Częste przeziębienia – przyczyny nawracających infekcji układu oddechowego

Nawracające infekcje i przeziębienia

Przeziębienie to zespół objawów, których przyczyną jest zapalenie błony śluzowej nosa, gardła i zatok przynosowych, wywołane zakażeniem wirusowym. Najczęściej za rozwój przeziębienia odpowiada rynowirus, ale szacuje się, że ponad 200 typów wirusów może wywoływać zapalenie nosogardła. Cechą charakterystyczną infekcji wirusowej jest jej ostry przebieg.

Zazwyczaj w przeciągu 1–2 dni od kontaktu z osobą chorą u pacjenta pojawiają się objawy schorzenia. Początkowo występuje złe samopoczucie, ból głowy i mięśni oraz drapanie w gardle. Szczególnie uciążliwy staje się nieżyt nosa, czyli popularny katar. Najpierw wydzielina jest wodnista i lejąca, często spływa po tylnej ścianie gardła, dodatkowo drażniąc ją. Następnie dołącza się uczucie zatkania nosa, upośledzenie węchu i smaku oraz kichanie. Wielu pacjentów ma dreszcze i podwyższoną temperaturę ciała.

Wraz z rozwojem zapalenia gardła obserwuje się jego zaczerwienienie, grudki zapalne na tylnej ścianie oraz ból, nasilający się przy połykaniu. Dodatkowo pojawia się uporczywy kaszel, najczęściej suchy z tendencją do przechodzenia w mokry (z odkrztuszaniem wydzieliny). U niektórych pacjentów dochodzi także do zapalenia spojówek.

Przeczytaj: Spływanie wydzieliny po tylnej ścianie gardła

Choroba ustępuje samoistnie. Objawy zanikają po upływie 7–10 dni, ale kaszel może utrzymywać się nawet do 4 tygodni po przeziębieniu.

Trzeba pamiętać, że w ciągu pierwszych trzech dni choroby pacjent jest najbardziej zakaźny dla otoczenia i może wydalać wirusy przez dwa tygodnie od momentu pojawienia się objawów. U niektórych pacjentów, pomimo pierwszych sygnałów świadczących o wyleczeniu, powracają częste przeziębienia.

Przeczytaj też: Zespół przewlekłego spływania wydzieliny po tylnej ścianie gardła

Częste przeziębienia – jakie są przyczyny nawracających infekcji?

Przyczyną nawracających, częstych przeziębień może być niewłaściwy tryb życia, który wpływa na obniżenie sprawności i skuteczności układu odpornościowego organizmu. Do czynników, które mogą zwiększać podatność na zakażenia, należą:

• brak regularnej aktywności fizycznej,
• nieprawidłowa dieta, nieregularne odżywianie,
• narażenie na długotrwały stres psychiczny, napięcie emocjonalne,
• nieregularny tryb życia (np. praca zmianowa),
• zbyt mała ilość snu w stosunku do potrzeb organizmu,
• nadużywanie alkoholu,
• palenie tytoniu,
• częste podróże, zmiany klimatu, strefy czasowej,
• częste stosowanie antybiotyków.

Częste przeziębienia (także u dzieci) zdarzają się szczególnie w okresie jesienno-zimowym. Aura nie zachęca do aktywności fizycznej, rośnie zapotrzebowanie na potrawy zawierające większą ilość tłuszczu, a dodatkowo nietrudno o wychłodzenie organizmu. Chcąc jednak uniknąć przeziębień należy wprowadzić na stałe zdrowy tryb życia, który zaowocuje wieloma innymi pozytywnymi skutkami dla zdrowia, nie tylko poprawą odporności.

Kiedy częste infekcje są niebezpieczne?

W okresie jesienno-zimowym, zwłaszcza w stanach przepracowania, przewlekłego napięcia emocjonalnego lub obciążenia fizycznego organizm jest mniej wydolny i bardziej podatny na infekcje. Jeżeli jednak dochodzi do częstych przeziębień, trwają one przewlekle i mają tendencję do nawracania, powinno nas to zaniepokoić.

Może to świadczyć o rozwijającym się niedoborze odporności, czyli schorzeniu charakteryzującym się brakiem lub nieprawidłową funkcją jednego z elementów układu odpornościowego. Stan ten prowadzi do niewydolności mechanizmów obronnych ustroju, co powoduje, że infekcje układu oddechowego nawracają. Spadek odporności to nie tylko zwiększona predyspozycja do występowania infekcji, ale także innych chorób, np. nowotworów.

W takiej sytuacji należy podjąć odpowiednie leczenie – po dokładnym zdiagnozowaniu przyczyny częstych przeziębień. Naszą uwagę powinny zwrócić częste zakażenia o ciężkim przebiegu i nietypowych objawach dla danego patogenu (bakterii, wirusa). Niepokojące są także infekcje spowodowane drobnoustrojami, które u zdrowych osób rzadko wywołują symptomy chorobowe, np. CMV (wirus cytomegalii), Mycobacterium avium, Candida albicans (zakażenie grzybicze).

Dla zakażeń przebiegających w wyniku niedoborów odporności charakterystyczny jest również brak odpowiedzi na zastosowane leczenie i uogólniony rozsiew choroby, która zazwyczaj występuje miejscowo. W takich przypadkach zawsze warto zwrócić się o poradę do lekarza, by rozwiać wszelkie wątpliwości.

Co zrobić, by wzmocnić odporność?

Do częstych przeziębień dochodzi m.in. w przypadku obniżonej odporności. Aby ją wzmocnić, należy przede wszystkim zacząć od wyeliminowania wyżej wymienionych niekorzystnych czynników. Nie trzeba nikomu przypominać, jak szkodliwy dla zdrowia jest nałóg palenia papierosów czy nadużywania alkoholu. Ważne jest także, by utrzymywać organizm w dobrej kondycji poprzez regularną aktywność fizyczną. Nie oznacza to, że należy przeprowadzać wyczerpujące treningi, ale zadbać o codzienną porcję 60-minutowego ruchu, dostosowanego do kondycji pacjenta.

Nie bez znaczenia pozostaje również dieta. Zwróćmy uwagę, by była ona zbilansowana i bogata w warzywa i owoce. Dzięki temu dostarczymy organizmowi niezbędne witaminy oraz makro- i mikroelementy. Szczególnie miejsce w profilaktyce częstych przeziębień zajmuje witamina C oraz rutozyd, które wzmacniając ściany naczyń zwiększają odporność błon śluzowych na zakażenie. Nie może również zabraknąć cynku oraz żelaza.

Zadbajmy również o stałą ilość snu. Rekomenduje się, aby wypoczynek nocny trwał około 7–8 godzin. Dla higieny zdrowia psychicznego należy również znaleźć sposób na walkę ze stresem oraz redukcję napięcia psychicznego. Warto codziennie przeznaczyć czas na wyciszenie się, relaks i odpoczynek dla przepracowanego organizmu.

Jak leczyć przeziębienie, by nie nawracało?

Większość infekcji rozwijających się w obrębie błony śluzowej nosa i gardła ustępuje samoistnie i nie wymaga leczenia. Coraz częściej lekarze przepisują pacjentom leki przeciwwirusowe, które nie tylko zapobiegają infekcjom wywołanym przez wirusy w przyszłości, ale także zwiększają odporność. Preparatem takim jest pranobeks inozyny (przez pacjentów popularnie nazywany inozyną). Lek ten dostępny jest bez recepty i może być przyjmowany przez dzieci (w postaci syropu).

Leczenie infekcji wirusowych należy także leczyć objawowo. Jeżeli objawy są uporczywe, można zastosować wyciąg alkoholowy z jeżówki (Echinacea), który skraca czas utrzymywania się dokuczliwych symptomów. Zalecane są również leki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe, np. paracetamol lub niesteroidowe leki przeciwzapalne, oczywiście w zależności od utrzymujących się symptomów u pacjenta. W walce z katarem pomogą środki zmniejszające przekrwienie błony śluzowej nosa i zatok przynosowych, hipertoniczny roztwór chlorku sodu lub preparaty soli morskiej.

By przeciwdziałać częstym przeziębieniom, można także stosować leki przeciwkaszlowe, szczególnie gdy objaw ten obniża jakość snu. Pacjentom przechodzącym przeziębienie o ostrym przebiegu, z silnie wyrażonymi symptomami zaleca się odpoczynek w łóżku oraz picie dużej ilości wody podczas gorączki. Ważne jest, by przez okres trwania infekcji dbać o unikanie kontaktów z innymi osobami oraz częste mycie rąk. Pozwoli to ograniczyć rozprzestrzenianie się zakażenia.