ITBS – zespół pasma biodrowo piszczelowego

Co to jest ITBS – syndrom pasma biodrowo-piszczelowego?

Zespół pasma biodrowo-piszczelowego (ITBS) jest to dolegliwość zwykle dotycząca biegaczy. Jest to jedno z najczęściej występujących przeciążeń u osób aktywnych fizycznie. Ból w ITBS zlokalizowany jest po bocznej stronie stawu kolanowego i pojawia się głównie podczas wysiłku. Możliwe jest wyleczenie zespołu pasma biodrowo-piszczelowego przede wszystkim odpowiednią rehabilitacją.

Czym jest pasmo biodrowo-piszczelowe?

Pasmo biodrowo-piszczelowe przebiega z boku uda, pionowo w dół od miednicy do kłykcia bocznego kości piszczelowej. Zbudowane jest z trzech pasm ścięgnistych:

• pasma przednio-górnego, które jest przedłużeniem włókien mięśnia naprężacza powięzi szerokiej,
• pasma środkowego, będącego przedłużeniem powięzi mięśnia pośladkowego średniego,
• pasma tylno-górnego, które jest przedłużeniem włókien mięśnia pośladkowego wielkiego.

Pasmo działa w podobny sposób co mięsień naprężacz powięzi szerokiej. Ustala staw kolanowy w pozycji wyprostnej, a kiedy staw kolanowy jest zgięty – zgina go jeszcze bardziej. Dodatkowo odwodzi kończynę dolną w stawie biodrowym.

To też może Cię zainteresuje: Uszkodzenie łąkotki – przyczyny, objawy, leczenie

Zespół ITBS – przyczyny

Przyczyny powstawania zespołu pasma biodrowo-piszczelowego (ITBS):

• osłabienie mięśni odwodzicieli uda, głównie mięśnia pośladkowego średniego;
• asymetryczne ustawienie miednicy i różnica w długości kończyn;
• szpotawe lub koślawe ustawienie kolan;
• płaskostopie;
• nadmierna pronacja stopy;
• dysbalans między mięśniem czworogłowym a mięśniami grupy kulszowo-goleniowej.

Dodatkowo czynnikami ryzyka zespołu ITBS są: przetrenowanie, brak czasu na regeneracje, częste zmiany intensywności treningu oraz w przypadku biegaczy – wydłużanie pokonywanych dystansów w zbyt krótkim czasie. Również nieprawidłowa technika biegu może przyczynić się do wystąpienia ITBS.

Przeczytaj: Strzelające stawy – czy wymagają leczenia?

Syndrom ITBS pasa biodrowo-piszczelowego – objawy

Dolegliwością, jaką przynosi przeciążenie pasma biodrowo-piszczelowego, jest przede wszystkim ostry i piekący ból kolana, który zlokalizowany jest po bocznej stronie stawu kolanowego. Pojawia się on podczas wysiłku i ustępuje po spoczynku.

Nasila się wraz ze wzrostem intensywności i tempa wysiłku. Największy ból w kolanie odczuwany jest, gdy kolano ustawione jest w pozycji 20–30 stopni zgięcia, ponieważ występuje wtedy duże tarcie pomiędzy strukturami. Należy wówczas wyprostować staw kolanowy i ból powinien ustąpić. Ból kolana może promieniować do przednio-bocznej powierzchni goleni.

Czytaj również: Złamanie miednicy – przyczyny, objawy, leczenie, rehabilitacja, powikłania

ITBS – jakie wykonać badania

Badanie pacjenta opiera się przede wszystkim na dokładnym wywiadzie i badaniu fizykalnym. Chory określi lokalizację bólu, moment wystąpienia oraz jego charakter. Już dzięki takiemu badaniu doświadczony lekarz będzie mógł zdiagnozować zespół pasma biodrowo-piszczelowego. Należy jednak wykonać dodatkowe badania, aby wykluczyć jednostki chorobowe dające podobne objawy, np. uszkodzenie łąkotki, złamanie przeciążeniowe czy zespół rzepkowo-udowy. Badanie dodatkowe, takie jak RTG czy rezonans magnetyczne, nie wykryją ITBS, ale wykluczą inne jednostki chorobowe.

Podczas badania wykonywane są testy kliniczne, takie jak: test Obera, Renne i Noble’a.

• Test Obera służy do oceny przykurczu pasma biodrowo-piszczelowego. Wykonywany jest w leżeniu na zdrowym boku. Osoba badająca zgina staw kolanowy do kąta prostego, a następnie odwodzi kończynę, czyli ją unosi. Jeśli ITBS jest przykurczone, przywiedzenie kończyny może sprawiać problem.
• Test Renne polega na tym, że pacjent wykonuje przysiad na nodze chorej tak, aby staw kolanowy był zgięty do 30–40 stopni. Pozytywny wynik testu to narastający ból w okolicy kłykcia bocznego kości udowej.
• Test Noble’a wykonuje się w leżeniu na plecach. Badający zgina nogę badaną w stawie biodrowym do 50 stopni, a w stawie kolanowym do 90 stopni. Następnie prostuje staw kolanowy biernie, uciskając jednocześnie kłykieć boczny kości udowej. Wynik dodatni to pojawienie się bólu podczas prostowania przy kącie 30 stopni.

Czytaj również: Artroskopia kolana – wskazania, przebieg zabiegu, rekonwalescencja, powikłania

Syndrom pasa biodrowo-piszczelowego – leczenie

Leczenie syndromu pasma biodrowo-piszczelowego leczy się przede wszystkim zachowawczo. W stanie ostrym najlepszą metodą jest zaprzestanie treningów i odpoczynek. Dodatkowo stosuje się niesteroidowe przeciwzapalne stosowane doustnie lub miejscowo (żele, maści). Stan zapalny zmniejszą również zimne okłady z lodu, masaż lodem i krioterapia.

Dodatkowo zalecane są ćwiczenia wzmacniające osłabione mięśnie, przede wszystkim mięsień pośladkowy średni oraz ćwiczenia rozciągające struktury przykurczone (pasmo biodrowo-piszczelowe, naprężacz powięzi szerokiej). Rozluźnianie mięśni można uzyskać poprzez terapię wałkiem piankowym. Jako element wspomagający można zastosować kinesiology taping, czyli aplikację specjalnych plastrów.

Aby uniknąć nawrotu ITBS trzeba skorygować wykryte wcześniej nieprawidłowości, które przyczyniły się do powstania zespołu (ustawienie kolan, stóp itp.). Należy również nauczyć się prawidłowych wzorców ruchowych.