Kaszel szczekający – objawy i leczenie kaszlu szczekającego u dziecka

Kaszel szczekający – jaki to rodzaj kaszlu?

Kaszel jest bardzo częstym objawem chorób układu oddechowego. Polega na nasilonym odruchu wydechowym, któremu towarzyszy charakterystyczny dźwięk. Rozpoznanie rodzaju kaszlu, zwłaszcza u dzieci, może przysporzyć wiele problemów.

Bardzo często zdarza się, że pacjenci nie są w stanie zdefiniować czy ich kaszel jest suchy czy mokry. Jeszcze większą zagadką jest rozpoznanie kaszlu szczekającego. Jeśli ktoś usłyszy pierwszy raz ten rodzaj kaszlu, może się przestraszyć, gdyż brzmi on groźnie. Jest głośny, suchy, przypomina szczekanie psa, a dodatkowo występują trudności z nabraniem powietrza.

Prawidłowe rozpoznanie kaszlu szczekającego u dziecka najczęściej oznacza podgłośniowe zapalenie krtani. To groźny stan, który zagraża zdrowiu dziecka i wymaga szybkiej opieki lekarskiej.

Przeczytaj też: Błonica krtani – czy jest śmiertelna?

Szczekający kaszel u dzieci – przyczyny

Najczęstszą przyczyną szczekającego kaszlu są choroby krtani. Szczekający kaszel u dziecka występuje najczęściej w przebiegu podgłośniowego zapalenia krtani. W około 80% przyczyną choroby jest infekcja wirusowa, spowodowana przez wirusy grypy A i B, paragrypy 1 i 3, adenowirusy, RS wirusy.

Podgłośniowe zapalenie krtani (krup) powoduje obrzęk tkanki łącznej w części podgłośniowej krtani, w następstwie czego dochodzi do zwężenia dróg oddechowych, które u dzieci są bardzo wąskie. Nawet niewielki obrzęk utrudnia oddychanie. Dodatkowo czynniki alergiczne, atmosferyczne oraz anatomiczne mają wpływ na rozwój zapalenia i wystąpienia kaszlu u dziecka.

Krup dotyczy głównie małych dzieci, między 6 miesiącem a 3 rokiem życia, najczęściej w okresie jesienno-zimowym – zwłaszcza wtedy, gdy występują duże wahania temperaturowe.

Inną przyczyną krtaniowego, szczekającego kaszlu jest błonica krtani, która jest wywołana przez zakażenie bakteryjne maczugowcem błonicy.

Do przyczyn przewlekłego kaszlu szczekającego zalicza się wady rozwojowe (np. tracheomalacja), kaszel nawykowy, ciało obce oraz torbiele krtani.

Kaszel szczekający – objawy

W przypadku ostrego podgłośniowego zapalenia krtani objawy narastają szybko.

Objawy kaszlu szczekającego:

• rozpoczynają się u dziecka nagle,
• najczęściej pojawiają się w nocy,
• narastają w pozycji leżącej,
• dziecko budzi się z suchym kaszlem przypominającym szczekanie psa oraz ze świstem krtaniowym,
• obserwuje się zwiększony wysiłek oddechowy,
• widoczne jest wciąganie międzyżebrzy, poruszanie skrzydełkami nosa oraz duszność wdechową,
• nie występuje chrypka.

Charakterystyczny dla ostrego podgłośniowego zapalenia krtani jest fakt, że przed wystąpieniem ataku duszności nie występują żadne poważne symptomy. Ewentualnie dziecko może mieć lekkie objawy infekcji, np. katar.

Błonica krtani poza szczekającym kaszlem objawia się narastającą chrypką, która może prowadzić do bezgłosu. Obrzęk strun głosowych prowadzi do zwężenia szpary głośni. Jeśli błonica ma postać toksyczną, rozwija się bardzo szybko, występują objawy ogólne – gorączka, osłabienie, trudności w oddychaniu, sinica, świst oddechowy.

Zarówno podgłośniowe zapalenie krtani jak i błonica krtani są stanami ostrymi u dzieci. Zazwyczaj dziecko jest zaniepokojone symptomami, które u niego szybko narastają. Płacz dziecka utrudnia oddychanie, przez co objawy są jeszcze bardziej uciążliwe. Dziecko z trudem łapie powietrze, jego stan szybko się pogarsza. Dlatego bardzo ważne są opieka i zainteresowanie ze strony rodziców. Dziecko powinno siedzieć w wygodnej pozycji, najlepiej przy rodzicach.

Szczekający kaszel – co robić?

Stany, które powodują wystąpienie suchego, szczekającego kaszlu są stanami nagłymi. Należy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem. Konieczne jest wezwanie pogotowia ratunkowego albo udanie się do Izby Przyjęć.

Zanim lekarz obejrzy dziecko, można podjąć pierwsze kroki, aby poprawić stan pacjenta. Jest to bardzo ważne, gdyż obrzęk dróg oddechowych może doprowadzić do ich zamknięcia i do uduszenia. Należy ochłodzić powietrze, w miejscu w którym znajduje się chory, przez otworzenie okna i podejście do niego z kaszlącym. Dzięki ochłodzeniu powietrza, które następnie wdycha dziecko, zmniejsza się obrzęk dróg oddechowych i zmniejszają się dolegliwości.

Leczenie szczekającego kaszlu jest uwarunkowane stopniem ciężkości ostrego podgłośniowego zapalenia krtani. Do określenia nasilenia choroby służy 17 punktowa skala – Modified Westley Croup Score. Skala ta na podstawie obecności świstu krtaniowego, sinicy, zaciągania klatki piersiowej, stanu świadomości oraz stopnia upośledzenia wdechu umożliwia określenie stopnia zaawansowania choroby.

Wg skali Westley, jeśli całkowity wynik wynosi:

• ≤ 2 punktów – oznacza łagodny krup, może być obecna chrypka oraz szczekający kaszel, nie ma stridoru (świstu krtaniowego) w spoczynku;
• 3-5 punktów – jest klasyfikowany jako umiarkowany krup. Prezentuje się łatwo słyszalnym świstem krtaniowym, oraz kilkoma innymi symptomami;
• 6-11 punktów – określa ciężki krup. Występuje wyraźny stridor oraz zaciąganie klatki piersiowej;
• ≥12 punktów – wskazuje zbliżającą się niewydolność oddechową. Szczekający kaszel i świst krtaniowy może nie być obecny na tym etapie.

Jak leczyć szczekający kaszel?

W stanach łagodnych leczenie szczekającego kaszlu polega na zwalczaniu objawów: oddychanie chłodnym i wilgotnym powietrzem, nawadnianie doustne lub dożylne oraz inhalacje roztworem soli fizjologicznej. Rokowanie jest zazwyczaj pomyślne. Po około 24 godzinach od rozpoczęcia leczenia objawy ustępują.

Jeśli objawy się utrzymują, należy wdrożyć leczenie glikokortykoidami. Leki te zmniejszają obrzęk okolicy podgłośniowej krtani w ciągu 4–6 godzin. Glikokortykoidy stosuje się doustnie lub pozajelitowo: dożylnie lub domięśniowo, w dawce po przeliczeniu na masę ciała dziecka. Zazwyczaj wystarcza jedna dawka leku.

W ciężkim stanie dziecko należy hospitalizować oraz podać glikokortykoid dożylnie w połączeniu z nebulizacją z adrenaliną. Równocześnie podaje się leki przeciwgorączkowe, uspokajające oraz stosuje się tlenoterapię w przypadku hipoksji.

Jeśli stan dziecka jest bardzo poważny i wskazuje na rozwijającą się niewydolność oddechową ratująca może być intubacja dotchawicza i leczenie w oddziale intensywnej terapii.

W przypadku błonicy krtani leczenie musi odbywać się w warunkach szpitalnych. Polega na podaniu choremu antytoksyny (surowicy przeciwbłoniczej) oraz antybiotykoterapii. Konieczna może być tracheotomia lub intubacja, w przypadku nagłego zamknięcia dróg oddechowych.

Wady rozwojowe krtani należy najpierw dokładnie zdiagnozować. W zależności od postawionej diagnozy można je leczyć zachowawczo lub operacyjnie.

Czytaj również: Szpitalne zapalenie płuc (SZP) – przyczyny, leczenie, rokowanie

Powikłania szczekającego kaszlu

Do najgroźniejszych powikłań po szczekającym kaszlu należą niewydolność oddechowa w wyniku całkowitej obturacji dróg oddechowych oraz niewydolność krążenia, a w ich następstwie zgon.

Inne powikłania to:

• bakteryjne zapalenie tchawicy,
• obrzęk płuc,
• zapalenie płuc.

Istnieje zasada, że im młodsze dziecko, tym większe jest ryzyko wystąpienia powikłań.