USG piersi czy mammografia – które badanie wybrać?

W jakim celu wykonuje się USG piersi i mammografię?

Badania obrazowe gruczołu piersiowego – USG piersi i mammografię stosuje się u kobiet w celu profilaktycznej lub diagnostycznej oceny struktury gruczołu piersiowego. Ich głównym celem jest wczesne wykrycie zmian nowotworowych. Rak piersi u kobiet jest jednym z najczęściej występujących nowotworów złośliwych.

Aby przeciwdziałać wysokiej liczbie śmiertelnych przypadków związanych z tym nowotworem i zwiększyć odsetek przypadków, w których podjąć można wczesne i skuteczne leczenie, zaleca się regularne profilaktyczne badania piersi.

Kobietom do 20. roku życia (a także starszym) zaleca się samobadanie piersi – stosując odpowiednie techniki dotyku dłonią należy zbadać tkankę piersi oraz węzły chłonne pod pachami.

Samobadanie piersi najlepiej wykonywać raz miesiącu w okolicach 6.–9. dnia cyklu i najlepiej, by to był co miesiąc ten sam dzień. Od 20. roku życia zaleca się wykonywanie USG piersi co 2 lata, a po 30. roku życia – co rok.

Badanie USG piersi jest nieszkodliwe, bezpieczne i niezwykle przydatne do wykluczenia niepojących zmian. Powyżej 35. roku życia zaleca się wykonywanie mammografii naprzemiennie z USG piersi. Natomiast w wieku 40–50 lat należy co 2 lata wykonywać mammografię. Należy pamiętać, że samobadanie piersi należy wykonywać jako badanie uzupełniające w przebiegu całego życia.

Wczesne wykrycie raka piersi może uchronić kobietę przed amputacją piersi, a przede wszystkim zapobiec przedwczesnej śmierci.

Czytaj również: Guzek pod pachą – jakie są przyczyny zgrubienia pod pachą?

Kiedy i po co wykonuje się USG piersi?

Badanie USG piersi jest obrazową metodą diagnostyczną, stosowaną do oceny struktur gruczołu sutkowego kobiety przy użyciu specjalnej sondy emitującej fale ultradźwiękowe oraz aparatu przedstawiającego uzyskany obraz. Fale ultradźwiękowe o odpowiedniej częstotliwości po wyemitowaniu przez głowicę rozchodzą się w narządzie, a napotykając granicę badanego ośrodka ulegają odbiciu.

Poszczególne tkanki człowieka w odmienny sposób odbijają fale ultradźwiękowe, przez co jest możliwe uzyskanie obrazu. Odbite fale trafiają ponownie do głowicy sondy, a następnie na ekranie monitora tworzy się czarno-biały obraz, dzięki któremu można prowadzić ocenę struktur narządu. Badanie USG piersi jest w stanie wykryć bardzo drobne zmiany w gruczole sutkowym (a także w innych narządach badanych tą metodą) – od 0,1 mm.

USG piersi można wykonać każdej kobiecie w dowolnym czasie. Jednak zalecanym terminem na wykonanie badania jest pierwsza połowa cyklu, tuż po zakończeniu miesiączki. W drugiej fazie cyklu piersi stają się bardziej tkliwe (co może skutkować odczuwaniem dyskomfortu podczas badania), a także pod wpływem hormonów mogą ulegać przebudowie, powiększają się, a tym samym utrudniają badanie. Czasami mogą wystąpić małe torbiele, które nie są obecne w pierwszej fazie cyklu.

Kiedy i po co wykonuje się mammografię?

Mammografia jest to radiologiczny typ badania, stosowany u kobiet po 40., a zwłaszcza po 50. roku życia. Badanie mammograficzne polega na wykonaniu serii zdjęć rentgenowskich gruczołu piersiowego. Jest to bezpieczne badanie dla pacjentek, a przy tym skuteczne. Z tego powodu jest ono chętnie stosowane jako badanie przesiewowe w kierunku raka piersi.

Badana kobieta układa piersi (każdą z osobna) na specjalnej podkładce z detektorem, a następnie dociska się je płytką kompresyjną. Dzięki temu:

• zmniejsza się warstwę tkanki, przez którą muszą przeniknąć promienie rentgenowskie;
• piersi na kliszy zajmują większą powierzchnię, a to sprawia, że rozdzielczość obrazu jest lepsza;
• obraz nie ulega rozmyciu podczas przypadkowego poruszenia się pacjentki.

Dzięki spłaszczeniu gruczołu piersiowego możliwe jest dokładne przeanalizowanie struktury piersi i wykrycie wszelkich zmian. Z drugiej strony, niesie to za sobą pewien dyskomfort. Nacisk wywierany przez płytki może nieść za sobą niewielkie odczucia bólowe.

Co jest lepsze – USG piersi czy mammografia?

Gruczoł piersiowy u młodych kobiet (poniżej 40. roku życia) jest zbudowany przeważnie z tkanki gruczołowej. Najlepszą metodą badania w tym przypadku jest ultrasonografia gruczołu piersiowego. USG piersi wykorzystuje do diagnostyki fale ultradźwiękowe. Jest to badanie bezpieczne, zwłaszcza dla kobiet w ciąży oraz karmiących. Tkanka gruczołowa w badaniu USG sutka przedstawiona jest jako jasny obraz. Obecność niepokojących zmian w postaci guzków będzie obrazowana na kolor ciemniejszy. Dlatego ciemne guzki u kobiet młodych lepiej będą widoczne na jasnym tle.

Wraz z wiekiem dochodzi do zmian w gruczole piersiowym i stopniowo tkanka gruczołowa zostaje zastąpiona przez tkankę tłuszczową. Ten rodzaj tkanki będzie obrazowany w USG na ciemniejszy kolor, a zatem trudniej będzie rozpoznać w tym obrazie guzki w piersiach (przedstawione są one również w ciemniejszym kolorze). Dlatego u kobiet starszych zaleca się wykonywanie mammografii. Obraz uzyskany w badaniu mammograficznym przedstawia na jasny kolor zmiany guzkowe, a na ciemniejszy prawidłową tkankę. Przeciwwskazaniem do wykonania mammografii jest ciąża.

Badanie mammograficzne, w przeciwieństwie do USG, uwidocznia zwapnienia (inaczej mineralne złogi wapnia), zarówno te małe, jak i większe. Makrozwapnienia są łagodną zmianą występującą u większości kobiet po 50. roku życia, natomiast mikrozwapnienia mogą być zapowiedzią stanów przedrakowych lub samego raka gruczołu piersiowego.

Jeżeli obraz uzyskany w badaniu mammograficznym nie jest jednoznaczny, należy go uzupełnić badaniem USG. Niekiedy niewidoczne zmiany w badaniu mammograficznym są lepiej widoczne w badaniu USG i odwrotnie.

USG piersi a wykrywanie łagodnych nowotworów piersi

Zaletą badania USG piersi jest możliwość rozróżnienia łagodnych torbieli występujących w piersi od zmian złośliwych, które mogą tam występować.

Badanie mammograficzne nie ma takiego zastosowania. Jest to spowodowane tym, że fale ultradźwiękowe mają możliwość zobrazowania takiej zmiany w lepszym wymiarze. Wykrytą zmianę można oglądać pod różnymi kątami. Promienie rentgenowskie wykorzystywane w mammografii nie są na tyle „elastyczne”.

Natomiast promieniowanie rentgenowskie jest lepsze od fali ultradźwiękowej w przypadku kobiet z dużym biustem. Promieniowanie rentgenowskie lepiej penetruje obfitą tkankę tłuszczową, docierając do wszelkich zmian, nawet bardzo małych, zlokalizowanych w piersi.

Badanie piersi po leczeniu hormonami

Pacjentki stosujące hormonalną terapię zastępczą (HTZ) stanowią pewien wyjątek diagnostyczny. Otóż hormony przyjmowane przez kobiety po 50. roku życia sprawiają, że ich piersi zachowują strukturę młodszą niż wynika to z wieku metrykalnego. Wspomniano już wcześniej, że u kobiet starszych dochodzi do zmiany struktury piersi – tkanka gruczołowa ustępuje, a w jej miejsce pojawia się tkanka tłuszczowa.

Hormonalna terapia zastępcza sprawia, że tkanka gruczołowa u takich kobiet jest nadal w przewadze. Gruczoł piersiowy, w porównaniu z innymi kobietami powyżej 50. roku życia, nieprzyjmującymi HZT, jest znacznie mniej wyposażony w tkankę tłuszczową. W przypadku kobiet powyżej 50. roku życia, stosujących HZT, lepszym badaniem jest nadal stosowanie USG piersi. Oczywiście, badanie mammograficzne należy stosować jako badanie uzupełniające. Przyjmując terapię hormonalną nie można zapominać również o samobadaniu piersi.