Respirator – jak działa? Kiedy podłącza się pacjenta pod respirator?

Jak działa respirator?

Zadaniem respiratora jest wtłaczanie powietrza do płuc chorego i rozprowadzanie go po drogach oddechowych. To tzw. wentylacja wspomagana ciśnieniowo. Używa się je w sytuacji, kiedy osoba nie jest w stanie samodzielnie oddychać lub ma trudności z wdychaniem i wydychaniem powietrza. Podłączenie chorego pod respirator zastępuje fizjologiczny cykl wdechu i wydechu, o który na co dzień dba nasz układ oddechowy.

Urządzenie medyczne wspomaga wydychanie i wtłacza powietrze do płuc na siłę, dzięki czemu możliwe jest zapewnienie obiegu tlenu. Faza wdechu i faza wydechu zawsze są realizowane według określonego algorytmu. Warto jednak wiedzieć, że urządzenia nie zawsze muszą zastępować oddech chorego. Niekiedy mogą go także uzupełniać, ale obieg powietrza zapewniany przez pacjenta jest kontrolowany w czasie rzeczywistym przez inteligentne wspomaganie ciśnieniowe. To przerywana wentylacja obowiązkowa (też przerywana wentylacja wymuszona) lub synchronizowana przerywana wentylacja obowiązkowa.

Respiratory pneumatyczne to zbiorniki ze sprężonym powietrzem, turbiny oraz komplet zaworów, które pozwalają regulować parametry mieszaniny. Zadaniem turbiny jest przepychanie powietrza przez respirator tak, aby trafiło ono w odpowiedniej ilości do organizmu chorego.

Nowoczesne urządzenia są zazwyczaj wyposażone w zaawansowane technologicznie mechanizmy monitorujące zarówno zdrowie pacjenta, jak i stan techniczny maszyny. Za pomocą respiratora można wykonać:

• pomiar ciśnienia;
• pomiar objętości płuc;
• wykrywanie przecieku powietrza w respiratorze;
• wykrywanie awarii zasilania.

Obecnie respiratory elektryczne są już sterowane komputerowo i zdalnie, za pomocą pilota. Respiratory nowej generacji poprzez szereg funkcji mogą też wspomagać pacjenta podczas kaszlu (LIAM), a nawet na bieżąco adaptować się do jego sposobu oddechu (TA Mode).

Czytaj również: Komora hiperbaryczna – co to jest? Wskazania i przeciwwskazania

Kto może korzystać z respiratora?

Większość respiratorów jest uniwersalna i można je stosować do:

• noworodków (w tym wcześniaków, które nie potrafią jeszcze oddychać samodzielnie);
• osób dorosłych;
• osób starszych.

W każdym przypadku konieczne będzie jednak indywidualne skonfigurowanie parametrów urządzenia.

Nowoczesne respiratory w praktyce

W praktyce spotyka się trzy typy respiratorów:

• stacjonarne;
• mobilne (tzw. karetkowe);
• noworodkowe.

Maszyny stacjonarne stosowane są w warunkach szpitalnych i klinikach. Zazwyczaj zapewniają wysoką wydajność i mogą pracować przez długi czas bez przerwy. Takie respiratory wymagają zasilania sieciowego.

Sztuczne płuca stosowane w karetkach pogotowia cechują niewielkie wymiary, a także odporność na wstrząsy. Używane są do transportu pacjenta do szpitala karetką.

Wreszcie urządzenia przeznaczone dla najmłodszych pracują najczęściej z niewielką mocą, ale mogą być połączone z inkubatorem.

Czytaj również: Intubacja – na czym polega, kiedy się ją stosuje?

Tryby pracy respiratora

Wspierana wentylacja mechaniczna obsługuje kilka trybów pracy. Dzięki temu możliwe jest ich płynne dostrojenie do stanu zdrowia pacjenta. Najczęściej wyróżnia się następujące rodzaje respiracji:

• SIMV;
• PSV;
• PCIRV;
• APRV;
• PEEP;
• CPAP;
• CMV;
• AMV.

Nie wszystkie tryby mogą być stosowane u wcześniaków. Wybór właściwej funkcji, a także dopasowanie parametrów pracy urządzenia do indywidualnych potrzeb pacjenta zawsze powinny odbywać się pod kontrolą lekarza, który ustawi bezpieczną częstość oddechów i parametry wskazane w przypadku obturacji lub innej niewydolności pacjenta.

Respirator do zapalenia płuc i nie tylko

Urządzenie wspierające oddychanie stosuje się w przypadku wystąpienia urazów, chorób lub powikłań utrudniających lub uniemożliwiających oddychanie. Najczęściej będzie to:

• zespół ostrej niewydolności oddechowej;
• przewlekła obturacyjna choroba płuc, leczona przy wytwarzanym dodatnim ciśnieniu oddechowym;
• ciężki przebieg astmy;
• zapalenie płuc;
• zatrzymanie akcji serca;
• ciężki przebieg COVID-19.

Inne przypadki mogą obejmować np. urazy mózgu, udary, infekcje krwi, czy stwardnienie zanikowe boczne. Lekarz musi także ocenić, czy wsparcie respiratora nie będzie potrzebne podczas zabiegu operacyjnego.

Czytaj również: Depresja oddechowa – przyczyny, objawy, leczenie

Czas stosowania respiratora w drogach oddechowych

Czas podłączenia do respiratora zależy od wielu czynników. Im organizm pacjenta jest mocniejszy i szybciej dochodzi do siebie po chorobie, tym szybciej osoba będzie mogła wrócić do samodzielnego funkcjonowania.

Celem lekarzy jest jak oczywiście najszybsze odłączenie zewnętrznego wspomagania procesów oddechowych, ale nie zawsze będzie to możliwe.

Skutki uboczne stosowania respiratora

Podłączenie do respiratora może uratować życie. Na ogół jest też bezpieczne, jeżeli maszyny używa się prawidłowo. Należy jednak zdawać sobie sprawę z potencjalnych skutków ubocznych.

Część pacjentów narzeka na silne podrażnienie strun głosowych, krtani i przełyku. Nieprawidłowo umiejscowiona rurka dotchawiczna nie tylko będzie utrudniała odkrztuszanie, ale może też uszkodzić krtań.

Nie można wykluczyć ryzyka przedostania się patogenów do płuc. Oczywiście respiratory są regularnie odkażane, ale wskutek wentylacji mechanicznej pozbywanie się z jamy ustnej pyłów i zanieczyszczeń jest utrudnione. W przypadku przewlekłych terapii oddechowych mogą one doprowadzić nawet do zapalenia płuc.

Błędnie skonfigurowany respirator, który wtłacza powietrze pod zbyt dużym ciśnieniem może doprowadzić również do mechanicznego uszkodzenia płuc. Dlatego tak ważne jest, aby leczenie wspierane mechaniczne ograniczyć do minimum.

Do przeciwwskazań w zakresie stosowania respiratora zaliczają się przede wszystkim: tamponada serca, zaburzenia krążenia lub zniesienie mechanizmu klatki piersiowej.

Stosując mechaniczną wentylację płuc można ratować pacjentów z ostrą niewydolnością oddechową.

Czytaj również: Pulmonolog – czym się zajmuje, jakie choroby leczy, jakie badania zleca?