Wirus RSV – objawy, diagnostyka, leczenie, zapobieganie

Czym jest wirus RSV i jakie daje objawy?

Wirus RSV to wirus odpowiedzialny za wywoływanie infekcji dróg oddechowych, często o ciężkim przebiegu. Grupą szczególnie narażoną na zakażenie są dzieci w pierwszych dwóch latach życia, przede wszystkim wcześniaki oraz dzieci z zaburzeniami odporności.

Najbardziej typową postacią zakażenia wirusem RSV jest zapalenie oskrzelików , tzn. drobnych rozgałęzień oskrzeli. Infekcja objawia się: dusznością, świszczącym oddechem, kaszlem, gorączką, apatią i ogólnym osłabieniem. W leczeniu infekcji RSV największe znaczenie ma postępowanie objawowe.

Infekcjom spowodowanym przez wirus RSV można zapobiegać – zarówno poprzez profilaktykę nieswoistą (np. poprzez unikanie kontaktu z osobami chorymi), jak i poprzez stosowanie immunoglobuliny anty-RSV lub przeciwciała monoklonalnego – paliwizumabu.

RSV atakuje drogi oddechowe. Ma on zdolność do wiązania się z komórkami nabłonka i prowadzenia do ich łączenia się w duże komórki (tzw. syncytia), co ułatwia szerzenie się zakażenia. Wirusem RSV można zakazić się drogą kropelkową oraz przez kontakt bezpośredni z wydzieliną z dróg oddechowych chorego. Obserwuje się sezonowość zakażeń tym wirusem (zakażenia przede wszystkim w sezonie jesienno-zimowym oraz wczesną wiosną).

Czytaj również: Ventolin (salbutamol) – na co działa, wskazania, przeciwwskazania, dawkowanie

Kto jest narażony na zakażenie wirusem RSV?

Wirus RSV atakuje przede wszystkim dzieci młodsze (między 6 tygodniem a 6 miesiącem życia), a szczególnie:

• wcześniaki;
• dzieci z upośledzoną odpornością;
• dzieci z przewlekłymi chorobami układu oddechowego (np. z dysplazją oskrzelowo-płucną, mukowiscydozą);
• dzieci z przewlekłymi chorobami układu krążenia (np. z wrodzonymi wadami serca);
• dzieci narażone na ekspozycję na dym tytoniowy;
• dzieci uczęszczające do żłobka;
• dzieci, które były karmione piersią krócej niż 2 miesiące.

Jak objawia się zakażenie wirusem RSV?

Objawy i przebieg zakażenia wirusem RSV mogą się różnić w zależności od wieku i kondycji układu odpornościowego pacjenta. U starszych dzieci spotyka się bezobjawowe lub skąpoobjawowe zakażenia RSV (infekcja grypopodobna z katarem, kaszlem, bólem gardła).

Cięższy przebieg infekcji wywołanej przez wirus RSV obserwuje się u dzieci młodszych, zwłaszcza w 1–2 roku życia. RSV wywołuje zapalenie oskrzelików, czyli drobnych rozgałęzień oskrzeli lub zapalenie płuc. Infekcja objawia się:

• dusznością (zwiększoną częstością oddechów, uruchomieniem pracy dodatkowych mięśni oddechowych, np. zaciąganiem międzyżebrzy, stękającym oddechem, przyjmowaniem wymuszonej pozycji ciała);
• świszczącym oddechem;
• kaszlem (o narastającym nasileniu, z odkrztuszaniem gęstej wydzieliny);
• gorączką;
• apatią;
• osłabieniem;
• sennością;
• drażliwością;
• trudnościami z karmieniem.

Najczęściej zapalenie oskrzelików poprzedzone jest 2–3-dniową infekcją górnych dróg oddechowych z kaszlem, katarem. W badaniu przedmiotowym stwierdza się rozlane zmiany osłuchowe nad polami płucnymi pod postacią świstów i trzeszczeń. Zdarza się, że objawy są bardzo nasilone, a infekcja prowadzi nawet do niewydolności oddechowej.

Infekcje wywołane przez wirus RSV często współistnieją z innymi zakażeniami, takimi jak np. ostre zapalenie ucha środkowego. W rzadkich przypadkach infekcją towarzyszącą jest zapalenie mięśnia sercowego .

Czytaj również: Histoplazmoza (choroba Darlinga) – przyczyny, objawy, leczenie

Jak wygląda diagnostyka zakażeń RSV?

W diagnostyce zakażeń wirusem RSV wykorzystuje się:

• badanie podmiotowe i przedmiotowe;
• pulsoksymetrię (ocenę wysycenia hemoglobiny tlenem);
• badania laboratoryjne (morfologia, wykładniki stanu zapalnego, gazometria);
• RTG klatki piersiowej;
• badania wirusologiczne.

Z czym należy różnicować zakażenie RSV?

Zakażenia wirusem RSV mogą dawać podobne objawy do infekcji na tle innych patogenów lub chorób nieinfekcyjnych. W diagnostyce różnicowej należy uwzględnić przede wszystkim:

• zapalenie płuc i infekcje górnych dróg oddechowych na tle innych patogenów,
• astmę oskrzelową,
• wrodzone wady układu oddechowego,
• dysplazję oskrzelowo-płucną,
• aspirację ciała obcego do dróg oddechowych.

Czytaj również: Intubacja – na czym polega, kiedy się ją stosuje?

Jak leczyć infekcję RSV?

Infekcje wirusem RSV leczone są przede wszystkim objawowo. Istotne znaczenie ma tlenoterapia w przypadku spadku saturacji (wysycenia hemoglobiny tlenem) < 92%. Rutynowo nie zaleca się podawania leków rozkurczających oskrzela (np. leków beta-adrenergicznych) i glikokortykosteroidów, ale w niektórych przypadkach, przy obiektywnie stwierdzanej dobrej odpowiedzi na nie, są one podawane. Ponadto dziecko powinno zostać optymalnie nawodnione (często wymaga podawania płynów dożylnie), a pomieszczenie, w którym przebywa chory, musi być odpowiednio nawilżone i nie może panować w nim zbyt wysoka temperatura.

Infekcja wirusem RSV w rzadkich przypadkach może prowadzić do niewydolności oddechowej, a nawet do zgonu (powikłanie stwierdzane u około 1% dzieci hospitalizowanych z powodu infekcji RSV). Ponadto przypuszcza się, że przebyta w dzieciństwie infekcja RSV może sprzyjać rozwojowi astmy oraz przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POChP) w przyszłości.

Jak zapobiegać infekcjom RSV?

Infekcjom wirusem RSV można zapobiegać poprzez:

• unikanie kontaktu z chorymi osobami i przebywania w dużych skupiskach ludzi, a także dbanie o dokładne mycie i dezynfekowanie rąk;
• stosowanie profilaktyki swoistej (immunoglobulina anty-RSV).

Profilaktyka swoista nie jest rozpowszechniona z uwagi na wysoki koszt i zakłócanie programu szczepień ochronnych.

Ponadto w zapobieganiu infekcjom RSV stosowane jest przeciwciało monoklonalne – paliwizumab. Jego profilaktyczne stosowanie powinno zostać, zgodnie z wytycznymi, rozważone przede wszystkim w przypadku:

• wcześniactwa (dzieci urodzone przed 28 tygodniem ciąży – w pierwszym w ich życiu sezonie zwiększonego ryzyka zachorowania na infekcję wirusem RSV; dzieci urodzone w 28–32 tygodniu ciąży – do 6 miesiąca życia; u dzieci urodzonych w 32–35 tygodniu życia – w przypadku obecności dodatkowych czynników ryzyka, np. starsze rodzeństwo w wieku przedszkolnym i szkolnym, narażenie na zanieczyszczenia powietrza, wrodzone wady układu oddechowego, obniżone napięcie mięśniowe);
• obecności dysplazji oskrzelowo-płucnej u dziecka przed ukończeniem 2 roku życia;
• obecności wrodzonej wady serca u dziecka przed ukończeniem 2 roku życia.

Paliwizumab podawany jest przez 5 kolejnych miesięcy, w iniekcjach domięśniowych. Cykl podawania przeciwciała najlepiej rozpocząć w listopadzie lub grudniu. Wadą tego typu profilaktyki jest wysoki koszt.

Czytaj również: Stridor – co to jest? Przyczyny, objawy i leczenie świstu krtaniowego