Eutanazja – na czym polega, formy eutanazji

Czym jest eutanazja?

Eutanazja to procedura, która polega na skrócenia życia osoby nieuleczalnie chorej
i cierpiącej. Decyzję o wykonaniu eutanazji podejmuje pacjent lub jego rodzina. Należy jednak dodać, że zabieg ten jest dopuszczalny wyłącznie w niektórych krajach. W Polsce eutanazję uznaje się za zabójstwo.

Termin „eutanazja” został po raz pierwszy użyty w V w. p.n.e., w komedii Kratinosa, który określił w ten sposób „osobę mającą dobrą śmierć”. Po raz kolejny pojęcie to pojawiło się pod koniec IV w. p.n.e. w twórczości Meandera. Poeta użył tego terminu w kontekście „łatwej śmierci”, będącej efektem posiadania odpowiedniego dystansu do życia. Krytycznie odniósł się on do starości, twierdząc, że „ten, kogo kochają bogowie, umiera młodo”. Według niego dobra śmierć to śmierć wczesna, na którą nie należy biernie czekać, bo może być śmiercią z wyboru. W średniowieczu dominowała eutanazja samobójcza lub zabójcza. Za pomocą mizerykordii (krótkiego, wąskiego sztyletu) dobijano śmiertelnie rannych przeciwników.

Czytaj również: Myśli samobójcze – u kogo i kiedy się pojawiają – przyczyny, objawy, leczenie

Jakie są rodzaje eutanazji?

Możemy wyróżnić dwa rodzaje eutanazji:

• eutanazja bierna (ortotanazja) – oznacza rezygnację ze sztucznego podtrzymywania życia pacjentowi. Osoba chora znajduje się w tak ciężkim stanie, że zaprzestanie leczenia doprowadzi ją do śmierci, a jakakolwiek inna metoda leczenia nie wpłynie na poprawę jej stanu zdrowia. Decyzja o eutanazji biernej podejmowana jest na wyraźną prośbę chorego;
• eutanazja czynna (zabójstwo z litości) – podjęcie przez lekarza na prośbę chorego celowych działań, mających na celu doprowadzić do śmierci pacjenta. Może to być podanie śmiertelnej dawki leków, którą chory przyjmuje samodzielnie, lub wykonanie zastrzyku, po którym pacjent już się nie wybudza.

Biorąc pod uwagę stan świadomości pacjenta, można również wyróżnić:

• eutanazję jawną, gdy pacjent w pełni świadomie podejmuje decyzję o wykonaniu eutanazji;
• eutanazję nieświadomą, gdy procedura zostaje przeprowadzona bez zgody pacjenta (np. gdy osoba chora nie może wyrazić takiej prośby ponieważ jest nieprzytomna, w śpiączce).

Przeczytaj też: Kapsuła do eutanazji – czy jest dostępna w Polsce?

Kto może poddać się eutanazji?

W krajach, w których eutanazja jest legalna, muszą zostać spełnione określone kryteria dopuszczenia danej osoby do wykonania tej procedury. Aby dokonana eutanazja nie stanowiła przestępstwa, lekarz musi stwierdzić, że:

• pacjent jest w stanie nieuleczalnego schorzenia, będącego następstwem wypadku lub śmiertelnej choroby;
• osoba chora już nigdy nie wróci do pełnej świadomości;
• sytuacja chorego jest nieodwracalna.

Czytaj również: Pień mózgu – funkcje, uszkodzenia, choroby i śmierć pnia mózgu

Czynniki dopuszczające eutanazję

Aby wykonać eutanazję w kraju, w którym ta procedura jest legalna, lekarze muszą:

• mieć pewność, że cierpienie pacjenta jest nie do zniesienia i nie ma szans na poprawę jego stanu zdrowia;
• upewnić się, że prośba pacjenta jest dobrze przemyślana i dobrowolna;
• wspólnie z pacjentem dojść do wniosków, że nie istnieje żadna alternatywa dla tej sytuacji;
• skonsultować się z co najmniej jednym innym, niezależnym lekarzem, który spotka się z pacjentem i wyda pisemną opinię na temat tego, że zostały spełnione kryteria do przeprowadzenia procedury eutanazji;
• zachować należytą opiekę lekarską i uwagę podczas przeprowadzania procedury eutanazji.

Eutanazja w Europie i w Polsce

Eutanazja czynna w Polsce jest zakazana. Polski kodeks karny określa eutanazję jako zabójstwo karane w łagodniejszy sposób. Osoba dokonująca eutanazji lub dopuszczająca się pomocnictwa może stanąć przed sądem i jest zagrożona karą pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat. Wyjątkowo sąd może zastosować złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia.
Nie we wszystkich krajach eutanazja jest bezprawna. W Belgii, Holandii, Albanii, Luksemburgu i Szwajcarii zabieg eutanazji może być wykonany na różnych zasadach. Najbardziej liberalne prawo obowiązuje w Belgii, gdzie przyzwala się na eutanazję niezależnie od wieku. Podobne prawo jest w Holandii, jednak w tym państwie eutanazji nie mogą być poddane dzieci poniżej 12. roku życia. W pozostałych krajach dopuszczających eutanazję procedura ta jest zakazana w przypadku osób niepełnoletnich.

Kontrowersje związane z eutanazją

Eutanazja jest bez wątpienia zagadnieniem bardzo kontrowersyjnym. Zwolennicy eutanazji są zdania, że jest to sposób na skrócenie cierpienia osoby nieuleczalnie chorej. Twierdzą, że każdy powinien mieć prawo do godnej śmierci, co oznacza, że powinna być ona pozbawiona agonii. Z kolei przeciwnicy eutanazji uważają, że życie ludzkie jest darem Bożym, wobec czego tylko Bóg może decydować o jego końcu. Życie ma dla nich najwyższą wartość niezależnie od tego, jaka jest jego jakość.

Eutanazja a religia

• Chrześcijaństwo – etyka katolicka stanowczo sprzeciwia się eutanazji. Mówi o tym paragraf 2277 Katechizmu Kościoła Katolickiego: „Eutanazja bezpośrednia, niezależnie od motywów i środków polega na położeniu kresu życiu osób upośledzonych, chorych lub umierających. Jest ona moralnie niedopuszczalna”.
• Islam – w religii islamu ból i cierpienie człowieka interpretowane są jako wyraz woli Bożej. Z tego powodu muzułmanie odrzucają eutanazję jako czyn niemoralny oraz sprzeciwiają się uporczywej terapii, dopuszczają natomiast opiekę paliatywną.
• Buddyzm – religia buddyjska nie popiera eutanazji przede wszystkim ze względu na naukę o karmie. Zła karma warunkująca cierpienia chorego człowieka będzie trwać tak długo, dopóki się nie wyczerpie. Jeśli cierpienie zostanie przerwane odebraniem życia, to zacznie się ono na nowo w kolejnym wcieleniu, aż do wyczerpania. Znosząc cierpienie do końca, można się ponownie odrodzić w lepszej egzystencji.
• Judaizm – żydowskie prawo odrzuca wszelkie środki zmierzające do skrócenia życia ludzkiego. Mimo to podejmowane są dyskusje na temat pewnych wyjątków, np. gdy pacjent jest nieuleczalnie chory i dzięki eutanazji można mu oszczędzić nadmiernych cierpień.
• Hinduizm – eutanazja traktowana jest jako ucieczka od przywiązania do własnego „ja”, które cierpi (np. z powodu choroby, starości). Daje możliwość uwolnienia się od niewygodnej egzystencji i przejścia do następnego życia (reinkarnacja).

Czytaj również: Śmierć kliniczna – definicja, czas trwania i szanse na przeżycie