Robot da Vinci – co to jest? Na czym polega i ile kosztuje operacja robotem da Vinci?

Historia powstania robota da Vinci

Robot da Vinci to chirurgiczna maszyna, zaprojektowana w celu precyzyjnego wykonywania skomplikowanych operacji medycznych. Robot został stworzony przez amerykańską firmę Intuitive Surgical, a w 1999 roku wszedł na rynek europejski. Dziś roboty te są niezwykle cenione przez specjalistów i wykorzystywane w szpitalach na całym świecie. Nazwa maszyny pochodzi od nazwiska Leonarda da Vinci, włoskiego artysty i naukowca, który już w XV wieku zaprojektował pierwszy w dziejach ludzkości projekt humanoidalnego automatu. Obecnie, po wielu udoskonaleniach, sprzedawane są roboty da Vinci czwartej generacji.

W Polsce pierwszy zabieg chirurgiczny robotem da Vinci przeprowadzono w 2010 roku w Wojewódzkim Szpitalu Specjalistycznym we Wrocławiu. Niestety, przez wiele lat technologia ta była mało wykorzystywana w naszym kraju z uwagi na wysokie koszty nie tylko samego sprzętu, ale również niezbędnych certyfikacji i szkolenia personelu.

Z czego składa się robot chirurgiczny da Vinci?

Ogólnie rzecz biorąc, robot da Vinci składa się z części sterowniczej, zawierającej oddalony od stołu operacyjnego panel dla operatora oraz części wykonawczej – czyli specjalnych 4 ramion umożliwiających precyzyjne wykonywanie czynności. Zakończenia 3 ramion wyposażone są w opatentowane narzędzia chirurgiczne EndoWrist, naśladujące ręce chirurga podczas zabiegu, jednak z wielokrotnie większą precyzją i dokładnością. Narzędzia te mają siedem stopni swobody – mogą więc swobodnie zginać się i manipulować w trudno dostępnych przestrzeniach, wnikając do wnętrza ciała operowanego człowieka. Końcówki te można wygodnie wymieniać w trakcie zabiegu. Ramiona robota da Vinci posiadają funkcje redukcji drgań, dzięki czemu możliwe jest wyeliminowanie zwyczajnych „ludzkich” błędów, wynikających ze zmęczenia, np. drżenia rąk operatora lub gwałtownych ruchów ręki. Ramiona i ich końcówki zawierające narzędzia sterowane są z konsoli chirurgicznej – skąd ruchy dłoni i palców człowieka są odpowiednio skalowane na precyzyjne ruchy ramion robota oraz narzędzi chirurgicznych. Czwarte ramię maszyny wieńczy kamera endoskopowa, umieszczana w ciele pacjenta, która pozwala śledzić przebieg zabiegu.

Dodatkowo, roboty da Vinci zawierają specjalny system obrazowania 3D w jakości HD, gdzie obraz pola operacyjnego (w zależności od preferencji specjalisty) może być wielokrotnie powiększany, obracany, a nawet poddawany obróbce służącej identyfikacji poszczególnych tkanek.

Do jakich zabiegów wykorzystuje się system chirurgiczny da Vinci?

Robot da Vinci jest nieoceniony przy wszystkich zabiegach chirurgicznych, które wymagają jak największej precyzji i mało inwazyjnych działań. Można korzystać z niego w wielu dziedzinach medycyny. Najczęściej wykonywane zabiegi za pośrednictwem robota chirurgicznego da Vinci to:

• zabiegi urologiczne – w tym wycinanie raka prostaty (podczas radykalnej prostatektomii );
• operacje ginekologiczne – usuwanie zmian nowotworowych okolic jajników, macicy oraz okolicznych węzłów chłonnych; histerektomia;
• operacje w obrębie jelita grubego (resekcje fragmentu jelita);
• usuwanie zmian nowotworowych głowy i szyi, zabiegi laryngologiczne;
• operacje kardiochirurgiczne – np. modelowanie zastawki dwudzielnej, rewaskularyzacja naczyń wieńcowych;
• zabiegi torakochirurgiczne – usuwanie fragmentu lub całości płuca.

Zalety zabiegów z zastosowaniem robota da Vinci

Robot da Vinci pod wieloma względami zrewolucjonizował operacje chirurgiczne. Dzięki fuzji doświadczenia lekarza specjalisty, działającego za pomocą konsoli i nowoczesnej technologii, możliwe jest uzyskanie dokładności i precyzji, która przekracza możliwości ludzkich rąk. Zabiegi przeprowadzane z wykorzystaniem robota da Vinci należą do najbezpieczniejszych procedur chirurgii małoinwazyjnej. Oznacza to, że narzędzia umieszczone na końcu ramion wymagają wykonania mniejszych nacięć tkanek, warunkując tym samym zminimalizowanie uszkodzenia tkanki. Po operacji nie powstają blizny, a czas rekonwalescencji jest zdecydowanie krótszy w porównaniu z tradycyjnymi zabiegami. Podczas operacji wykorzystujących technologię da Vinci istotnie zmniejsza się też ryzyko krwotoków lub niepożądanych komplikacji (np. uszkodzenia nerwu).

Nie bez znaczenia jest także fakt, że maszyna ta zapewnia chirurgowi niezwykły komfort, a wykorzystane w da Vinci technologie znacznie ułatwiają mu pracę. Doskonała wizualizacja operowanego pola, wielokrotne powiększenia lub przekazywanie trójwymiarowego obrazu sprawiają, że coraz więcej specjalistów chce korzystać z robota chirurgicznego.

Warto dodać, że w Stanach Zjednoczonych ponad 85% zabiegów prostatektomii radykalnej (usuwania prostaty) u pacjentów z rakiem prostaty jest wykonywana właśnie za pośrednictwem robotów da Vinci.

Koszty operacji z użyciem robota da Vinci

W Polsce średni koszt operacji przy asyście robota da Vinci (np. najpowszechniejszej prostatektomii) wynosi od 30 000 do 50 000 zł. To ogromna suma, która wynika z kilku składowych. Kluczowe są tu nie tylko gigantyczne koszty zakupu samego urządzenia przez placówkę medyczną, ale także fundusze niezbędne na odpowiednie certyfikaty, serwis oraz długotrwałe szkolenia specjalistów.

Jeszcze do niedawna zabiegi takie dostępne były jedynie dla najzamożniejszych i wykonywano je prywatnie. Jednak od 1 kwietnia 2022 roku zabiegi na nowotwór prostaty wykonywane za pomocą robota da Vinci są refundowane przez NFZ i dostępne w kilkunastu ośrodkach specjalistycznych w kraju. Ministerstwo Zdrowia przeznaczyło na ten cel ponad 25 milionów złotych.