Jakie są przyczyny zmęczenia?

Zmęczenie jest odruchem obronnym organizmu

Zmęczenie jest stanem obniżonej zdolności do pracy i towarzyszy każdej aktywności życiowej człowieka, zarówno umysłowej jak i fizycznej. Może być efektem pracy fizycznej, ale może wystąpić także bez związku z aktywnością ruchową. Zmęczenie określa się także jako przemijający stan zmniejszonej zdolności do pracy wywołanej pracą lub innym czynnikiem. Jest zjawiskiem fizjologicznym mającym charakter odruchu obronnego chroniącego organizm przed wyczerpaniem. Wyróżniamy dwa rodzaje zmęczenia – ośrodkowe (zmęczenie ogólne) i obwodowe (zmęczenie mięśniowe).

Przyczyny zmęczenia

Zmęczenie jest wynikiem pracy, stresu psychicznego, nadmiernego pobudzenia, wzmożonej aktywności fizycznej, depresji, chorób, braku snu. U jego podłoża mogą leżeć takie przyczyny jak niedobory witamin minerałów, terapia wybranymi lekami, a także zatrucia. Zmęczenie jest normalną odpowiedzią organizmu na wzmożony wysiłek lub stres. Krótkotrwałe uczucie zmęczenia może być następstwem drobnych infekcji, przeziębień. Do bezpośrednich przyczyn zmęczenia zalicza się brak lub niedobór snu, a także zespół długu czasowego, który nazywany jest także zespołem nagłej zmiany strefy czasowej.

Zmęczenie może towarzyszyć stanom chorobowym, z ogólnym osłabieniem, spadkiem odporności. Powtarzające się uczucie zmęczenia może towarzyszyć różnym schorzeniom: niedoczynności tarczycy, chorobie Parkinsona, białaczce, niewydolności wątroby, chorobom serca. Długotrwałe, może towarzyszyć poważnym błędom żywieniowych. Zmęczenie występuje często w połączeniu z innymi symptomami, jak np. zmiany nastroju, uczucie lęku, niepokoju, zaburzenia snu, depresja.

Na występowanie zmęczenia mają wpływ:

• wiek,
• poziom aktywności fizycznej,
• infekcje,
• choroby układu krążenia,
• hałas,
• niedobór snu,
• wysoka temperatura otoczenia.

Zmęczenie psychiczne

Psychiczne zmęczenie jest czasową niezdolnością do utrzymania funkcji poznawczych na optymalnym poziomie. Początek zmęczenia psychicznego następuje powoli i zależny jest od indywidualnych zdolności poznawczych, a także od braku snu i ogólnego stanu zdrowia. Zmęczenie umysłu bezpośrednio przekłada się na pogorszenie wydolności fizycznej. Może to objawiać się sennością, pogorszeniem uwagi. Utrzymywanie się tego stanu jest szczególnie niekorzystne w czasie wykonywania zadań wymagających koncentracji, takich jak np. prowadzenie pojazdów. W czasie silnego zmęczenia możliwe jest powstawanie epizodów podsypiania trwających od kilku do kilkudziesięciu sekund.

Zmęczenie fizyczne

Jest efektem pracy i należy je traktować jako zjawisko fizjologiczne chroniące organizm przed niekorzystnymi, a nawet groźnym dla zdrowia zaburzeniami do jakich mogłoby dojść w trakcie kontynuowania wysiłku. U podstaw zmęczenia fizycznego leży między innymi: hipoglikemia (spadek stężenia glukozy we krwi), hipertermia (przegrzanie organizmu), wzrost stężenia amoniaku (wytwarzany jest przez mięśnie w czasie ich pracy), zużycie zasobów glikogenu, odwodnienie organizmu. W wyniku zmęczenia dochodzi do zmniejszenia zasobów energetycznych w mięśniach (glikogen, ATP), akumulacji produktów przemiany materii w pracujących mięśniach i ich zakwaszenie, zaburzenia kurczliwości włókien mięśniowych, zmian w układzie nerwowym.

Zmęczenie – objawy

Do subiektywnych objawów zmęczenia możemy zaliczyć:

• nawracające bóle mięśni,
• uczucie duszności,
• uczucie narastającej ciężkości wysiłku,
• nudności,
• zawroty głowy.

Obiektywne objawy zmęczenia to:

• zmniejszenie siły i szybkości skurczu mięśni,
• wydłużenie czasu reakcji,
• pogorszenie koordynacji i precyzji ruchów,
• ruchy stają się wolniejsze i mniej skoordynowane,
• następuje spadek intensywności ruchów i ich efektywność,
• wzrasta liczba popełnianych błędów,
• dalszy wysiłek przestaje mieć jakikolwiek sens, zostaje więc przerwany.