APTT (czas kaolinowo-kefalinowy) – norma, podwyższony i niski wynik badania – co oznacza?

APTT – czas kaolinowo-kefalinowy – co to jest?

Układ krzepnięcia, czyli układ hemostazy, obejmuje czynniki krzepnięcia krwi, płytki krwi oraz ściany naczyń krwionośnych. Aby procesy krzepnięcia krwi zachodziły prawidłowo, konieczne jest uruchomienie kaskady reakcji, które najogólniej podzielić można na szlak wewnątrzpochodny i szlak zewnątrzpochodny krzepnięcia.

Szlak wewnątrzpochodny inicjowany jest np. uszkodzeniem tkanek, co prowadzi do aktywacji czynnika XII. Z kolei szlak zewnątrzpochodny odgrywa kluczową rolę w krzepnięciu krwi i rozpoczyna się od aktywacji tkankowego bądź urokinazowego czynnika krzepnięcia. Badanie APTT służy ocenie szlaku wewnątrzpochodnego. Co to jest APTT?

Czas kaolinowo-kefalinowy APTT (czas częściowej tromboplastyny po aktywacji) to czas potrzebny do powstania skrzepu po dodaniu do badanego osocza tych czynników, które wywołują wewnątrzpochodną kaskadę krzepnięcia. Mowa o dodaniu ujemnie naładowanych cząstek glinki kaolinowej, celitu albo kwasu elagowego a także fosfolipidów kefaliny bądź fosfolipidów rekombinowanych. Po stworzeniu takich warunków reakcji uzyskiwana jest maksymalna aktywacja wewnątrzpochodnej drogi układu krzepnięcia.

Przeczytaj również: Podwyższone PDW – co znaczy taki wynik?

APTT – badanie – kiedy i jakie są wskazania?

Badanie krwi APTT wykonywane jest u każdego pacjenta, który ma być poddany zabiegom operacyjnym bądź inwazyjnej diagnostyce – czyli przed zabiegami, podczas których pojawia się ryzyko krwawień czy krwiaków.

Innym wskazaniem badania APTT jest podejrzenie zaburzeń krzepnięcia, zwłaszcza przy wystąpieniu charakterystycznych objawów:

• krwawień,
• wylewów podskórnych,
• obfitych krwawień miesiączkowych,
• nasilonych krwawień po esktrakcji zęba,
• wybroczyn i siniaków,

Badania czasu kefalinowego przeprowadza się także przy podejrzeniu zespołu wykrzepiania śródnaczyniowego (DIC), zakrzepicy żylnej bądź w przebiegu chorób wątroby, które mogą ograniczać syntezę czynników krzepnięcia. Ponadto wskaźnik APTT jest rutynowo badany u chorych leczonych niefrakcjonowaną heparyną.

Badanie APTT – przygotowanie i przebieg

Badanie układu krzepnięcia APTT najczęściej wykonywane jest jako część koagulogramu (badania oceniającego układ krzepnięcia), w skład którego wchodzą następujące badania:

• liczba płytek krwi,
• APTT,
• czas protrombinowy PT,
• czas trombinowy,
• poziom fibrynogenu.

APTT to badanie krzepliwości krwi na czczo, które polega na pobraniu próbki krwi żylnej. Nie jest wymagane specjalne przygotowanie do badania APTT, poza rezygnacją ze spożywania posiłków na co najmniej 8 godzin przed badaniem. Krew pobierana jest na specjalny antykoagulant – cytrynian sodu.

Cena badania APTT wykonywanego bez skierowania lekarskiego to około 10 zł, a czas oczekiwania na badanie to 1 dzień.

APTT – normy

Prawidłowy wynik APTT to 25–40 sekund, przy czym w zależności od stosowanych odczynników do badania APTT, norma może się nieco różnić. W przypadku badania APTT, norma u dorosłych i dzieci jest jednakowa. Co oznacza norma APTT? Jest to czas potrzebny na powstanie skrzepów krwi po dodaniu aktywatora układu wewnątrzpochodnego (kaolinu, fosfolipidy kefalinowego).

Osobne normy opracowywane są dla pacjentów leczonych heparyną; mogą one różnić się między laboratoriami. Przyjmuje się, że terapeutycznemu stężeniu heparyny towarzyszy 1,5–2,5-krotne przedłużenie czasu APTT względem wartości sprzed leczenia.

Niekiedy u osób wykonujących badanie APTT wynik mieści się w zakresie normy, jednak możliwe są zaburzenia krzepnięcia. Prawidłowy wynik APTT towarzyszy płytkowym i naczyniowym skazom krwotocznym, niedoborze czynnika krzepnięcia VII oraz łagodnym postaciom hemofilii.

APTT powyżej normy – przyczyny

Wydłużony czas APTT towarzyszy rozmaitym zaburzeniom krzepnięcia. Jedną z przyczyn jest niedobór czynników krzepnięcia:

• czynnika krzepnięcia VII w hemofilii A,
• czynnika krzepnięcia IX w hemofilii B,
• czynnika krzepnięcia XI w hemofilii C,
• czynnika krzepnięcia X,
• czynnika krzepnięcia V.

Inne przyczyny wysokiego APTT to choroba von Willebranda, zespół DIC, leczenie heparyną, warfaryną bądź kumarolem oraz choroby wątroby związane z niskim poziomem protrombiny czy fibrynogenu. Kolejną przyczyną podwyższonego APTT jest obecność w badanej próbce antykoagulantu toczniowego bądź krążącego antykoagulantu.

W celu różnicowania, czy APTT powyżej normy jest konsekwencją obecności krążącego antykoagulantu, czy niedoborów czynników krzepnięcia konieczne jest wykonanie tzw. korekcji APTT. W tym celu wykonuje się APTT z użyciem osocza badanego oraz osoczy niedoborowych, pozbawionych poszczególnych czynników krzepnięcia.

APTT niskie – co to znaczy?

Skrócony czas APTT towarzyszy stanom nadkrzepliwości, nie ma jednak znaczenia diagnostycznego. Obniżone APTT występuje m.in. w stanach zwiększonej krzepliwości krwi w przebiegu reumatoidalnego zapalenia stawów, nowotworach, białaczkach, zespołu nerczycowego, niedoczynności tarczycy.

Przyczyną niskiego APTT może być także palenie papierosów. Ponadto APTT poniżej normy może wynikać z niewłaściwego pobierania krwi, długotrwałego stosowania stazy czy trudności we wkłuciu do żyły. Spotykane jest także niskie APTT w ciąży. Jest to jednak zjawiskiem fizjologicznym.