie szczególnej ostrożności, zwłaszcza jeżeli pacjent przyjmuje leki z grupy azotanów (np. nitrogliceryna stosowana do przerywania bólu wieńcowego).

Wymagane jest zachowanie odpowiednio długiego okresu przerwy między podaniem tych dwóch preparatów, zgodnie z ulotką producenta lub w miarę możliwości zastąpienie azotanu innym lekiem o podobnym działaniu leczniczym.

Czytaj również: Ciśnienie przy zawale – jakie jest – niskie, wysokie?

Seks po zawale mięśnia sercowego – opinia eksperta