Ciśnienie atmosferyczne, a jego wpływ na zdrowie i samopoczucie

Co to jest ciśnienie atmosferyczne?

Ciśnienie atmosferyczne, inaczej baryczne jest wynikiem nacisku atmosfery ziemskiej na powierzchnię Ziemi, wyrażanym najczęściej za pomocą hektopascali (hPa). Określa ono nacisk słupa powietrza na jednostkę powierzchni Ziemi o wartości 1 cm². Mierzy się je najczęściej za pomocą specjalnego przyrządu zwanego barometrem lub w przypadku potrzeby uzyskania bardziej precyzyjnych pomiarów — mikrobarometrem.

Prawidłowe ciśnienie atmosferyczne wynosi 1013,25 hPa przy założeniu 0°C i 45° na równoleżnikach. Niekorzystne są już zmiany ciśnienia atmosferycznego o 2 do 4 hPa w ciągu 3 godzin, a w skali całego dnia – zmiany o 10 hPa. Przy czym przyjmuje się, że duże zmiany ciśnienia rozpoczynają się po przekroczeniu 8 hPa na dzień.

Co wpływa na zmiany ciśnienia atmosferycznego?

Na zmianę wartości ciśnienia atmosferycznego mają wpływ m.in. wysokość nad poziomem morza, temperatura i wilgotność powietrza oraz wiatr.

Im wyższa temperatura, a tym samym lżejsze powietrze, tym niższe ciśnienie atmosferyczne i mniejsza zawartość tlenu w powietrzu. Ciśnienie spada także wraz ze wzrostem wysokości nad poziomem morza ze względu na zmniejszającą się gęstość powietrza. Ciśnienie atmosferyczne wzrasta, gdy spada temperatura powietrza, wysokość nad poziomem morza oraz wilgotność powietrza. Analogicznie, gdy te trzy czynniki wzrastają, to wartość ciśnienia spada.

Zobacz też: Niskie ciśnienie krwi – przyczyny, objawy, leczenie

Meteorologia bada m.in. charakter zmian ciśnienia, jak i ich wielkość, czyli tendencję baryczną. Może ona być ujemna, która oznacza spadek ciśnienia i zapowiada pogorszenie warunków atmosferycznych lub dodatnia, ze wzrostem ciśnienia i prognozowaną poprawą pogody.

Polska znajduje się w umiarkowanej szerokości geograficznej, dlatego występują w niej nieokresowe zmiany ciśnienia atmosferycznego z dużą amplitudą zmian. Ma to związek z układem barycznym, który może być niski, określany mianem niżu barycznego i wysoki, określany wyżem barycznym. Największe zmiany ciśnienia w Polsce przypadają na czas przełomu jesieni i zimy.

Jaki wpływ ma pogoda na zdrowie i samopoczucie?

Pogoda to szerokie pojęcie, które obejmuje m.in. temperaturę i wilgotność powietrza, ciśnienie atmosferyczne, a także inne zjawiska atmosferyczne, takie jak m.in.: opad, poziom nasłonecznienia, wiatr oraz mgłę. Powyższe czynniki mają ogromny wpływ zarówno na zdrowie, jak i samopoczucie ludzi. Pierwsze wzmianki o wpływie pogody na zdrowie opisywano ponad 2500 lat temu. Badaniem odziaływania zmian w atmosferze na zdrowie i samopoczucie organizmów żywych, w tym człowieka, zajmuje się biometeorologia.

Osoby szczególnie wrażliwe na zmiany pogody nazywa się metopatami. Szacuje się, że około połowa populacji zamieszkującej kraje Europy obserwuje u siebie zależność samopoczucia od zmian pogody oraz zauważa konkretne dolegliwości zdrowotne z nimi związane. Zaobserwowano, że największy wpływ na samopoczucie mają warunki pogodowe wynikające z napływu nad dany obszar powietrza odmiennych frontów atmosferycznych i ich zderzania się. Wpływ bodźców atmosferycznych jest zależny od czasu trwania oraz stopnia natężenia zmian pogodowych.

Występowanie lub nasilenie chorób związanych z pogodą określa się terminem chorób meteorotropowych. W dużej mierze – od 40 do 60% przypadków – należą do nich schorzenia układu krążenia, w tym: choroby niedokrwiennej serca, ostrych zespołów wieńcowych czy nadciśnienia tętniczego. Choroby meteorotropowe dotyczą także układu oddechowego, przez który do organizmu dostają się pyłki i zanieczyszczenia. Zmienna pogoda może pogorszyć stan m.in.: alergii, astmy oskrzelowej oraz zapalenia oskrzeli.

W jaki sposób wysokość ciśnienia oddziałuje na zdrowie fizyczne?

Zmiany wysokości ciśnienia atmosferycznego zalicza się do bodźców mechanicznych, które oddziałują na zdrowie fizyczne ludzi. Organizmy z wyprzedzeniem wyczuwają zmianę ciśnienia i próbują powrócić do stanu równowagi, co często skutkuje licznymi dolegliwościami, np. bólami głowy czy osłabieniem organizmu.

Zauważa się także korelację pomiędzy gwałtownymi zmianami ciśnienia atmosferycznego a problemami ze strony układu krążenia, skutkującymi często zaostrzeniem chorób wieńcowych oraz zakłóceniami pracy serca. Ciśnienie atmosferyczne wpływa na ciśnienie krwi, a jego gwałtowne spadki zwiększają ryzyko krwotocznego udaru mózgu, szczególnie u osób z nadciśnieniem tętniczym. Tragiczny i śmiertelny w skutkach, szczególnie dla alergików, może być stan po burzy, kiedy w powietrzu znajduje się większa ilość ozonu troposferycznego. Zaobserwowano większy odsetek hospitalizacji w czasie od 1 do 3 dni po wzroście stężenia ozonu w powietrzu.

To też może Cię zainteresować: Komora hiperbaryczna – co to jest? Wskazania i przeciwwskazania

Wpływ wysokości ciśnienia na zdrowie fizyczne dotyczy zarówno układu wegetatywnego (nerwowego), jak i wewnątrzwydzielniczego (hormonalnego), co wywołuje zmiany czynnościowe i metaboliczne. Najczęściej obserwuje się odkształcenia poprzez rozprężanie oraz sprężanie błon bębenkowych uszu, które przy zmiennych wartościach ciśnienia powodują ucisk, tzw. dzwonienie, a także kłucie i czasowe przytępienie zmysłu słuchu.

Zbyt niskie ciśnienie atmosferyczne powoduje m.in.:

• senność i uczucie zmęczenia fizycznego;
• sinienie błon śluzowych;
• potliwość;
• szybsze tętno;
• słabszą działalność metabolizmu;
• chwilowe pogorszenie poczucia równowagi.

Zbyt wysokie ciśnienie atmosferyczne może wywoływać m.in.:

• trudności w oddychaniu za sprawą zwiększonego ucisku na oskrzela;
• nasilenie bólów różnego pochodzenia, w tym bólów głowy;
• udar mózgu.

W jaki sposób wysokość ciśnienia oddziałuje na zdrowie psychiczne?

Reakcje w pobudliwości układu nerwowego, spowodowane wysokością ciśnienia atmosferycznego, rozpoczynają się około 5 godzin przed nadejściem zmiany i trwają średnio do 4 h po ich ustąpieniu.

Wysokość ciśnienia atmosferycznego oddziałuje na układ współczulny, co w kontekście zdrowia psychicznego objawia się występowaniem ogólnego rozdrażnienia i niepokoju o nieznanym podłożu, a także zmian zachowań, w tym impulsywności i aktów przemocy. Jest to szczególnie widoczne u osób podatnych na te zjawiska, jak i u których występują np. choroby psychiczne.

Co ciekawe, wpływ ciśnienia atmosferycznego na psychikę ludzi jest tak duży, że są kraje, w których przestępstwa popełniane w czasie niekorzystnych warunków biometeorologicznych są sądzone z mniejszą surowością!

Spadek ciśnienia atmosferycznego jest szczególnie szkodliwy dla osób, które zmagają się z padaczką, depresją, nerwicą, uzależnieniami od substancji psychotropowych, np. narkotyków oraz odurzających, takich jak alkohol. Obserwuje się także większą częstotliwość przyjęć do szpitali psychiatrycznych podczas gwałtownych spadków ciśnienia.

Przeczytaj też o tym, dlaczego zmiana pogody wpływa na samopoczucie?

Ponadto osoby, u których nie stwierdzono zaburzeń psychicznych, też nie czują się dobrze przy spadkach ciśnienia, co objawia się zaburzeniami koncentracji oraz pogorszeniem się nastroju, a także ogólnym obniżeniem kondycji psychofizycznej. Z tego względu podczas gwałtownych zmian ciśnienia trzeba szczególnie uważać podczas prowadzenia pojazdów mechanicznych.

Co można zrobić, by lepiej czuć się przy niskim ciśnieniu na zewnątrz?

Z niskim ciśnieniem poza codziennymi warunkami można spotkać się w szczególności w górach, co wynika za zwiększonej wysokości nad poziomem morza. Na szczęście istnieją sposoby na to, aby poradzić sobie z niskim ciśnieniem atmosferycznym i poczuć się lepiej. Należą do nich m.in.:

• nawadnianie organizmu poprzez wypijanie zwiększonych ilości wody oraz równoległe unikanie napojów odwadniających, czyli np. alkoholu;
• picie kawy, a po niej co najmniej 2 szklanek wody, które zapobiegną odwodnieniu organizmu;
• aklimatyzacja dotyczy szczególnie warunków górskich, do których należy powoli przyzwyczajać organizm, stopniowo zwiększając wysiłek.

Co można zrobić, by lepiej czuć się przy wysokim ciśnieniu na zewnątrz?

Z wysokim ciśnieniem atmosferycznym także można sobie poradzić i poczuć się dużo lepiej pomimo niekorzystnych warunków biometeorologicznych. Ważne jest, aby:

• utrzymywać organizm w dobrej formie, poprzez zdrowy tryb życia, zróżnicowane odżywianie, a tym samym dostarczanie potrzebnych składników odżywczych;
• suplementować składniki mineralne, wspomagające pracę układu nerwowego (np. magnez) oraz układu krążenia (np. potas);
• masować bolące miejsca, a w razie konieczności – zażyć środki przeciwbólowe;
• dbać o właściwe nawodnienie organizmu.