Zmiany w piersiach – jak rozpoznać, która zmiana w piersi jest łagodna, a która złośliwa?

Zmiany w piersiach w czasie miesiączki

Podczas cyklu miesiączkowego dochodzi nie tylko do zmian w obrębie endometrium i jajnika, ale też w tkance gruczołowej piersi. Zmiany stężeń hormonów – estrogenów i progesteronu, do których dochodzi podczas cyklu, mają wpływ na budowę piersi. Większość kobiet zauważa, że tuż przed miesiączką piersi stają się bardziej tkliwe, nieco powiększone; czasem wyczuwa się w nich zgrubienia, a ucisk powoduje bolesność oraz dyskomfort.

Po miesiączce obrzmienie piersi i grudki w piersiach praktycznie cofają się. Jeżeli zmiany w piersiach są cykliczne, związane z miesiączką i po wystąpieniu krwawienia cofają się, stanowią wówczas zmiany czynnościowe i nie powinny być powodem do niepokoju. Do podobnych zmian i zgrubień w piersi może dochodzić też u kobiet przyjmujących antykoncepcję hormonalną. Po krwawieniu z odstawienia bolesność i grudkowa struktura piersi przeważnie znikają. Objawy te towarzyszą również zespołowi napięcia przedmiesiączkowego, na który składa się także:

• drażliwość,
• zmiany nastroju,
• uczucie zatrzymania wody w organizmie,
• zmęczenie, senność,
• bóle podbrzusza.

Na łagodne zmiany w piersiach i bolesność związaną z cyklem może pomóc delikatny masaż piersi, ciepła kąpiel oraz niesteroidowe leki przeciwbólowe.

Samobadanie piersi – kiedy je wykonywać?

Pierwszym niezbędnym elementem profilaktyki przeciwnowotworowej w kierunku raka piersi jest samobadanie piersi. W związku z opisywanymi powyżej zmianami, do których dochodzi w czasie cyklu miesiączkowego, samobadanie powinno przeprowadzać się tuż po miesiączce. Aby ta profilaktyka była skuteczna, warto, by lekarz pokazał pacjentce, jak badać piersi.

Samobadanie piersi powinno wykonywać się co miesiąc, gdyż ważne jest porównanie do poprzednich badań, czy nie powstały nowe zmiany, a wcześniej wyczuwalne, wykluczone jako nowotworowe guzki, nie powiększyły się. Badanie wykonuje się na stojąco oraz na leżąco. Ma to znaczenie zwłaszcza w przypadku kobiet obdarzonych dużym biustem. Na leżąco pierś rozmieszcza się na boki, staje się bardziej płaska, dzięki czemu łatwiej wybadać głębsze warstwy niż na stojąco.

Czytaj również: Ból pod piersiami – co może oznaczać?

Jak badać piersi i wykryć zmiany w piersiach?

Badając piersi, należy rozpocząć od oceny wizualnej symetrii i podobieństwa obu piersi. W tym celu stajemy przed lustrem. Oglądamy piersi, zaplatając dłonie na karku, a następnie, podpierając się pod boki. Niewielka różnica w wielkości piersi nie powinna nas niepokoić. Większość kobiet posiada nierówne piersi pod względem wielkości. Zwracamy uwagę przede wszystkim na ich kształt, czy nie ma widocznych mas zmieniających kontury piersi. Naszą uwagę powinny zwrócić wszelkie nierówności piersi, zaczerwienienie, ucieplenie, niesymetryczny obrzęk, a także wyciek płynu z brodawki. Ten ostatni objaw sprawdzamy, uciskając najpierw jedną, a następnie drugą brodawkę i obserwując, czy nie wycieka z nich krwista lub surowicza wydzielina. W przypadku hiperprolaktynemii możemy mieć do czynienia z mlekotokiem – obecnym u 30 proc. kobiet z tym zaburzeniem hormonalnym.

Przeczytaj więcej na temat: Niski progesteron – leczenie, objawy, skutki

Po oględzinach przechodzimy do palpacyjnego badania piersi (dotykiem i delikatnym uciskiem). Uciskając lewą pierś, lewą rękę podnosimy oraz zaplatamy na karku; analogicznie postępujemy, badając prawą pierś. Technikę badania warto wyrobić sobie samemu. Najważniejsze jest, aby nie przeoczyć żadnego fragmentu piersi, wykonywać badanie powoli oraz starannie, próbując dotrzeć do głębszych warstw w strukturze piersi. Najlepiej wykonywać okrężne ruchy od obwodu, kierując się do brodawki. Te same ruchy powtarzamy w pozycji leżącej. Samobadanie piersi trwa kilka minut, wykonuje się je raz w miesiącu, a stanowi najważniejszy element profilaktyki raka piersi. Powinno być wykonywane już przez nastolatki. Kobiety po menopauzie dobrze, aby przeprowadzały je raz w miesiącu, w określony dzień, np. pierwszy poniedziałek miesiąca lub zawsze 10. dnia każdego miesiąca. Najważniejsza jest systematyczność.

Gruczolakowłókniaki – najczęstsze zmiany w piersiach

Gruczolakowłókniaki są najczęstszymi zmianami wyczuwalnymi w piersiach podczas samobadania. To guzy łagodne, które złośliwieją wyjątkowo rzadko. Występują przeważnie u kobiet przed 30. rokiem życia. Ma to związek z ich wzrostem pod wpływem hormonów płciowych, przede wszystkim estrogenów, których jest najwięcej u kobiet młodych. Nowych gruczolakowłókniaków właściwie nie opisuje się u kobiet po menopauzie.

Te, które powstały, ulegają zwapnieniu lub regresji. Estrogeny powodują, że nabłonek gruczołowy piersi oraz tkanka łączna włóknista ulegają rozrostowi. Tendencja do powstawania tych zmian obserwowana jest u kobiet przyjmujących antykoncepcję hormonalną. Podczas samobadania, gruczolakowłókniaki wyczuwa się jako dobrze ograniczone, kuliste, niebolesne guzki o różnej wielkości. Ich wzrost nie jest szybki. Podczas kolejnych badań występują zmiany podobnej wielkości. Gruczolakowłókniaki są przesuwalne względem podłoża, elastyczne i o spoistej strukturze.

Tego typu zmiany w piersiach zwykle nie wymagają leczenia, ale należy je obserwować.

Rak i złośliwe zmiany w piersiach – jak im zapobiegać?

Poza samobadaniem piersi oraz badaniami, które składają się na profilaktykę raka piersi, stosowane jest również USG piersi i mammografia. USG wykonuje się u kobiet przed menopauzą, ponieważ ich piersi składają się w większości z tkanki gruczołowej, a w mniejszym stopniu z tkanki tłuszczowej. Taka struktura umożliwia dobrą ocenę podczas badania ultrasonograficznego. U kobiet po menopauzie proporcje tkanki gruczołowej oraz tłuszczowej zmieniają się, a duża ilość tej drugiej utrudniałaby ocenę w USG, dlatego też przeprowadza się mammografię. Mammografia polega na wykonaniu zdjęć rentgenowskich w dwóch płaszczyznach piersi. Badanie z dużą dokładnością określi obecność podejrzanych zmian w piersi. Jeśli zostaną one zdiagnozowane, wykonuje się kolejne badania – najczęściej biopsję lub pobranie wycinka piersi z, opisywaną w mammografii, zmianą.

Mammografia, tak jak i cytologia szyjki macicy, są badaniami przesiewowymi w kierunku nowotworów. Utworzono grupy wysokiego ryzyka, którym badania te przysługują bezpłatnie. W przypadku mammografii są to kobiety w wieku od 50 do 69 lat. Mammografię wykonuje się u nich raz na 2 lata. Niestety odsetek kobiet, które zgłaszają się na badania jest niski – tylko około 30 proc. kobiet odpowiada na zaproszenia na mammografię. Być może wynika to ze strachu przed diagnozą, ale trzeba pamiętać, że wczesne wykrycie raka wiąże się ze znacznie lepszym rokowaniem.