Dieta przy lekach przeciwzakrzepowych – co rozrzedza, a co powoduje gęstnienie krwi?

Dieta przy lekach przeciwzakrzepowych

Aktualnie stosowane w Polsce doustne leki przeciwzakrzepowe (antykoagulanty) to acenokumarol i warfaryna. Są to antagoniści witaminy K, która odgrywa nadrzędną rolę w procesie krzepnięcia krwi. Leczenie przeciwzakrzepowe ma na celu ograniczenie tworzenia skrzeplin, które mogę utrudniać przepływ krwi przez naczynia krwionośne, a w przypadku urwania się tworzyć zator niebezpieczny dla zdrowia i życia.

Witamina K naturalnie występuje w dwóch postaciach: witamina K₁ (fitochinon) produkowana przez rośliny oraz witamina K₂ (menachinon) syntetyzowana przez bakterie. Główne źródła witaminy K₁ to zielone warzywa (natka pietruszki, bazylia suszona i świeża, jarmuż, szpinak, rzeżucha, boćwina, brokuły), fermentowana soja, olej rzepakowy i sojowy. Natomiast witamina K₂ produkowana jest przez bakterie jelitowe oraz w niewielkim stopniu znajduje się w produktach pochodzenia zwierzęcego. Dostarczanie do organizmu większej ilości tej witaminy niż wynosi dzienne zapotrzebowanie zmniejsza skuteczność leczenia i może prowadzić do zakrzepów. Wartość normy wystarczającego spożycia dla osób dorosłych z populacji polskiej wynosi 55 μg filochinonu/os/d u kobiet i 65 μg filochinonu/os/d u mężczyzn.

Interakcje leków z żywnością – leczenie przeciwkrzepliwe

Leki przeciwzakrzepowe stosowane są w profilaktyce i leczeniu choroby zakrzepowo-zatorowej, w przypadku migotania przedsionków, po wszczepieniu zastawki, u chorych leczonych onkologicznie, po zabiegach ortopedycznych, a także zawale serca czy udarze mózgu.

Skuteczność leczenia antykoagulantami oceniana jest za pomocą wskaźnika INR (International Normalized Ratio - Międzynarodowy Współczynnik Znormalizowany), który mówi o zdolności krwi do krzepnięcia. Każdy pacjent ma dobierane odpowiednio dawki leków i ustalany przedział wartości współczynnika INR, do którego musi dążyć. Im wyższy wskaźnik INR, tym mniejsza jest krzepliwość krwi.

Przeczytaj też: Clexane – lek przeciwzakrzepowy. Jak działa?

Spożywanie produktów bogatych w witaminę K powinno być świadome i równomiernie rozłożone każdego dnia, aby nie dochodziło do szkodliwej interakcji leków z żywnością. Zarówno zbyt wysoka podaż tych produktów, jak i zbyt niska nie jest korzystna dla pacjenta i wprowadza chaos w monitorowaniu procesu leczenia.

Sukces leczenia przeciwkrzepliwego opiera się na współpracy pacjenta z lekarzem, prowadzeniu zdrowego stylu życia oraz stosowaniu się do zaleceń dietetyka. Ważne jest, aby od momentu włączenia leczenia, dieta na rozrzedzenie krwi dostarczała każdego dnia zbliżoną ilość witaminy K. Nie może dochodzić do zbyt dużych wahań w ilości tego składnika, ponieważ ma to niekorzystny wpływ na procesy krzepnięcia i zaburza działanie leków przeciwkrzepliwych.

Przeczytaj też: Neoparin – co to za lek i jak działa?

Co rozrzedza krew?

Do składników diety, które działają przeciwzakrzepowo, a tym samym rozrzedzają krew zalicza się nasiona lnu, imbir, arcydzięgiel, szałwia, rumianek, papaja, ananas, sok z pomidorów. Podobnie czosnek, stosowany jednoczesne z warfaryną lub acenokumarolem zwiększa działanie przeciwzakrzepowe tych leków i może prowadzić do samoistnych krwawień i wydłużenia czasu krwawienia.

Podczas terapii antykoagulantami należy uważać na nieznane nam dotychczas zioła, składniki diety innych kultur, np. owoce gardenii jaśminowej stosowanej w medycynie chińskiej, glony brunatne, kruszownicę jadalną podawaną w Japonii.

Działanie rozrzedzające krew mają też ekstrakty i olejki z różnych roślin, np. olejek otrzymywany z pączków kwiatowych goździkowca korzennego. Stosowanie miłorzębu japońskiego (Ginkgo biloba) razem z warfaryną czy acenokumarolem również wzmaga działanie leków i efektu przeciwkrzepliwego. Należy uważać także z przyjmowaniem suplementów diety, szczególnie zawierających witaminę A, E oraz kwasy tłuszczowe omega-3, które wykazują działanie przeciwkrzepliwe. W trakcie terapii antykoagulantami przeciwwskazane jest spożywanie alkoholu i palenie tytoniu, gdyż nasilają one działanie leków i mogą powodować powikłania krwotoczne. Działanie leków przeciwkrzepliwych mogą nasilać również antybiotyki, które stosowane przez dłuższy czas niszczą mikrobiotę, która syntetyzuje witaminę K w organizmie.

Przeczytaj, kiedy i jak długo stosować zastrzyki przeciwzakrzepowe

Co powoduje gęstnienie krwi?

Produkty, które trzeba ograniczać w trakcie przyjmowania antykoagulantów to te, które zawierają duże ilości witaminy K:

• brokuły i kiełki brokułów,
• brukselka,
• sałata masłowa, rukola, endywia,
• szczypiorek,
• bazylia suszona i świeża,
• szpinak,
• rzeżucha,
• jarmuż,
• botwinka,
• natka pietruszki świeża i suszona,
• śliwki suszone,
• kiwi,
• rabarbar,
• borówki,
• awokado,
• jeżyny,
• suplementy diety zawierające witaminę K.

Przeczytaj również: Gęsta krew – jakie są przyczyny nadmiernej lepkości krwi?

Osoby przyjmujące acenokumarol lub warfarynę nie powinny spożywać żeń-szenia, który obniża stężenie leku i prowadzi do gęstnienia krwi. Zakazane są również preparaty z dziurawca zwyczajnego oraz olejek z owoców anyżu, które znoszą działanie terapeutyczne leków przeciwzakrzepowych. Z diety powinno się wykluczyć tłuste mięsa, szczególnie czerwone, bogate w homocysteinę – aminokwas o działaniu prozakrzepowym. Należy ograniczyć tłuste produkty pochodzenia zwierzęcego:

• nabiał pełnotłusty,
• tłuste mięso,
• wątróbki,
• smalec,
• słoninę,
• przetwory mięsne, takie jak salami, pasztety.

Prozakrzepowe działanie mają również tłuszcze trans, które znajdują się głównie w utwardzanych olejach roślinnych (twarde margaryny wykorzystywane do produkcji wyrobów cukierniczych).

Dieta przy lekach przeciwzakrzepowych – co jeść, a czego unikać?

Dieta przy lekach przeciwzakrzepowych powinna być przemyślana i oparta na rzetelnej wiedzy o składnikach diety, które mogą wchodzić w interakcje z lekami. Produkty, które nie zawierają witaminy K lub tylko niewielkie jej ilości i uznawane są za bezpieczne w diecie przy zagęszczonej krwi to m.in.:

• kukurydza,
• grzyby,
• kalarepa,
• rzepa,
• buraki,
• dynia,
• rzodkiewka,
• maniok,
• ziemniaki,
• bakłażan,
• fasola,
• papryka czerwona,
• soczewica,
• ciecierzyca,
• ogórek zielony bez skórki,
• pomidor,
• marchew,
• groch suchy,
• seler korzeniowy,
• groszek zielony,
• mandarynka,
• pomarańcza,
• cytryna,
• arbuz,
• liczi,
• banan,
• jabłko bez skórki,
• brzoskwinia,
• nektarynka,
• morela,
• banan,
• truskawki,
• maliny,
• wiśnie.

Dodatkowo można spożywać chude mięsa, mleko, przetwory mleczne i jajka. Preparaty, na które należy zwrócić uwagę to popularne suplementy diety. Przyjmowanie antykoagulantów jednocześnie z niektórymi suplementami lub leczniczymi preparatami witaminowymi na receptę może doprowadzić do poważnych powikłań zagrażającym zdrowiu i życiu. Dlatego lekarz powinien wiedzieć o wszystkich lekach i suplementach przyjmowanych przez pacjenta. Również udając się do dietetyka należy poinformować o lekach, szczególnie tych przyjmowanych przewlekle.

Czytaj również: Japońskie zapalenie mózgu – przyczyny, objawy, leczenie, szczepionka

Zioła przeciwzakrzepowe

Do najbardziej popularnych roślin wykorzystywanych jako zioła czy przyprawy, które w trakcie leczenia należy ograniczać zalicza się:

• imbir,
• szałwię,
• rumianek,
• arcydzięgiel,
• miłorząb japoński,
• czosnek,
• koniczynę łąkową,
• nostrzyk,
• kozieradkę pospolitą.

Nie oznacza to, że konieczne jest całkowite wykluczenie tych produktów, jednak należy je świadomie ograniczać w diecie. Ważne jest również to, aby jednego dnia nie spożywać wielu produktów zaburzających krzepnięcie krwi, gdyż może to prowadzić do nasilonego działania przeciwkrzepliwego.

Czytaj również: Cukinia – właściwości odżywcze, kalorie, przepisy. Co można zrobić z cukinii?