Leczenie grypy – leki bez recepty i na receptę, domowe sposoby

Grypa – choroba wirusowa

Grypa to choroba wirusowa, wywoływana jest przez wirusy grypy A, B lub C. Grypa prowadzi do infekcji górnych i dolnych dróg oddechowych. Najbardziej charakterystyczną cechą grypy jest szybki, niemal natychmiastowy rozwój objawów choroby. Należą do nich:

• gorączka (często wysoka),
• złe samopoczucie,
• uczucie ogólnego rozbicia,
• bóle kostno-stawowe,
• kaszel,
• ból gardła,
• wodnisty katar.

Tym, co odróżnia grypę od przeziębienia jest właśnie czas, w jakim pojawiają się pierwsze objawy choroby. Przeziębienie rozwija się wolniej.

Leczenie grypy jest konieczne nie tylko ze względu na to, by ograniczyć występowanie dokuczliwych objawów, takich jak katar i gorączka, ale także po to, by zminimalizować ryzyko wystąpienia groźnych powikłań, zwłaszcza u dzieci, osób starszych i tych z obniżoną odpornością. Zatem celowe jest wdrożenia leczenia objawowego, przeciwwirusowego i podnoszącego odporność organizmu. Co na grypę warto rozważyć podczas leczenia?

Leczenie grypy – na czym polega?

• Najważniejsze, na pewno w początkowym etapie choroby, jest leczenie objawowe. Polega na walce z gorączką, katarem, kaszlem i bólem gardła. Dokuczliwe objawy grypy są niebezpieczne zwłaszcza dla dzieci, osób starszych, ze stwierdzoną niewydolności któregoś z układów (np. niewydolność krążenia), a także wszystkich z osłabioną odpornością.
• Na grypę stosuje się także leki przeciwwirusowe. Skuteczne są preparaty inozyny, które zmniejszają aktywność wirusów i ich namnażanie. To lek na grypę bez recepty, możliwy do zastosowania w leczeniu grypy u dzieci, które ukończyły 1. rok życia. Inozyna zwiększa także odporność organizmu, co ma duże znaczenie dla skutecznego leczenia.
• W leczeniu grypy ważny jest odpoczynek – wyleczeniu sprzyja duża ilość snu oraz ograniczenie wysiłku fizycznego. Nie oznacza to obowiązku leżenia w łóżku przez całą dobę, ale należy bezwzględnie pozostać w domu, szczególnie w okresie gorączki. Jest to ważne nie tylko dla otoczenia – z powodu ryzyka zarażenia grypą, ale także dla samego pacjenta, ponieważ zmniejsza ryzyko wystąpienia groźnych powikłań.

Grypa – leczenie objawowe

Leki na grypę można podzielić na kilka grup o różnorodnym działaniu.

• Leki przeciwgorączkowe na grypę – należą do nich tak zwane niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) oraz paracetamol. Najchętniej stosowanymi są ibuprofen i parcetamol. Ibuprofen dostępny jest w sprzedaży bez recepty, w tym także w postaci syropu, co ułatwia dawkowanie leku u dzieci. Zaletą ibuprofenu jest dodatkowe działanie przeciwzapalne. U pacjentów poniżej 12. roku życia nie zaleca się stosowania salicylanów z uwagi na zwiększone ryzyko wystąpienia zespołu Reye’a.
• Leki przeciwbólowe na grypę – najpopularniejszym i bezpiecznym lekiem przeciwbólowym jest paracetamol. Tu również zaleca się stosowanie ibuprofenu. Leki te skutecznie zwalczają ból głowy, bóle kostno-stawowe, które często towarzyszą grypie. W domowym leczeniu należy uważać z dawkowaniem. Poszukując najsilniejszego leku na grypę bez recepty, chorzy często przyjmują różne preparaty, narażając się na przedawkowanie paracetamolu. Przed przyjęciem leki, należy zapoznać się z jego składem.
• Leki na kaszel – zawierają one takie substancje, jak np. dekstrometorfan czy kodeina i są stosowane w przypadku suchego i męczącego kaszlu. Do działań niepożądanych leku należą między innymi zawroty głowy czy wzmożone uczucie senności. Przy suchym kaszlu o miernym nasileniu możemy spróbować domowego sposobu – łyżki miodu przed snem.
• Leki mukolityczne oraz mukokinetyczne (leki upłynniające wydzielinę i ułatwiające odkrztuszanie wydzieliny) – przychodzą one z pomocą w walce z mokrym kaszlem. Powodują zmniejszenie lepkości i upłynnienie wydzieliny zalegającej w drogach oddechowych oraz ułatwiają jej odkrztuszanie. Należą do nich leki zawierające między innymi takie substancje czynne, jak sulfogwajakol, ambroksol, bromheksyna, mesna czy N-acetylocysteina. Trzeba pamiętać o tym, że podanie leków nasila kaszel, w związku z tym nie należy podawać ich na krótko przed snem. Najlepszym sposobem jest wybór preparatu, który działa jednocześnie na kaszel mokry i kaszel suchy.
• Leki na katar – leki obkurczające naczynia błony śluzowej nosa (zmniejszające produkcję wydzieliny) – stosowane są w pierwszym etapie infekcji, kiedy wydzielina jest rzadka i produkowana w znacznej ilości. Skuteczna na oczyszczanie nosa jest woda morska do nosa. Na rynku dostępny jest szeroki wybór leków występujących w postaci kropli, aerozoli oraz żeli. Zawierają one najczęściej ksylometazolinę lub oksymetazolinę. Leki te należy stosować doraźnie, zgodnie z zaleceniami. Przedłużone stosowanie preparatów może spowodować stały obrzęk oraz zanik błony śluzowej nosa, prowadzący do nawracających krwawień.
• Do stosowanych doustnie leków zmniejszających produkcję wydzieliny należą pseudoefedryna i norefedryna, zawarte w wielu preparatach zwalczających objawy infekcji. Sposobem na katar mogą się także sprawdzić dostępne bez recepty izotoniczne lub hipertoniczne roztwory soli do nosa.

Antybiotyk na grypę?

Zastanawiając się, czym leczyć grypę, aby efekty były jak najszybsze, i chcąc uniknąć wizyty u lekarza, część chorych sięga po antybiotyk, pozostały po leczeniu innych infekcji.

Grypa jest ostrą chorobą zakaźną, wywoływaną przez wirusy. Właśnie dlatego w jej rutynowym leczeniu nie mają zastosowania działające bakteriobójczo antybiotyki. Leczenie infekcji wirusowych – leczenie przeziębienia, a także leczenie grypy antybiotykiem, jest bezcelowe, a wręcz szkodliwe.

U chorego mogą wystąpić skutki uboczne antybiotykoterapii w postaci dolegliwości ze strony układu oddechowego. O wiele poważniejszą konsekwencją stosowania antybiotyku w leczeniu grypy jest namnażanie się w organizmie bakterii antyobiotykoopornych.

Wyjątek stanowią powikłania grypy, na przykład zapalenie płuc, szczególnie o ciężkim przebiegu. Kiedy dojdzie do bakteryjnego nadkażenia, włączenie antybiotyku jest jak najbardziej zasadne.

Leki na grypę bez recepty – na wirusy i na odporność

Na rynku dostępny jest lek przeciwwirusowy bez recepty, którego stosowanie zaleca się w leczeniu infekcji wirusowych – inozyna. Lek może być podawany dzieciom, które ukończyły 1. rok życia. Inozyna stymuluje limfocyty T – komórki układu odpornościowego, które uaktywniają się w chwili „napotkania” wirusa przez organizm. Lek wpływa korzystnie na układ immunologiczny – stymulując go – oraz hamuje namnażanie wirusa.

Środek ten może być podawany już w trakcie trwania infekcji, co ważne, część klinicystów jest zdania, że można go także podawać w profilaktyce grypy w ustalonych odcinkach czasu w okresie wzmożonej zachorowalności na infekcje wirusowe – w okresie jesienno-zimowym.

Inozyna dostępna jest w postaci tabletek i w postaci syropu, co sprawia, że może być łatwo podawana dzieciom, zwłaszcza tym, które nie chcą przyjmować leków.

Leki na grypę na receptę

W Polsce dostępne są leki przeciwwirusowe zarejestrowane do leczenia grypy. Są to preparaty dostępne na receptę. Należą one do dwóch grup:

• inhibitory neuraminidazy – oseltamivir, zanamivir,
• inhibitory białka M2 – amantadyna, rymantadyna.

Leki z pierwszej grupy działają na wirusy typu A oraz B. Terapia standardowo trwa 5 dni. Oseltamivir podaje się pacjentom powyżej 1. roku życia, zanamivir po ukończeniu 7 lat.

Druga grupa leków jest skuteczna wyłącznie w przypadku grypy wywołanej przez wirusy typu A. Amantadyna, dopuszczona do użytku od 1. roku życia, jest obecnie rzadziej stosowana z uwagi na często występujące działania niepożądane, związane z układem nerwowym.

Z powodu zmienności szczepów występujących w danym sezonie epidemicznym, wybór leku zależy od aktualnie obowiązujących zaleceń.

Leki stosuje się najczęściej po laboratoryjnym potwierdzeniu zakażenia wirusem grypy. Jednakże w ciężkich przypadkach, w warunkach szpitalnych podaje się oseltamivir empirycznie, tzn. przed uzyskaniem wyniku badania wirusologicznego. Największą skuteczność obserwuje się przy zastosowaniu leku przed upływem 48 godzin od wystąpienia pierwszych objawów. Leczenie przeciwwirusowe zmniejsza nasilenie objawów, redukuje ryzyko powikłań i zgonu.

Czytaj również: Szpitalne zapalenie płuc (SZP) – przyczyny, leczenie, rokowanie

Grypa o ciężkim przebiegu i w grupach ryzyka

Stosowanie leków przeciwwirusowych dostępnych na receptę zaleca się w przypadku grypy o ciężkim lub postępującym przebiegu, a także w przypadku pogorszenia stanu, braku poprawy w ciągu 72 godzin, czy też utrzymującej się bardzo wysokiej gorączki. Jest to jednocześnie często związane z przyjęciem pacjenta do szpitala. Do niepokojących objawów należą:

• duszność,
• ciężkie odwodnienie (omdlenia przy próbie wstania, zmniejszenie ilości oddawanego moczu),
• krwioplucie,
• ból w klatce piersiowej,
• zaburzenia lub nawet utrata świadomości,
• niedowłady,
• drgawki,
• zaostrzenie choroby przewlekłej (choroby wieńcowej, niewydolności serca, astmy, przewlekłej obturacyjnej choroby płuc, niewydolności wątroby lub nerek),
• wtórne powikłania grypy (niewydolność nerek, zapalenie mięśnia sercowego, wstrząs septyczny).

Leki stosuje się również w przypadku pacjentów należących do grupy zwiększonego ryzyka ciężkiego przebiegu i wystąpienia powikłań. Są to:

• dzieci poniżej 5. roku życia (zwłaszcza niemowlęta),
• pacjenci mający więcej niż 65 lat,
• pacjentki w ciąży (szczególnie w II i III trymestrze),
• osoby z otyłością znacznego stopnia,
• chorzy z niektórymi chorobami przewlekłymi, między innymi niedoborami odporności, astmą, przewlekłą obturacyjną chorobą płuc, niewydolnością serca, nerek, wątroby oraz chorobami uniemożliwiającymi odkrztuszanie flegmy (na przykład uszkodzeniem rdzenia kręgowego).

W przypadku podejrzenia grypy, to znaczy pojawienia się nagłej wysokiej gorączki z towarzyszącym kaszlem, katarem, bólem głowy itp., należy zawsze skonsultować się z lekarzem, który postawi diagnozę, oceni ryzyko wystąpienia powikłań oraz zaplanuje odpowiednie leczenie. To, ile dni w domu będzie trzeba spędzić w czasie leczenia, także zależy od zaawansowania choroby w momencie konsultacji lekarskiej.

Domowe sposoby na grypę

Przy domowym leczeniu grypy warto zadbać, aby powietrze w pomieszczeniu chorego było chłodne i dość wilgotne. Ułatwi to oddychanie w przypadku obrzękniętej błony śluzowej nosa i kataru oraz nawilży drogi oddechowe. W utrzymaniu odpowiedniego poziomu wilgotności powietrza z pomocą przyjdą domowe nawilżacze. Oddychanie przy zatkanym nosie będzie również łatwiejsze, jeśli uniesiemy głowę, na przykład umieszczając pod nią dodatkową poduszkę.

Kolejnym istotnym aspektem jest zapewnienie odpowiedniego nawodnienia. Występująca podczas grypy wysoka gorączka, a także czasami biegunka czy wymioty, powodują zwiększoną utratę wody. Aby zapobiec odwodnieniu, należy zdecydowanie zwiększyć ilość przyjmowanych płynów – może to być woda, herbata lub napary ziołowe. Odpowiednie nawodnienie ma również dodatkowe zalety – nawilża gardło oraz pomaga rozrzedzać powstającą w drogach oddechowych wydzielinę. To z kolei ułatwia jej usuwanie podczas kaszlu.

W okresie choroby wskazane jest stosowanie diety lekkostrawnej, która nie obciąży dodatkowo i tak osłabionego organizmu. Grypa bardzo często powoduje zmniejszenie apetytu. Nie należy zmuszać się do jedzenia, ale warto spróbować znaleźć produkty, które chory lubi. Niektórzy polecają chłodne jogurty lub nawet lody.