Krwiak okularowy (oczy szopa) – przyczyny, jak wygląda, jak długo się utrzymuje, leczenie

Co to jest krwiak okularowy?

Krwiak okularowy powstaje w wyniku lokalnego wynaczynienia się krwi do tkanki podskórnej otaczającej oczodoły i nasadę nosa. Bezpośrednie rozciągnięcie, rozerwanie bądź stłuczenie naczyń krwionośnych w obrębie struktur miękkich otaczających gałki oczne powoduje nagłe opuszczenie krwi z uszkodzonego naczynia. W związku z tym pierwszym objawem krwiaka okularowego pochodzenia żylno-tętniczego są niebiesko-fioletowe podbiegnięcia krwawe kształtem przypominające okulary, które z czasem zwiększają objętość i wywołują śródtkankowe rozepchnięcie oraz ucisk. Narastający obrzęk przeważnie obejmuje górną i dolną powiekę, a także kąciki oczu oraz górną część policzków.

W naczyniach tętniczych panuje wyższe ciśnienie niż w żyłach, w związku z czym krwawienie pochodzenia tętniczego jest obfitsze, a zasinienie bardziej rozległe. Ponadto, z uwagi na specyficzną budowę histologiczną tkanki łącznej (podskórnej i tłuszczowej) oczodołów, wynaczyniona krew swobodnie rozpycha coraz większą przestrzeń. Krwiak okularowy jednostronny może zatem szybko rozprzestrzenić się na drugi oczodół oraz górną część policzków – powstaje typowy objaw okularowy (oczy szopa ), czyli podskórny, często asymetryczny krwiak obu oczodołów.

Przeczytaj również: Ablacja serca – na czym polega, wskazania, bezpieczeństwo

Jak wygląda krwiak okularowy?

Krew zgromadzona w miękkiej tkance okołoczodołowej powoduje przebarwienie, które wygląda jak bardzo duży siniak. Przypomina on obwódkę wokół oczu pandy bądź szopa (stąd nazwa oczy szopa; ang. raccoon eyes).

Krwiak okularowy przyjmuje barwę od czerwonej po intensywnie fioletową, a jego wielkość zależy od przyczyny i rodzaju urazu.

Opuchlizna będąca wynikiem rozpychania tkanek przez krew często uniemożliwia otwarcie oczu, powoduje ból oraz wtórne uszkodzenie samej gałki ocznej.

Krwiak okularowy – objawy

Objawami krwiaka okularowego są:

• zasinienie okolic oczu, powiek i policzków,
• opuchlizna powiek,
• tkliwość okolic oczodołów, ból gałek ocznych, opadająca powieka,
• przebarwienia,
• objaw Battle’a, czyli wylew krwawy za małżowiną uszną,
• siniak powstający po kilku godzinach od urazu,
• zaczerwienienie oczu, wylewy podspojówkowe,
• zaburzenia widzenia, słuchu,
• ból głowy, nudności.

Przeczytaj też: Czerwone oczy – przyczyny, objawy, leczenie

Przyczyny krwiaka okularowego

Najczęstszą przyczyną obustronnego krwiaka okularowego są urazy głowy, głównie złamania kości czaszki. Objaw okularowy, a szczególnie krwiak okularowy u dzieci i niemowląt może być wynikiem również innych schorzeń ogólnych, zwykle powstałych na podłożu nowotworowym.

Złamanie podstawy czaszki

Złamanie podstawy czaszki jest najczęstszą przyczyną jednostronnego oraz obustronnego krwiaka okularowego. Mechaniczne uszkodzenie kości ograniczających przestrzeń nazywaną przednim dołem czaszki zwykle dotyczy osób, które uległy wypadkom samochodowym, pobiciom, upadkom z dużych wysokości. Złamania kości sitowej, klinowej oraz czołowej początkowo mogą być niewidoczne na zwykłym zdjęciu rentgenowskim, a nawet w tomografii komputerowej.

Objawami wskazującymi na możliwość złamania podstawy, oprócz objawu okularowego wywołanego napłynięciem krwi od tyłu oczodołów, są płynotok nosowy, czyli wyciek płynu mózgowo-rdzeniowego przez nozdrza – spowodowany złamaniem kości sitowej, czołowej lub klinowej, a także krwotok podspojówkowy, czyli wybroczyny krwawe pod spojówkami.

Przeczytaj również: Krwistek oka – czym jest i jak się go leczy?

Kraniotomia

Niektóre zabiegi neurochirurgiczne uszkadzające ciągłość pokrywy czaszki także mogą wywoływać objawy krwiaka okularowego. Kraniotomia to zabieg polegający na operacyjnym otwarciu czaszki, którego celem jest uzyskanie swobodnego dostępu do tkanki mózgowej. Zdarza się, że powikłaniem usunięcia części kości czaszki jest uszkodzenie opon mózgowych oraz krwotok. Jatrogennie wynaczyniona krew może przemieścić się w okolice oczodołów i spowodować krwiak okularowy z jednej strony.

Złamanie kości twarzoczaszki

Oczy szopa czasami są skutkiem urazowego, bezpośredniego złamania kości ograniczających oczodoły, np. po pobiciu. Powstającemu wówczas krwiakowi okularowemu towarzyszą silne dolegliwości bólowe, uszkodzenia samej gałki ocznej oraz widoczne urazy innych części twarzy (przeważnie złamanie nosa, szczęki, żuchwy).

Amyloidoza

Amyloidoza (skrobawica) to grupa chorób, których wspólną cechą jest gromadzenie się w tkankach i narządach nierozpuszczalnych białek o budowie włókienkowej, zwanych amyloidem. Amyloid zgromadzony w ścianach drobnych naczyń krwionośnych oczodołu powoduje, że łatwo ulegają one uszkodzeniom pod wpływem kaszlu, kichania lub pocierania oczu. Powstałe wówczas czerwono-fioletowe podbiegnięcia krwawe wyglądem przypominają oczy szopa, jednak są znacznie mniejsze niż krwiak okularowy pourazowy.

Nowotwory

Samoistny krwiak okularowy u dzieci bardzo rzadko bywa także późnym objawem groźnego nowotworu. Nowotworową etiologią oczu szopa może być chłoniak, białaczka, mięsaki, szpiczak mnogi (rzadka przyczyna jednostronnego krwiaka okularowego u dorosłych) oraz neuroblastoma.

Neuroblastoma (nerwiak zarodkowy) jest nowotworem współczulnego układu nerwowego. Dotyczy on dzieci w wieku 1–5 lat. Objawia się guzem lub masami guzowatymi w obrębie jamy brzusznej, wokół rdzenia kręgowego, klatki piersiowej, szyi lub miednicy. Oczy szopa rozwijające się w przebiegu neuroblastomy są wynikiem rozsiania procesu nowotworowego i zmian naczyniowych w okolicy gałek ocznych.

Inne przyczyny objawu okularowego o mniejszym nasileniu to:

• operacja nosa (rhinoplastyka),
• małopłytkowość i inne stany predysponujące do samoistnych krwawień,
• anemia aplastyczna,
• układowe zapalenia naczyń.

Czytaj również: Złamanie miednicy – przyczyny, objawy, leczenie, rehabilitacja, powikłania

Krwiak okularowy – diagnoza i leczenie

Wstępna diagnostyka krwiaka okularowego polega na badaniu fizykalnym oceniającym ruchomość gałek ocznych i powiek oraz na palpacyjnym badaniu obrzękniętych, zasinionych rejonów twarzy. Decydującą rolę odgrywają jednak badania obrazowe, głównie tomografia komputerowa oraz rezonans magnetyczny, uwidaczniające patologiczne cechy w obrębie całej głowy i mózgu.

Leczenie krwiaka okularowego polega na obserwacji pacjenta i eliminacji pierwotnych przyczyn powstawania zasinień. Niektóre urazy głowy wymagają pilnych operacji, szczególnie w sytuacji, gdy krwiakowi okularowemu towarzyszą cechy krwawienia wewnątrzczaszkowego grożącego obrzękiem mózgu. W przypadku nowotworów, w tym neuroblastomy, oprócz postępowania chirurgicznego wprowadza się chemioterapię lub radioterapię (w zależności od typu nowotworu).

Jak długo utrzymuje się krwiak okularowy? Czy może być groźny?

Krwiak okularowy niewymagający interwencji chirurgicznej utrzymuje się do 10–14 dni. W tym czasie zmienia swoją barwę z czerwono-fioletowej na żółto-brązową.

Krwiak okularowy może być groźny w przypadku, gdy towarzyszą mu objawy wskazujące na uszkodzenie mózgu – utrata przytomności, zaburzenia świadomości, ból głowy, wymioty, zaburzenia widzenia, spadek lub wzrost ciśnienia. Wówczas wymagana jest pilna pomoc lekarza.

Podobne zagrożenia niosą za sobą oczy szopa będące wynikiem chorób nowotworowych – wdrożenie odpowiedniego leczenia przeciwnowotworowego to jedyny sposób na uniknięcie trwałych powikłań. W przypadku złamań twarzoczaszki, które kwalifikują się do doraźnej operacji naprawczej, objaw okularowy ustępuje wraz z gojeniem się danego urazu.

Czytaj również: Krwiak nadtwardówkowy – przyczyny, objawy, leczenie, powikłania