Usunięcie macicy (histerektomia)

Co to jest histerektomia?

Histerektomia jest jedną z najczęstszych operacji wykonywanych w ginekologii operacyjnej. Zabieg ten polega na wycięciu macicy. stnieje kilka możliwości jego wykonania, które mogą się znacząco między sobą różnić, szczególnie biorąc pod uwagę przebieg operacji i jej skutki dla kobiety.

Zabieg histerektomii może być przeprowadzony drogą pochwową, drogą brzuszną klasycznie z przecięciem powłok brzucha oraz za pomocą laparoskopii (czyli wprowadzenia do brzucha narzędzia i kamery przez małe nacięcia powłok). Wszystkie te odmiany mają swoje zalety, wady oraz ograniczenia. Ważna jest kwalifikacja do zabiegu i badanie pacjentki przez ginekologa, który potrafi ocenić możliwości operacyjne w danym przypadku.

Histerektomia pochwowa

Wskazania do histerektomii z dostępu pochwowego:

• mięśniaki macicy,
• nieprawidłowe, nie poddające się leczeniu zachowawczemu krwawienia po menopauzie u kobiet z wykluczoną patologią w postaci raka,
• zaburzenia statyki narządów płciowych (szczególnie u kobiet starszych – wypadanie macicy, wypadanie pochwy),
• stwierdzenie zmian przedinwazyjnych szyjki macicy u kobiet po menopauzie,
• endometrioza,
• adenomioza.

Operacje przez pochwę można wykonywać jeszcze pod jednym warunkiem – zmiany patologiczne macicy nie powinny być za duże, bowiem czasami uniemożliwiają jej usunięcie. Wówczas operatorzy decydują się na usunięcie macicy drogą klasyczną – brzuszną. Jednak obecnie wielu ginekologów dąży do usuwania jak największych zmian, co jest znacznie trudniejsze, ale z wykorzystaniem specjalnych technik operacyjnych, absolutnie możliwe.

Droga pochwowa histerektomii posiada wiele niezaprzeczalnych zalet. Jest łatwa do nauki dla chirurga, co redukuje liczbę nieprzewidzianych powikłań. Nie nacina się powłok brzusznych, zatem redukuje się liczbę powikłań pooperacyjnych, takich jak infekcje rany, zaburzenia w gojeniu, przepukliny w miejscu blizny (osłabienia powięzi), powstanie zrostów wewnątrzbrzusznych.

Podczas operacji usunięcia macicy nie ingeruje się w jelita, co zmniejsza ilość występowania niedrożności jelit. Ten typ operacji jest idealny dla pacjentek otyłych, ułatwia to przebieg zabiegu operatorowi. Ponadto, po operacjach drogą pochwową pacjentki nie zgłaszają dużych dolegliwości bólowych. Z punktu widzenia wygody chorej, zabieg ten umożliwia szybkie uruchomienie i wypisanie do domu.

Histerektomia brzuszna

Natomiast metoda klasycznej brzusznej histerektomii stosowana jest w razie poważniejszych przypadków:

• nowotworów złośliwych narządu rodnego (np. raka endometrium jajnika czy szyjki macicy – w tym przypadku zabieg radykalny),
• zaawansowanej endometriozy,
• ryzyka występowania zrostów wewnątrzbrzusznych (np. po zapaleniu przydatków, wcześniejszych operacjach),
• zagrożenia życia,
• w przypadku za dużych macic (np. zmienionych mięśniakowato).

Operacja usunięcia macicy z dostępu brzusznego ta pozwala na lepszy wgląd w anatomię jamy brzusznej. Jednakże należy się liczyć w tym wypadku z gorszym efektem kosmetycznym zabiegu oraz dłuższym okresem powrotu do pełnej aktywności.

Laparoskopia umożliwia obecnie przeprowadzenie wielu zabiegów, nawet onkologicznych. Posiada ona jednak swoje ograniczenia, głównie związane z trudnościami operacyjnymi w razie występowania zrostów oraz ewentualnymi powikłaniami anestezjologicznymi. Zaletami jej są: powiększenie pola operacyjnego w kamerze, mniejsza utrata krwi, szybki powrót do zdrowia i aktywności po operacji oraz lepszy efekt kosmetyczny rany.

Histerektomia całkowita vs histerektomia nadszyjkowa

Obecnie szeroko stosowana jest operacja całkowitego usunięcia macicy (wraz z szyjką macicy). Dawniej stosowano częściej zabieg amputacji nadszyjkowej, czyli usunięcia samego trzonu macicy z pozostawieniem szyjki. Postulowano, iż operacja taka jest korzystniejsza z racji zaburzeń seksualnych. Pozostawienie szyjki miało za zadanie umożliwiać pełniejsze przeżywanie orgazmu przez kobietę. Ponadto, sugerowano, że kikut szyjki stanowił podparcie dla innych narządów miednicy mniejszej, będąc zabezpieczeniem przed zaburzeniami statyki narządu rodnego kobiety (obniżaniu się ścian pochwy).

Kolejnym argumentem zwolenników amputacji nadszyjkowej, był jej rzekomy wpływ na zmniejszenie zaburzeń nietrzymania moczu. Jednakże najnowsze badania wykazały, że nie istnieją znamienne różnice pomiędzy kobietami po amputacji nadszyjkowej i po histerektomii całkowitej. Komfort życia pacjentek z obu grup był porównywalny. Jedynymi minusami pozostawienia szyjki macicy u chorej, wymienianymi w profesjonalnym piśmiennictwie ginekologicznym, jest dalsza konieczność wykonywania regularnych cytologii oraz ewentualne krwawienia miesięczne pochodzące z resztek endometrium położonego w obrębie szyjki (można tę tkankę gruczołową skoagulować i pozbyć się tym samym problemu niechcianych miesiączek).

Niektórzy ginekolodzy twierdzą, iż późniejsze ryzyko rozwoju raka szyjki macicy jest nieakceptowalne w przypadku amputacji nadszyjkowej. Jednakże badania wskazują, że ryzyko to sięga tylko 1%, wykazując charakter populacyjny. Gdy kobieta zdaje sobie sprawę z konieczności wykonywania badań cytologicznych, metoda taka jest wówczas bezpieczna. Skoro obie metody są porównywalne, to od kobiety powinno zależeć, którą wybierze. W tym przypadku czasem może decydować aspekt psychologiczny pozostawienia choć części macicy kobiecie.