Gruczolakowłókniak piersi – przyczyny, objawy, diagnostyka i leczenie

Czym jest gruczolakowłókniak piersi?

Gruczolakowłókniak piersi jest łagodnym nowotworem powstającym u młodych kobiet i dojrzewających dziewcząt – zwykle między 15 a 25 rokiem życia. Przypuszcza się, że fibroadenoma nie należy do typowych rozrostów nowotworowych – jej powstanie wynika prawdopodobnie z zaburzenia prawidłowego procesu rozwojowego piersi lub jest efektem nadmiernego rozrostu tkanek piersi. Gruczolakowłókniak jest częstą zmianą – u pacjentek, u których wykonano biopsję guzka piersi, 50% przebadanych zmian okazało się fibroadenomą, zaś u kobiet przed 20 rokiem życia aż 75%.

Przyczyny powstania gruczolakowłókniaka piersi

Przyczyny powstawania gruczolakowłókniaka piersi nie zostały ostatecznie określone. Uważa się, że istnieje zwiększone ryzyko wystąpienia tej zmiany u osób, u których w najbliższej rodzinie wystąpiły przypadki raka piersi. Przypadki gruczolakowłókniaków piersi odnotowywane są częściej w populacjach o wyższym statusie socjoekonomicznym oraz u osób rasy czarnej.

Objawy gruczolakowłókniaka piersi

Gruczolakowłókniak jest zwykle niebolesną, pojedynczą zmianą zlokalizowaną najczęściej w górnym zewnętrznym kwadrancie piersi. Fibroademona daje obraz dobrze odgraniczonego, gładkiego, okrągłego lub owalnego guzka w piersi o konsystencji gumy, przesuwalnego względem podłoża, wielkości kilku centymetrów – zwykle od 1 do 2 cm.

Rzadziej zdarzają się przypadki obecności mnogich gruczolakowłókniaków w jednej lub obu piersiach. Olbrzymie gruczolakowłókniaki (o wielkości powyżej 5 cm) zdarzają się u kobiet w ciąży oraz w okresie laktacji. Przypadki olbrzymich fibroadenoma odnotowuje się również u młodych dziewcząt (tzw. gruczolakowłókniaki młodzieńcze) – charakteryzują się one gwałtownym wzrostem, powodują powstanie asymetrii piersi i jej zniekształcenie.

Niekiedy, zwłaszcza u starszych kobiet, zmiana może być niewyczuwalna w czasie badania palpacyjnego – u tych pacjentek zwykle można ją uwidocznić w mammografii. Gruczolakowłókniak może zwiększać swoje rozmiary pod wpływem żeńskich hormonów płciowych (estrogenów i progesteronu) w końcowej fazie cyklu miesiączkowego oraz w czasie laktacji. Gruczolakowłókniak po menopauzie może ulec zmianom zanikowym oraz wapnieniu.

Rozpoznanie gruczolakowłókniaka piersi

Badaniem „pierwszego rzutu”, które zwykle pozwala na wstępne rozpoznanie zmiany guzowatej w piersi powinno być badanie palpacyjne – przez samą pacjentkę w ramach samokontroli piersi lub badanie lekarskie. Dalsza diagnostyka zmiany opiera się na następujących badaniach:

• USG piersi,
• biopsji cienkoigłowej,
• mammografii,
• biopsji aspiracyjnej cienkoigłowej.

USG piersi pozwala na określenie charakteru zmiany i odróżnienie jej od zmian torbielowatych. W części przypadków obraz zmiany w badaniu ultrasonograficznym może wykazywać cechy charakterystyczne dla raka piersi (np. nierówne granice zmiany), stąd konieczność wykonania dalszej diagnostyki np. biopsji cienkoigłowej. Kolejnym badaniem wykorzystywanym w diagnostyce zmian guzowatych piersi jest mammografia – badanie dedykowane przede wszystkim kobietom starszym, o ograniczonym zastosowaniu u młodych kobiet, czy dziewcząt. Badaniem o wysokiej jakości jest biopsja aspiracyjna cienkoigłowa – pozwala ona na określenie z dużą precyzją, czy badana zmiana ma charakter łagodny, czy złośliwy, a także, jeśli jest to zmiana łagodna – czy wykazuje cechy charakterystyczne dla gruczolakowłókniaka.

Leczenie gruczolakowłókniaka piersi

W przypadku, gdy wyniki przeprowadzonych badań sugerują rozpoznanie gruczolakowłókniaka, wdrażane jest następujące postępowanie:

• Kobiety przed 35 rokiem życia winny pozostać pod regularną kontrolą – co 6 miesięcy, aż do ukończenia 35 roku życia. Zmiana w tym czasie może ulec całkowitej regresji (zanikowi), albo zmniejszyć swoje rozmiary – w tym przypadku kobieta pozostaje pod kontrolą specjalisty, aż do całkowitego ustąpienia zmiany.
• W sytuacji, gdy zmiana powiększa się, lub nie zmienia się, ale kobieta przekroczyła 35 rok życia, zalecane jest jej usunięcie chirurgiczne z marginesem zdrowej tkanki.

Rokowanie w przebiegu gruczolakowłówkniaka piersi

Znaczna część gruczolakowłókniaków z wiekiem może ulec spontanicznemu zanikowi. Niektóre utrzymują się przez lata w niezmienionej formie, a pozostałe, rzadko, mogą zwiększać swoje rozmiary w miarę upływu czasu. Badania dowiodły, że u pacjentek z rozpoznanym gruczolakowłókniakiem piersi występuje 1,6 – 2,6 – raza wyższe ryzyko wystąpienia raka sutka, niż u kobiet bez tego rozpoznania. Natomiast ryzyko przemiany złośliwej fibroadenoma jest niewielkie - ocenia się je między 0,002 – 0,0125%.

Wypowiedź ginekologa na temat gruczolakowłówkniaka