Zmiana czasu – jak wpływa na organizm?

Czym jest zmiana czasu i czy występuje na całym świecie?

Zmiana czasu to praktyka, która polega na przestawianiu zegarków o godzinę do przodu lub do tyłu, w celu jak najefektywniejszego wykorzystania naturalnego światła dziennego. Odbywa się ona dwa razy w roku – wiosną, w marcu oraz jesienią, w październiku.

Zmiana czasu obowiązuje we wszystkich państwach Unii Europejskiej. Ponadto na terenie całej Unii Europejskiej stosuje się ujednolicenie terminów jej wprowadzenia. Czas letni rozpoczyna się w ostatnią niedzielę marca, a czas zimowy w ostatnią niedzielę października. W ujęciu światowym czas zmienia łącznie około 70 krajów. Polska po raz pierwszy zmieniła czas w okresie międzywojennym.

Historia zmiany czasu

Za pierwszą koncepcję zmian czasu odpowiada Benjamin Franklin, który zauważył, że przesunięcie zegarów umożliwiłoby znaczne oszczędności. Jednak pionierem wprowadzenia koncepcji zmian czasu w życie było Cesarstwo Niemieckie w czasach I wojny światowej, a dokładniej w 1916 roku.

Następnie, pomysł ten został zaadoptowany przez pozostałe państwa Europy. W 1918 roku do tej grupy dołączyły także Stany Zjednoczone, jednak po sprzeciwie obywateli, szybko go zniesiono, umożliwiając wprowadzanie zmianowości czasu poszczególnym stanom.

Wracając do Europy, po I wojnie światowej powrócono do zmian sprzed wojny, aż do lat 70. XX wieku, kiedy to Malta oraz Włochy znów wprowadziły zmianę czasu. Do końca lat 80. dołączały do nich kolejne kraje europejskie. Jeśli chodzi o Unię Europejską, najdłużej, bo aż do 2003 roku, opierała się Litwa. Obecnie na terenie Europy pozostają trzy państwa, które nie zmieniają czasu: Islandia, Rosja i Białoruś.

Jaki był cel zmiany czasu letniego na zimowy i zimowego na letni? Podstawowym celem państw, które decydowały się na zmianę czasu na letni, była chęć oszczędzania energii, a co za tym idzie – pieniędzy.

Kto decyduje o zmianie czasu?

W Polsce za podawanie konkretnych dat zmian czasu odpowiada Prezes Rady Ministrów, na podstawie rozporządzenia, które jest wydawane na mocy Ustawy z dnia 10 grudnia 2003 r. o czasie urzędowym na obszarze Rzeczypospolitej Polski.

Jako członek UE, Polska podlega także dyrektywie UE 2000/84/EC, która ujednolica daty zmian czasu.

Kiedy wypada zmiana czasu zimowego na czas letni w 2024 roku?

Rozpoczęcie czasu letniego w 2024 roku przypada na ostatni weekend marca. Tegoroczna zmiana czasu z zimowego na letni nastąpi w ostatnią niedzielę marca, czyli w nocy z 30 na 31 marca 2024 roku. Wskazówki zegarków należy przestawić z godziny 2.00 na 3.00. Oznacza to, że będziemy spać o godzinę krócej.

W dzisiejszych czasach, nawet jeśli ktoś zapomni o zmianie czasu, a korzysta z budzika w swoim smartfonie, z pewnością wstanie o odpowiedniej godzinie. Telefony z dostępem do Internetu automatycznie przestawiają się na obowiązującą w danym kraju godzinę.

Wpływ zmiany czasu na organizm człowieka

Przestawianie czasu nie pozostaje obojętne dla samopoczucia oraz zdrowia człowieka. Zmiany odczuwalne są najbardziej w ciągu pierwszego tygodnia po zmianie czasu.

Światło, które dociera do siatkówki oka, jest podstawowym regulatorem rytmu okołodobowego. Jego ilość wpływa na wydzielanie hormonów, takich jak kortyzol, którego zadaniem jest poranne pobudzenie organizmu do działania oraz melatonina, która ma go wyciszyć i umożliwić zaśnięcie.

Po zmianie czasu może dojść do zaburzeń snu i czasowego rozregulowania zegara biologicznego, a co za tym idzie – rytmu życia. Zaburzenia rutyny funkcjonowania organizmu skutkują dużymi skokami hormonów, głównie kortyzolu, (który jest także hormonem stresu) i melatoniny. To sprawia, że organizm jest narażony na odczuwanie dodatkowego stresu, który jest przyczyną wielu zaburzeń zdrowotnych.

Badania przeprowadzone na Uniwersytecie w Aarhus wykazały, że zmiana czasu z letniego na zimowy ma wpływ na zwiększenie zachorowań na depresje aż o 8-11%! Osoby wrażliwe na zmiany nastroju oraz rytmu dnia doświadczają pogorszenia nastroju, samopoczucia oraz spadku koncentracji, który może przyczyniać się do zwiększonej ilości wypadków drogowych oraz przy pracy.

Ponadto po zmianie czasu obserwuje się zmniejszenie efektywności pracy oraz nauki, gorsze są też wyniki otrzymywane na testach przez uczniów i studentów.

Niektórzy dopatrują się także większej liczby zawałów serca oraz udarów mózgu, spowodowanych przez wiosenną zmianę czasu.

Trzeba jednak zaznaczyć, że pomimo wielu przeprowadzonych badań, dotyczących wpływu zmiany czasu na organizm człowieka, nie otrzymano jednoznacznych dowodów na długotrwale utrzymujące się skutki zmiany czasu.

W jaki sposób radzić sobie ze zmianą czasu?

Można nieco złagodzić szok organizmu, spowodowany zmianą czasu. Najłatwiej mają osoby z elastycznym grafikiem. Mogą one po prostu stopniowo adaptować się do nowych godzin funkcjonowania. Pozostałym poleca się unikanie promieniowania niebieskiego światła, czyli korzystania z urządzeń elektronicznych przed pójściem spać oraz większą ilość relaksu i wypoczynku.