Wirusowe zapalenie gardła – przyczyny, objawy i leczenie ostrego zapalenia gardła

Zapalenia gardła (stan zapalny gardła) – jakie są przyczyny?

Zapalenie gardła (zapalenie błony śluzowej gardła) jest bardzo częstym schorzeniem dotykającym zarówno dzieci, jak i dorosłych (w tym osoby starsze). Największa liczba przypadków zachorowań przypada na miesiące jesienne, zimowe i wczesnowiosenne (od września do kwietnia), kiedy to układ odpornościowy naszego organizmu działa słabiej, a poziom odporności ulega obniżeniu.

Wbrew powszechnie panującej wśród pacjentów opinii najczęstszą przyczyną zapalenia gardła są wirusy, a nie bakterie. Bakteryjne zapalenie gardła i migdałków stanowi około 10 proc. przypadków wszystkich infekcji, a najczęstszym drobnoustrojem wywołującym to schorzenie jest paciorkowiec beta-hemolizujący grupy B (Streptococcus pyogenes, paciorkowiec ropotwórczy, który wywołuje anginę paciorkowcową – ropną).

O ile w przypadku potwierdzenia etiologii bakteryjnej skutecznymi lekami są antybiotyki, o tyle w wirusowym zapaleniu gardła zazwyczaj stosuje się leczenie objawowe, które zmniejsza symptomy zapalenia i łagodzi przebieg choroby. Dostępne są także preparaty o działaniu immunomodulującym, czyli regulującym odpowiedź immunologiczną organizmu skierowaną przeciw wirusom. Są to skuteczne środki nasilające odpowiedź komórkową, zwiększającą poziom substancji odpowiedzialnych za eliminację wirusów oraz pobudzające komórki odpowiedzialne za usuwanie drobnoustrojów. Działanie immunomodulujące ma szczególne znaczenie właśnie jesienią i zimą, kiedy odporność organizmu znacznie spada.

Przeczytaj: Spływanie wydzieliny po tylnej ścianie gardła

Wirusowe zapalenie gardła (infekcja wirusowa gardła)

Objawy infekcji wirusowej rzadko dotyczą jedynie błony śluzowej gardła. W przebiegu choroby procesem zapalnym zazwyczaj objęta jest także błona śluzowa migdałków podniebiennych oraz błona śluzowa jamy nosowej. Infekcję tej okolicy nazywamy zwykle infekcją górnych dróg oddechowych lub nieżytem nosa i gardła. Ten stan chorobowy u dorosłych jest najczęściej wywoływany przez różnorodne wirusy, z których najczęstsze to adenowirusy oraz rynowirusy. Popularne przeziębienie jest wywoływane właśnie przez te drobnoustroje.

Zdarza się także wirusowe zapalenie gardła wywołane przez wirus grypy – wówczas rozpoznajemy grypę. Objawy w przebiegu grypy różnią się nieco od objawów występujących przy popularnym przeziębieniu, a więc rozpoznanie zwykle nie jest trudne. Zarówno wirus grypy, jak i inne wirusy rozprzestrzeniają się drogą kropelkową, w związku z czym wystarczy tylko przebywanie w jednym pomieszczeniu z chorą osobą, aby znacząco wzrosło ryzyko zakażenia. Zwykle jednak do przeniesienia się zakażenia dochodzi po bliższym kontakcie z chorym – po podaniu ręki, używaniu wspólnych sztućców, pościeli czy ręczników.

Ból gardła i chrypka – objawy wirusowego zapalenia gardła

Jak już wspomniano, zapalenie gardła zwykle ma przyczynę wirusową. Infekcja pojawia się przy spadku odporności. Jest to zjawisko całkowicie fizjologiczne i w żadnym wypadku nie świadczy o chorobowym niedoborze odporności. Do objawów wirusowego zapalenia gardła, zgłaszanych najczęściej przez pacjentów, zaliczamy:

• ból gardła – często silny, nasilający się przy przełykaniu i utrudniający tę czynność;
• pieczenie gardła;
• uczucie ciała obcego w gardle – jest ono wywołane obrzękiem śluzówki gardła;
• objawy nieżytu górnych dróg oddechowych – katar, zatkany nos, ból głowy, kaszel spowodowany spływaniem wydzieliny po tylnej ścianie gardła, drapanie w gardle, chrypka;
• gorączka lub stan podgorączkowy (w anginie wywołanej przez bakterie gorączka jest zwykle wyższa niż w infekcji wirusowej, w większości przypadków przekracza 38°C);
• w przebiegu grypy dołączają się objawy ogólnoustrojowe – uczucie rozbicia, bóle mięśni i stawów, bóle głowy, osłabienie oraz gorączka z dreszczami.

Jak rozróżnić bakteryjne zapalenie gardła od wirusowego zapalenia gardła? W pierwszym przypadku będziemy mieć do czynienia z bardziej nasilonymi objawami (np. wyższą temperaturą). Nie występuje także kaszel, natomiast pojawiają się powiększone węzły chłonne (przednie) i wysięki na migdałkach (lub ich obrzęk). Infekcje bakteryjne gardła występują zazwyczaj u pacjentów w przedziale wiekowym 5–15 lat.

Ostre zapalenie gardła – jak leczyć?

Leczenie wirusowego zapalenia gardła sprowadza się zazwyczaj do zwalczania jego objawów. Antybiotyki są nieskuteczne, jeśli mamy do czynienia z wirusowym zapaleniem gardła (inaczej niż w przypadku bakteryjnego zapalenia gardła). Do najważniejszego postępowania w leczeniu objawowym zapalenia gardła można zaliczyć stosowanie leków o działaniu przeciwbólowym i przeciwgorączkowym (zwykle paracetamol) oraz leków z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych (np. ibuprofen).

Ból gardła, suchość i drapanie w gardle złagodzą natomiast substancje znieczulające zawarte w tabletkach i sprayach na gardło. Należy pamiętać także o odpoczynku, a także przyjmowaniu odpowiedniej ilości płynów (zwłaszcza w przypadku gorączki).

Wśród domowych sposobów na zapalenie gardła należy wymienić np. płukanie gardła (płukanki na gardło na bazie ziół). W łagodzeniu bólu gardła pomocne będą również inhalacje na gardło czy picie herbaty z miodem i cytryną.

W przypadku wirusowego zapalenia gardła u dziecka sprawdzą się natomiast lizaki na gardło, które nawilżą podrażnione gardło i pokryją je ochronnym filmem.

Antybiotyk na zapalenie gardła?

Antybiotyki mogą być stosowane jedynie w przypadku zapalenia wywołanego przez bakterie, gdyż tylko w tym przypadku są skuteczne, jednak wciąż obserwuje się powszechne przepisywanie antybiotyków przez lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej w każdym przypadku zapalenia gardła. Prowadzi to do izolacji szczepów wieloopornych, które nie reagują na stosowanie nawet najsilniejszych antybiotyków.

Antybiotyki są nieskuteczne w zwalczaniu wirusów, w tym wirusowego zapalenia gardła. Stosuje się je tylko w nadkażeniach bakteryjnych powstających jako następstwo infekcji wirusowych.

Co na zapalenie gardła – lek na wirusy?

W ostatnim czasie wprowadza się na rynek preparaty, które mają działanie immunomodulujące (zwiększające odporność) oraz przeciwwirusowe. Jednym z nich jest pranobeks inozyny – to skuteczny lek na wirusy dostępny bez recepty. Poprzez wpływ na komórki układu immunologicznego reguluje on ich odpowiedź na wniknięcie wirusa do organizmu. Pranobeks inozyny powoduje zwiększenie ilości niektórych typów limfocytów (komórek odpornościowych) oraz pobudza je do produkowania substancji biorących udział w zwalczaniu infekcji.

Inozyna zmniejsza ryzyko ponownego zachorowania. Lek na wirusy zmniejsza intensywność objawów trwającej infekcji, dzięki czemu proces zdrowienia przebiega łagodniej i trwa krócej. Inozyna dostępna jest w tabletkach (dla dorosłych) i w postaci syropu (dla dzieci).