Dekstrokardia (serce po prawej stronie) i odwrócenie trzewi – objawy, badania, skutki

Co to jest dekstrokardia i odwrócenie trzewi?

W prawidłowych warunkach u człowieka serce znajduje się po lewej stronie klatki piersiowej (określa się to terminem lewokardia). U niektórych osób położenie serca jest jednak inne – pacjent może mieć serce po prawej stronie. Stan taki określa się mianem dekstrokardii (ang. dextrocardia). Problem ten może stanowić izolowaną wadę, jak i być jednym z przejawów poważniejszego zaburzenia. Zdarza się, że u pacjenta również i inne narządy znajdują się w lokalizacji innej niż typowa. Gdy tak się dzieje i nieprawidłowemu położeniu serca towarzyszą nieprawidłowości dotyczące położenia innych struktur, problem określa się jako dekstrokardię z całkowitym odwróceniem trzewi.

Serce z prawej strony nie jest spotykane często – szacuje się, że tego rodzaju wada występuje u 1 na 12 tysięcy rodzących się dzieci. Częstość występowania odwrócenia trzewi nie jest więc znaczna. Dotychczas nie odnotowano częstszego pojawiania się wad z tej grupy w przypadku jednej płci. Na częstość występowania wpływu nie ma także rasa.

Innym problemem, który również związany jest z nieprawidłowym położeniem trzewi jest heterotaksja (określana czasem także jako zespół heterotaksji). Problem ten jest znacznie poważniejszy od wcześniej wymienionych i polega na różnego stopnia, ale znacznie bardziej zaburzonym ułożeniu organów w ludzkim organizmie.

Czytaj również: Ból w klatce piersiowej po prawej stronie

Serce po prawej stronie – jakie są przyczyny?

Zarówno dekstrokardia, jak i odwrócenie trzewi są skutkiem zaburzeń, które mają miejsce w bardzo wczesnych etapach rozwoju zarodkowego. Spowodowane mogą one być mutacjami genetycznymi – zazwyczaj wspomniane wyżej problemy wynikają z mutacji o charakterze autosomalnym recesywnym (oznacza to, że u dziecka jednostki te pojawiają się wtedy, kiedy otrzyma ono nieprawidłowe geny zarówno od jednego, jak i od drugiego rodzica).

Odwrócenie trzewi u dziecka bywa jednak powiązane z mutacjami, które są sprzężone z chromosomem X. Opisywane wady bywają jedynymi odchyleniami u noworodka, ale zdarza się, że pojawiają się one w przebiegu jakiegoś schorzenia. Jako przykład można podać pierwotną dyskinezę rzęsek (nieprawidłowa budowa rzęsek pokrywających nabłonki urzęsione w obrębie górnych i dolnych dróg oddechowych).

Zobacz też: Zespół Pataua – co to jest?

Odwrócenie trzewi – objawy

Wydawałoby się, że jeżeli układ narządów wewnętrznych jest inny od typowego – to znaczy wątroba i pęcherzyk żółciowy znajdują się po lewej stronie, a żołądek i serce po prawej stronie ciała, to skutki tego stanu powinny być groźne. Najczęściej jednak jest inaczej i osoba z odwróceniem trzewi i dekstrokardią nie odczuwa z tego powodu żadnych dolegliwości. Zdarza się też tak, że u pacjenta pojawiają się powikłania wynikające z występowania u niego wad wrodzonych, a takimi bywają:

• niewyjaśnionego pochodzenia poczucie ciągłego zmęczenia,
• niemożność zwiększenia masy ciała,
• nawracające zakażenia układu oddechowego,
• zaburzenia oddychania (np. w postaci duszności).

Wymienione wyżej objawy pojawiają się zwykle tylko u osób, u których – poza nietypowym położeniem różnych struktur, którymi są trzewia – istnieją inne anomalie. Jako przykład anomalii, powodujących komplikacje u pacjenta z odwróceniem trzewi można podać nieprawidłową czynność rzęsek, wynikającą z wystąpienia u niego dyskinezy rzęsek.

Odwrócenie trzewi – badania – RTG i EKG

Zazwyczaj dekstrokardia, jak i odwrócenie trzewi rozpoznawane są przypadkowo. Taka sytuacja wynika z tego, że – jak wcześniej wspomniano – wady te nie wywołują żadnych objawów. Ich istnienie może zostać stwierdzone np. wtedy, gdy u pacjenta wykonane zostanie RTG klatki piersiowej.

Mimo że pacjent z odwróceniem trzewi może nie mieć żadnych objawów, bardzo ważne jest rozpoznawanie problemu, którym jest dekstrokardia. EKG, a w zasadzie odrębności w jego wykonywaniu u osób z odwróceniem trzewi to przykład, dlaczego jest to tak istotne. EKG u pacjentów z dekstrokardią wykonuje się bowiem inaczej – u nich elektrody przyczepia się w odwrotnych miejscach niż przy typowym położeniu serca.

Świadomość tego, że pacjent ma odwrócenie trzewi jest ważna także wtedy, gdy zajdzie konieczność diagnostyki innych schorzeń. Jako przykład można tutaj podać zapalenie wyrostka robaczkowego.

Typowo prowadzi ono do dolegliwości bólowych zlokalizowanych po prawej stronie ciała. U osób z odwróceniem trzewi ból związany z tą chorobą może się jednak pojawiać po lewej stronie. Tego rodzaju odrębności w symptomatologii – zwłaszcza przy braku wiedzy, że pacjent ma odwrócenie trzewi – mogą być przyczyną opóźnienia w postawieniu właściwej diagnozy.

Odwrócenie trzewi – leczenie

W sytuacji, gdy u pacjenta odwrócenie trzewi nie prowadzi do występowania żadnych dolegliwości, leczenie nie jest konieczne. Podkreśla się jedynie to, aby pacjent nosił przy sobie np. dokument informujący o swojej przypadłości – może to ułatwić diagnostykę i postępowanie lecznicze m.in. w sytuacji nagłego zagrożenia życia.

Specjalistycznego leczenia wymagają ci pacjenci, u których pojawiają się inne – poza nieprawidłowym położeniem organów – problemy, takie jak np. przełożenie wielkich pni tętniczych. W takim przypadku wada może wymagać przeprowadzenia leczenia operacyjnego nawet w krótkim czasie od przyjścia chorego na świat.