Stan przedcukrzycowy – objawy, leczenie, dieta, normy

Stan przedcukrzycowy – ryzyko cukrzycy tupu 2

Cukrzyca to choroba metaboliczna, w przebiegu której u pacjentów obserwuje się groźną w skutkach hiperglikemię, czyli wysoki poziom glukozy we krwi. Niebezpieczny jest już stan, kiedy u chorego poziom cukru oscyluje wokół górnej granicy, z czego chory najczęściej nie zdaje sobie sprawy.

Początki cukrzycy mają zazwyczaj charakter bezobjawowy, pacjent nie wie, że choruje. W związku z tym nie stosuje żadnego leczenia, a choroba doprowadza w tym czasie do różnorakich powikłań w organizmie, chociażby ze strony układu krążenia czy nerek.

Właśnie z tego względu, że pierwsze objawy cukrzycy mogą nie być wyraźne, tak istotne są regularne badania. W przypadku profilaktyki cukrzycy największe znaczenie mają dwa oznaczenia: badanie stężenia glukozy we krwi na czczo oraz test doustnego obciążenia glukozą (OGTT).

U osób zdrowych, po 45. roku życia, nieobciążonych czynnikami ryzyka cukrzycy typu 2, badania glukozy zalecane są co trzy lata. Z kolei gdy pacjent jest obciążony którymś z czynników ryzyka cukrzycy (np. otyłością lub nadciśnieniem tętniczym), wtedy wykonywanie regularnych badań zalecane jest już co roku.

Doustny test obciążenia glukozą umożliwia nie tylko stwierdzenie cukrzycy, ale i dwóch innych stanów: nieprawidłowej glikemii na czczo (IFG, impaired fasting glucose) oraz nieprawidłowej tolerancji glukozy (IGT, impaired glucose tolerance). Obie te jednostki określane są jako stany przedcukrzycowe.

Stan przedcukrzycowy – przyczyny

Przyczyny stanu przedcukrzycowego zasadniczo są analogiczne do przyczyn cukrzycy typu 2. Hiperglikemii sprzyjają:

• nieprawidłowa dieta (bogata w cukry proste oraz tłuszcze pochodzenia zwierzęcego),
• nadciśnienie tętnicze,
• nadwaga i otyłość,
• zespół policystycznych jajników,
• przebycie cukrzycy ciążowej,
• urodzenie dziecka o masie przekraczającej 4 kg,
• mała aktywność fizyczna,

Nie bez znaczenia jest obciążenia rodzinne. Jeżeli któryś z członków rodziny pacjenta zmagał się z cukrzycą lub stanem przedcukrzycowym, wtedy ryzyko, że i u niego pojawią się podobne problemy, jest znacząco podwyższone.

Stan przedcukrzycowy – objawy

Objawy stanu przedcukrzycowego nie są zbyt charakterystyczne, a w początkowym stadium ciężko je powiązać ze stanem chorobowym. Natomiast uwagę powinny zwrócić następujące dolegliwości:

• wzmożone pragnienie,
• większy apetyt,
• zmęczenie i senność,
• częstsze oddawanie moczu,
• pogorszenie widzenia

Jeśli wystąpią powyższe objawy należy niezwłocznie udać się do lekarza w celu przeprowadzenia odpowiednich badań.

Stan przedcukrzycowy – normy – test obciążenia glukozą

Jak sama nazwa wskazuje, stan przedcukrzycowy to zaburzenie, które może – ale nie musi – stanowić wstęp do rozwinięcia się pełnej postaci cukrzycy. Rozpoznanie stanu przedcukrzycowego to swojego rodzaju alarm, który wskazuje na to, że pacjent znajduje się o krok od wystąpienia u niego poważnej choroby, którą jest cukrzyca typu 2.

Najważniejsze jest jednak to, że stan przedcukrzycowy to nie cukrzyca – na etapie wysokiego cukru na czczo czy też upośledzonej tolerancji glukozy możliwe jest doprowadzenie do ustąpienia zaburzeń węglowodanowych.

Rozpoznawanie stanu przedcukrzycowego opiera się na stwierdzeniu nieprawidłowości w OGTT. Stan przedcukrzycowy stwierdza się u pacjentów, u których glikemia pozwala rozpoznać nieprawidłowy poziom cukru na czczo i/lub nieprawidłową tolerancję glukozy. Kryteriami rozpoznania tych stanów są z kolei:

• nieprawidłowa glikemia na czczo: hiperglikemia sięgająca 100–125 mg/dl (w pierwszym pomiarze podczas OGTT, czyli na czczo); norma cukru na czczo mieści się w granicach 70 do 99 mg/dl;
• nieprawidłowa tolerancja glukozy: hiperglikemia przekraczająca 140 mg/dl, ale mniejsza niż 199 mg/dl (mowa tutaj o wyniku OGTT po dwóch godzinach od rozpoczęcia testu).

Stan przedcukrzycowy w ciąży i u dzieci

W populacji dziecięcej niejednokrotnie obowiązują całkowicie odmienne normy niż w przypadku osób dorosłych. Jeżeli chodzi o stan przedcukrzycowy u dzieci, to tak jednak nie jest – w przypadku pacjentów pediatrycznych rozpoznaje się go przy takich samych poziomach glikemii, jak w przypadku osób dorosłych.

Odrębności dotyczą kryteriów rozpoznawania wysokiego poziomu glukozy w ciąży. W przypadku pacjentek spodziewających się dziecka kryteria te są bardziej rygorystyczne: tak jak w przypadku cukru na czczo norma wynosi do 99 mg/dl, tak u ciężarnych wynosi do 92 mg/dl.

Podobnie jest w przypadku OGTT – wynik w przedziale pomiędzy 140 a 199 mg/dl standardowo traktowany jest jako jeden ze stanów przedcukrzycowych (nieprawidłowa tolerancja glukozy). Z kolei w drugiej godzinie testu doustnego obciążenia glukozą u kobiet ciężarnych wynik z przedziału pomiędzy 153 a 199 mg/dl upoważnia już do rozpoznania cukrzycy ciążowej.

Czy stan przedcukrzycowy może się cofnąć?

Pacjent, u którego zostanie rozpoznany stan przedcukrzycowy, musi wziąć pod uwagę jedną rzecz: to, czy rozwinie się u niego cukrzyca, zależne jest w dużej mierze od niego samego. Stan przedcukrzycowy może się cofnąć – jego stwierdzenie nie oznacza, że u pacjenta rozwinie się pełna postać cukrzycy, wymagająca leczenia insuliną (a to właśnie insulinoterapii zazwyczaj najbardziej boją się pacjenci).

Aby stan przedcukrzycowy mógł się cofnąć, konieczne jest podjęcie kroków, które wyeliminowałyby przyczyny podwyższonego cukru. Pomóc w doprowadzeniu do normalizacji stężenia glukozy może redukcja masy ciała.

Przy stanie przedcukrzycowym dieta powinna ograniczać spożycie cukrów prostych (pomoże chociażby rezygnacja z różnorodnych słodkich przekąsek i napojów). Ważne jest także zwiększenie stopnia podejmowanej aktywności fizycznej, dzięki czemu możliwa jest nie tylko utrata zbędnych kilogramów, ale i doprowadzenie do ustąpienia hiperglikemii.

Metformina w leczeniu stanu przedcukrzycowego

Pacjentom, u których zostanie stwierdzony stan przedcukrzycowy, początkowo najczęściej zaleca się właśnie zmianę diety oraz podejmowanie aktywności fizycznej. Nie zawsze jednak okazuje się to wystarczające dla przywrócenia normy poziomu cukru we krwi.

Poza tym u osób obciążonych licznymi czynnikami ryzyka cukrzycy typu 2 korzystniejsze może się okazać szybsze rozpoczęcie farmakoterapii. Lekiem pierwszego wyboru, który bywa zalecany pacjentom ze stanem przedcukrzycowym, jest metformina.

Jeżeli pacjentowi zostanie zalecone przyjmowanie metforminy, to niekoniecznie jest to równoznaczne z tym, że będzie on musiał stosować ten lek do końca życia.

Możliwe jest bowiem to, że dzięki farmakoterapii (szczególnie wtedy, kiedy poza zażywaniem metforminy pacjent zmieni dietę i zacznie się więcej ruszać) dojdzie do normalizacji glikemii i leczenie farmakologiczne wcale nie będzie konieczne.