Choroby przenoszone drogą płciową

Które choroby przenoszone są drogą płciową?

Choroby przenoszone drogą płciową, często określane jako choroby weneryczne (ang. sexually transmitted diseases – STD), to ciągle duży problem. Wieloletni okres tabu odnośnie inicjacji seksualnej, jak również zagrożeń, jakie może nieść za sobą kontakt płciowy, doprowadził do szerzenia się infekcji przenoszonych drogą płciową. Obecnie świadomość ryzyka jest coraz większa. Nie oznacza to jednak, że możliwość infekcji nie istnieje.

Drogą kontaktów seksualnych przenoszone są choroby o różnej etiologii. Najczęściej występujące i najgroźniejsze są choroby wywoływane przez wirusy:

• HIV – ludzki wirus niedoboru odporności;
• HCV – wirus zapalenia wątroby typu C;
• HPV – wirus brodawczaka ludzkiego – przyczyna choroby o nazwie kłykciny kończyste, odpowiada także za rozwój raka szyjki macicy;
• HSV-2 – wywołuje opryszczkę na narządach płciowych.

Bakterie, które wywołują choroby przenoszone drogą płciową:

• krętek blady (łac.Treponema pallidum) – przyczyna kiły;
• dwoinka rzeżączki (łac. Neisseria gonorrhoeae) – przyczyna rzeżączki;
• Chlamydia trachomatis – przyczyna chlamydiozy;
• Haemophilus ducreyi – wywołuje wrzód miękki weneryczny.

Wśród pasożytów, które powodują choroby przenoszone drogą płciową, dominują: rzęsistek pochwowy (łac. Trichomonas vaginalis) i wesz łonowa. Do grzybów należy zaliczyć tutaj Candida albicans.

Sprawdź również: Seks oralny a choroby przenoszone drogą płciową

Choroby weneryczne – kiedy istnieje ryzyko zarażenia?

Osoby rozpoczynające kontakty płciowe powinny pamiętać, że wydzieliny z pochwy, prącia i odbytu mogą zawierać różne czynniki etiologiczne (bakterie, wirusy, pierwotniaki), wywołujące choroby weneryczne. Niewielu partnerów pamięta o tym, że również seks oralny czy analny nie chroni przed zakażeniem.

W zależności od sposobów kontaktu płciowego, objawy chorób przenoszonych drogą płciową mogą się pojawiać w różnych miejscach ciała, nie tylko w okolicach krocza.

Bardzo ważnym i udowodnionym ryzykiem zakażeń są kontakty homoseksualne, gdyż w związku z brakiem możliwości pojawienia się ciąży, partnerzy nie dbają o zabezpieczanie się, a przez to o swoje zdrowie. Uznaje się, że choroby przenoszone drogą płciową, występują częściej u osób:

• o niskim statusie socjo-ekonomicznym,
• młodych (15–24 lat),
• samotnych,
• często zmieniających partnerów seksualnych,
• zamieszkujących duże aglomeracje miejskie,
• stosujących odmienne techniki seksualne (seks analny, fisting i inne, w których zwiększa się ryzyko uszkodzenia błon śluzowych).

Przeczytaj też: Infekcje intymne u mężczyzn

Objawy chorób przenoszonych drogą płciową

W zależności od przyczyny, objawy choroby przenoszonej drogą płciową mogą być bardzo różne. Należy pamiętać, że nie są to tylko symptomy miejscowe, zlokalizowane w okolicach moczowo-płciowych, ale także mogą dotyczyć całego ciała, np. uogólniona wysypka, powiększenie węzłów chłonnych w miejscach innych niż pachwiny, zmiana skórna w miejscu wniknięcia bakterii (kiła).

• HIV – zakażenie wirusem jest w początkowym okresie (nawet do 10 lat) zwykle bezobjawowe lub występują objawy niecharakterystyczne, które nie budzą niepokoju wniknięcia wirusa do organizmu (tzw. objawy grypopodobne – gorączka, bóle mięśni i stawów, dyskretne powiększenie węzłów chłonnych, senność oraz nadpotliwość). Dopiero po kilku latach od zakażenia pojawiają się bardziej niepokojące symptomy znacznego spadku odporności w postaci chorób wskaźnikowych – niektóre postacie nowotworów, zakażenia oportunistyczne (wskazujące na wyniszczenie układu immunologicznego), wyniszczenie.
• HPV – najbardziej charakterystyczne w związku z zakażeniem wirusem brodawczaka są kłykciny kończyste, wywoływane przez podtyp 6 i 11 HPV. Zmiany te, zlokalizowane w okolicach narządów płciowych, to miękkie, kalafiorowate, uszypułowane brodawki na narządach płciowych, mogące przyjmować dość duże rozmiary. Długoletnie bezobjawowe zakażenie wirusem brodawczaka jest czynnikiem ryzyka wielu nowotworów, w tym raka szyjki macicy, odbytu, sromu i pochwy.
• HSV-2 – opryszczka narządów płciowych to głównie zmiany skórne pod postacią pęcherzy wypełnionych surowiczą wydzieliną, lokalizujące się w okolicach krocza (prącie, wargi sromowe, łechtaczka, przedsionek pochwy). Po pewnym czasie pęcherze pękają, pozostawiając bolesne owrzodzenia. Oprócz tego występują symptomy infekcji, takie jak gorączka, apatia, złe samopoczucie, a u kobiet mogą dołączyć się upławy.
• Kiła – kiła wczesna, czyli okres do 2 lat od zakażenia, objawia się tzw. zmianą wczesną (grudką, która powstaje na skórze w miejscu wniknięcia bakterii) oraz powiększeniem węzłów chłonnych w jej okolicy. Poza tym występuje charakterystyczna wysypka kiłowa (osutka) i zmiany w okolicy narządów płciowych zwane kłykcinami płaskimi. Kiła późna jest obecnie bardzo rzadko spotykana.

Zobacz również: Wszystko o seksie analnym

• Rzeżączka – w zależności od płci, objawy są różne: u kobiet są to ropne, cuchnące upławy, ból podczas mikcji, krwawienie z dróg rodnych. Mężczyźni skarżą się na ropną wydzielinę z cewki moczowej oraz ból podczas oddania moczu. Największym niebezpieczeństwem jest jednak bezpłodność wywoływana przez długotrwałe utajone zakażenie.
• Chlamydioza – podobnie jak w przypadku rzeżączki, powoduje pieczenie w momencie mikcji, upławy u kobiet oraz wydzielinę prącia u mężczyzn, a także bolesność podbrzusza, jąder, dyspareunię.
• Grzybica okolic moczowo-płciowych – wywoływana przez drożdżaka Candida albicans jest bardzo częstą infekcją okolic intymnych. U mężczyzn przebiega zwykle bezobjawowo, a kobiety skarżą się na świąd okolic warg sromowych i pochwy, a także na białe, serowate upławy.

Przeczytaj również: Świerzb, objawy, przyczyny, leczenie

Choroby weneryczne – jakie badania wykonać?

W przypadku chorób, które nie dają w początkowych okresach żadnych objawów, rozpoznanie jest zazwyczaj przeoczone, a infekcja niesie za sobą ryzyko wielu powikłań, w tym także rozwój nowotworów czy niepłodności.

Większość zakażeń miejscowych można rozpoznać za pomocą wymazów i hodowli na specjalnych pożywkach. W tym celu wykonuje się przede wszystkim wymaz z okolic pochwy, sromu, odbytu oraz napletka.

Oprócz badań mikroskopowych, większość zakażeń można wykryć metodami serologicznymi, z pobranej próbki krwi bądź moczu. Pomocne w postawieniu rozpoznania są charakterystyczne objawy, np. występowanie kłykcin kończystych oraz dokładny wywiad chorobowy. Zawsze bezwzględnie konieczna jest wizyta u lekarza dermatologa-wenerologa.

Czytaj również: Torbiel jądra – przyczyny, objawy, leczenie. Czy torbiel jądra jest groźna?

Leczenie chorób przenoszonych drogą płciową

Leczenie chorób wenerycznych na własną rękę zawsze skazane jest na niepowodzenie. Podobnie jak symptomy i dolegliwości wywoływane zakażeniami przenoszonymi drogą kontaktów seksualnych, tak samo leczenie chorób przez nie wywoływanych jest bardzo różne.

W części przypadków, szczególnie w zakażeniach bakteryjnych i grzybiczych, można zastosować leczenie przyczynowe, a więc zwalczające czynnik etiologiczny infekcji.

Penicylina jest najlepszym antybiotykiem stosowanym w przypadku zakażeń bakteryjnych, a oporność na jej działanie jest jeszcze bardzo niska. Drożdżaki wymagają zwykle zastosowania farmakoterapii przeciwgrzybiczej. Lekiem pierwszego rzutu jest w tym przypadku ketokonazol lub flukonazol.

Niestety, większym problemem pozostają nadal zakażenia wirusowe, których leczenie oznacza przeważnie stosowanie leków objawowych oraz łagodzenie objawów.

Inaczej jest w przypadku zakażenia wirusem HIV, którego leczenie obecnie bardzo się rozwija i powstają coraz to nowe metody walki z tą chorobą.

Leczenie zmian skórnych, takich jak kłykciny kończyste, oprócz leczenia miejscowego maściami, to pole do popisu dla chirurgów, którzy za pomocą skalpela są w stanie usunąć większość zmian. Nie jest to jednak metoda całkowicie lecząca, a jedynie poprawiająca komfort życia pacjenta.

Jak zapobiegać chorobom wenerycznym?

Najlepszą metodą zapobiegania zakażeniom oraz szerzeniu się chorób przenoszonych drogą płciową u kobiet i mężczyzn jest stosowanie prezerwatyw. Jest to szczególnie istotne, jeśli nie mamy stałego partnera i nie jesteśmy pewni jego przeszłości.

W przypadku niektórych infekcji, np. grzybicy, bardzo ważne jest leczenie zarówno osoby, u której występują objawy, jak również jej partnera.

Bezobjawowa infekcja drożdżakiem u mężczyzn jest najczęstszą przyczyną nawrotów tego problemu u kobiet. Należy również pamiętać, że nie wszystkich chorób można uniknąć stosując prezerwatywy – wesz łonowa czy świerzb może się przenieść mimo takiego zabezpieczenia.