Paraliż senny – przyczyny, objawy, leczenie

Paraliż senny – co to?

Paraliż senny to jedno z wielu zaobserwowanych przez badaczy zaburzeń związanych ze snem, ściśle powiązane z fazą REM. Paraliż senny może pojawić się w momencie wybudzania lub podczas zasypiania i polega na porażeniu mięśni, zwykle połączonym z różnego rodzaju halucynacjami, przy jednoczesnym zachowaniu świadomości.

Znaczna większość paraliżów sennych pojawia się przy wybudzaniu – różne badania wykazały, że jest to 64-84%. Pozostałe przypadki to parasomnie występujące podczas zasypiania lub zarówno przy wybudzaniu, jak i zasypianiu. Badania wykazały, że paraliże występujące podczas zasypiania mają cięższy przebieg, trwają dłużej i charakteryzują się większą ilością halucynacji.

Nie ma jednolitego schematu doznawania paraliżów przysennych. Wachlarz doznań odczuwanych przez różne osoby jest bardzo szeroki. Wspólną cechą jest ścisłe połączenie z fazą REM, unieruchomienie ciała i niemożność wydania głosu oraz negatywne emocje.

Zobacz również: Drętwienie rąk podczas snu – co je powoduje?

Objawy porażenia przysennego

Podczas paraliżu przysennego zawsze występuje paraliż ciała. Unieruchomione są wszystkie mięśnie poza mięśniami oddechowymi, można też poruszać gałkami ocznymi.

Halucynacje pojawiające się w trakcie paraliżu sennego często dotyczą wrażenia czyjejś obecności, dotyku, duszenia i ucisku klatki piersiowej. Pojawiają się obrazy humanoidalnych postaci. Odczucia wrogiej obecności i duszenia stają się podstawą do wiary w nawiedzanie przez demony nocne. Często historie osób doświadczających paraliżu dotyczą gwałtów czy porwania przez kosmitów. Słyszalne są różnego rodzaju głosy i dźwięki, może pojawiać się odczucie spadania i inne halucynacje ruchowe. Zazwyczaj porażenie przysenne związane jest z odczuwaniem strachu i przyspieszonym biciem serca.

Ile trwa paraliż senny? Jest to zjawisko chwilowe. Zazwyczaj czas trwania unieruchomienia trwa 1-5 minut (u 61% badanych). Rzadziej zdarza się paraliż krótszy niż minuta (18%) lub dłuższy niż 5 minut (21%).

Przeczytaj też: Rodzaje leków na nerwicę

Czym jest spowodowany paraliż senny?

Blokada mięśni (zwiotczenie) podczas snu jest stanem fizjologicznym, który występuje naturalnie, aby zapobiegać reakcjom ciała na wydarzenia senne. Zazwyczaj mija ona przed wybudzeniem i pozostaje niezauważona. Zaburzenie, jakim jest paraliż senny, jest wynikiem dysfunkcji w tym obszarze – ciało pozostaje nieaktywne jeszcze po odzyskaniu świadomości.

Dokładne mechanizmy odpowiedzialne za paraliż nocny nie są zidentyfikowane. Badania nad działaniem różnych neuroprzekaźników nie dają jednoznacznych odpowiedzi. Ze zjawiskiem paraliżu sennego wiązano już glicynę, serotoninę i noradrenalinę. Najnowszą teorią jest udział neuronów cholinergicznych i hipokretyny – neuropeptydu odpowiedzialnego za regulację snu i czuwania.

Wydaje się, że w powstawaniu halucynacji i poczucia lęku może mieć udział ciało migdałowate. Za halucynacje ruchowe odpowiadać mogą inne, niezidentyfikowane jeszcze struktury mózgowe.

Zobacz też: Adrenalina – jak na nas działa?

Paraliż senny – u kogo może wystąpić?

Porażenie przysenne jest powiązane z niektórymi chorobami neurologicznymi występuje ono aż u połowy osób cierpiących na narkolepsję i 18% chorych na hipersomnię. Może też towarzyszyć osobom cierpiącym na nadciśnienie, bezdech senny oraz epilepsję.

U zdrowych ludzi paraliż senny może się pojawiać z różnych powodów. Czynniki ryzyka paraliżu sennego to m.in.:

• zespół stresu pourazowego,
• zaburzenia lękowe,
• nagłe zmiany strefy czasowej („jet lag”),
• nieregularny tryb snu i czuwania (praca zmianowa),
• nadmierny stres,
• nadużywanie leków nasennych i substancji psychoaktywnych (kawa, alkohol).

Badania naukowe dowodzą, że skłonności do występowania porażenia przysennego mogą być dziedziczne.

Sprawdź też: Katapleksja – czyli nagła utrata napięcia mięśniowego

Paraliż senny – powikłania

Samo określenie „paraliż” brzmi groźnie, dlatego może nasuwać się pytanie: czy paraliż senny może zabić? Nie. Jest to zjawisko krótkotrwałe, nie zagraża życiu ani zdrowiu. Często jednak współwystępuje z innymi zaburzeniami neurologicznymi, które mogą być groźne, np. bezdechem sennym czy epilepsją.

Paraliż senny – jak leczyć?

Paraliż senny jest trudny do wyleczenia ze względu na to, że jego przyczyny nie są do końca poznane. W diagnostyce tego zaburzenia pomocne są badania EEG oraz laboratoryjne oznaczenie markerów stresu, takich jak kortyzol i adrenalina.

Przeczytaj też: Nerwica lękowa – przyczyny, objawy, leczenie

Wykorzystując własny umysł można stosować metody pomagające przezwyciężenie tego zjawiska. Podczas paraliżu sennego aktywne są mięśnie oddechowe – można więc odzyskać panowanie nad ciałem poprzez skupienie się na wykonaniu serii szybkich wdechów i wydechów. Inny sposób na pokonanie paraliżu to skupienie całej siły woli na poruszeniu choć jednym palcem lub mięśniem twarzy. Jeśli się to uda – paraliż powinien ustąpić.

Ponieważ znane są czynniki ryzyka występowania paraliżu sennego, zapobiegać temu zjawisku można przez wyeliminowanie podstawowej przyczyny. Pomocne będzie usunięcie czynników stresujących, uregulowanie trybu życia i zadbanie o odpowiednią jakość snu. W przypadku zaburzeń lękowych i neurologicznych ważna jest odpowiednia opieka neurologa i psychologa.

To też może Cię zainteresować: Co oznacza przyspieszone bicie serca?

Paraliż senny – jak wywołać?

W wielu kulturach różne niewyjaśnione zjawiska stały się podstawą do wierzeń w magię i istoty nadprzyrodzone. Pomimo że wiele z nich zostało już opisanych i wyjaśnionych przez naukowców, wciąż często bywają interpretowane przez ludzi jako zjawiska mistyczne.

To też może Cię zainteresować: NDE – czym są doświadczenia z pogranicza śmierci?

Mimo że paraliż senny wiąże się z negatywnymi odczuciami, w niektórych kulturach istnieje przekonanie, że zjawisko to ma wymiar duchowy. Pozwala na przebywanie na pograniczu snu i jawy. Istnieją osoby, które świadomie wprowadzają się w paraliż senny. Jak wywołać to zjawisko? Według ich przekonań wystarczy zrelaksować się, wygodnie położyć w pozycji na wznak i spokojnie czekać na pożądane wrażenia.