Stridor – co to jest? Przyczyny, objawy i leczenie świstu krtaniowego

Co to jest stridor oddechowy?

Nazwa tego objawu pochodzi z łacińskiego słowa „stridulus”, które oznacza skrzypienie. Stridor sam w sobie nie jest chorobą, a jedynie objawem nieprawidłowości w drogach oddechowych. Może mieć wiele różnych przyczyn, a czasem bywa nawet stanem zagrożenia życia i wymaga pilnej interwencji lekarskiej.

Zgodnie z definicją stridor to rodzaj szczególnie głośnego świstu wdechowego, powstający podczas nieregularnego przepływu powietrza przez zwężone drogi oddechowe. Świadczy o występowaniu patologii – wrodzonej lub nabytej. Jego występowanie wskazuje na obturację, czyli zwężenie na poziomie gardła, krtani lub tchawicy. Czasem bywa tak cichy, że jest słyszalny jedynie podczas osłuchiwania słuchawkami przez lekarza. Najczęściej jednak jest bardzo głośny i od razu wzbudza niepokój rodziców.

Zobacz też: Na czym polega intubacja?

Dlaczego stridor częściej występuje u dzieci?

Częstsze występowanie świstu krtaniowego u dzieci spowodowane jest wieloma różnicami w położeniu i budowie krtani w porównaniu z osobami dorosłymi. Krtań umiejscowiona jest znacznie wyżej niż u dorosłych, co nie tylko predysponuje do zapaleń górnych dróg oddechowych, ale również oziębieniu okolic krtani w trakcie oddychania. Co więcej, tkanka podśluzowa krtani u najmłodszych jest bardzo silnie unaczyniona, co zwiększa podatność na wystąpienie obrzęku utrudniającego oddychanie. Nie bez znaczenia jest również budowa całego układu oddechowego u dzieci. Drogi oddechowe są krótkie i wąskie, mniejsza pojemność płuc ogranicza oddychanie, a niedojrzałe mięśnie oddechowe zmniejszają efektywność poruszania się klatki piersiowej. W populacji dziecięcej ujawniają się również wady wrodzone krtani przyczyniające się do zwężenia dróg oddechowych – porażenie fałdów głosowych, wiotkość krtani oraz zwężenia krtaniowo-tchawicze.

Czytaj również: Astma wczesnodziecięca – objawy, czy jest uleczalna?

Stridor oddechowy – przyczyny

Do najczęściej występujących przyczyn świszczącego oddechu należą:

• Infekcje – najczęściej o podłożu wirusowym, zapalenie nagłośni, podgłośniowe zapalenie krtani, tzw. krup;
• Astma;
• Reakcje alergiczne – spowodowane przez alergeny wziewne, pokarmowe;
• Przerost migdałków – czasem powiększone migdałki mogą znacznie utrudnić przepływ powietrza. W tym przypadku stridor zauważalny jest głównie w trakcie snu;
• Łagodne i złośliwe guzy nowotworowe w drogach oddechowych;
• Aspiracja ciała obcego – najczęściej dotyczy dzieci w wieku do 2 lat i dotyczy zakrztuszenia się pokarmem (prawie 90% przypadków).

Znacznie rzadsze przyczyny stridoru:

• Mukowiscydoza;
• Rozstrzenie oskrzeli;
• Pierwotna dyskineza rzęsek;
• Refluks żołądkowo-przełykowy;
• Zaburzenia połykania;
• Zaburzenia funkcji strun głosowych.

Wrodzone wady rozwojowe dróg oddechowych

Stridor może również wskazywać na wrodzone wady budowy krtani. Najczęstszą wrodzoną przyczyną stridoru jest laryngomalacja – wrodzona wiotkość krtani. Pierwsze objawy pojawiają się już w 2-3 tygodniu dziecka i ustępują najczęściej do 2 roku życia. Świst krtaniowy może wskazywać również na tracheomalację – wiotkość drzewa tchawiczo-oskrzelowego. W tym przypadku zaburzone są struktury chrzęstne budujących tę część dróg oddechowych. Wyróżniona jest postać wrodzona oraz nabyta, która powstaje w następstwie przewlekłych stanów zapalnych dróg oddechowych, długotrwałej intubacji w przeszłości, obecności łagodnych zmian nowotworowych lub ucisku z zewnątrz na drogi oddechowe.

Czytaj również: Zapalenie krtani u dziecka – przyczyny, objawy, leczenie

Świst krtaniowy – objawy towarzyszące

• „Szczekający kaszel” – może on wskazywać na występowanie podgłośniowego zapalenia krtani, nazywanego również krupem. Jest to ostra choroba zapalna, głównie wywoływana przez wirusy (wirus paragrypy, wirus grypy typu A lub B, adenowirus). Krup jest najczęstszą przyczyną ostrych zaburzeń oddechowych u małych dzieci, występuje pomiędzy 6 miesiącem a 5 rokiem życia. Symptomy krupu pojawiają się nagle, głównie w nocy;
• Chrypka , bezdźwięczny głos;
• Gorączka;
• Krztuszenie – w przypadku aspiracji ciała obcego, laryngomalacji;
• Pogorszenie oddychania w nocy – przeważnie w przypadku stridoru o podłożu infekcyjnym;
• Pogorszenie objawu podczas karmienia – może to wskazywać na laryngomalację, choroby neurologiczne lub występowanie przetoki tchawiczo-oskrzelowej;
• Pogorszenie objawów w pozycji leżącej – laryngomalacja;
• W ciężkich przypadkach – zasinienie skóry, utrata przytomności.

Czytaj również: Kaszel szczekający – objawy i leczenie kaszlu szczekającego u dziecka

Stridor – diagnostyka. Co zrobić w przypadku wystąpienia świstu?

W każdym przypadku podstawą diagnostyki świszczącego oddechu jest dokładnie przeprowadzony wywiad – lekarz zapyta m.in. jak długo trwają dolegliwości, czy występowały wcześniej, czy występują alergie i choroby przewlekłe. Kolejnym etapem wizyty u specjalisty jest badanie fizykalne – m.in. osłuchiwanie klatki piersiowej za pomocą stetoskopu. W badaniu pacjenta z występującym świstem krtaniowym można zauważyć używanie dodatkowych mięśni oddechowych oraz przyśpieszenie oddychania. W niektórych przypadkach konieczne może okazać się wykonanie badania dróg oddechowych – laryngoskopii pośredniej za pomocą lusterka, laryngofiberoskopii lub laryngoskopii bezpośredniej. Badania te są bezbolesne, ponieważ wykonywane są w znieczuleniu. Diagnostyka może być również uzupełniona o RTG przełyku z kontrastem, ultrasonografię krtani, tomografię komputerową, rezonans magnetyczny klatki piersiowej i/lub ECHO serca. Wszystko zależne jest od charakterystyki objawów oraz wieku dziecka.

Leczenie świstu krtaniowego

Leczenie stridoru zależne jest od przyczyny, która go wywołała. Jeśli powstał na podłożu alergicznym konieczne będzie podanie adrenaliny, zaś w przypadku zaostrzenia astmy – szybkodziałających leków rozszerzających oskrzela. Podgłośniowe zapalenie krtani z towarzyszącym stridorem o etiologii bakteryjnej wymaga zaś leczenia antybiotykami. Aby ułatwić oddychanie, warto zapewnić także dostęp świeżego, nawilżonego i najlepiej zimnego powietrza oraz dbać o prawidłowe nawodnienie.

W niektórych przypadkach, jeśli stridor uległ znacznemu nasileniu, pojawił się nagle, wystąpił w wyniku reakcji alergicznej (np. po ukąszeniu owada) lub połknięcia ciała obcego – konieczne jest natychmiastowe wezwanie pogotowia.

Czytaj również: Hipoksja – rodzaje, przyczyny, objawy, leczenie, skutki