Broń chemiczna – co to jest? Rodzaje broni chemicznej

Broń chemiczna - co to takiego?

Termin broń chemiczna, według definicji, oznacza specjalistyczną amunicję, gdzie głównym czynnikiem szkodliwym jest toksyczny związek chemiczny, lub jego prekursor, opracowany specjalnie do bezpośredniego rażenia ludzi.

Głównym celem działania bojowych środków trujących jest w założeniu spowodowanie śmierci, obrażeń, czasowego obezwładnienia lub zaburzenia działania zmysłów. Podobnie jak broń jądrowa, biologiczna czy radiologiczna, broń chemiczna jest klasyfikowana jako broń masowego rażenia. Od tradycyjnych środków bojowych (jak karabiny czy granaty) broń masowego rażenia zdecydowanie różni się silniejszym potencjałem wybuchowym, kinetycznym lub zapalającym. Broń chemiczna może być szeroko rozproszona w postaci gazowej, ciekłej i stałej i może łatwo zaatakować inne, znacznie dalsze cele niż te zamierzone.

Czytaj również: Rana postrzałowa – rodzaje, pierwsza pomoc, rokowania

Kiedy wynaleziono broń chemiczną?

Prostą broń chemiczną znano już w starożytności, jednak jej znaczenie jako środka bojowego było niewielkie. Na szeroką skalę, po raz pierwszy broni chemicznej użyto podczas I wojny światowej. Wykorzystano wtedy głównie związki gazowego chloru, aby przełamać impas wojny prowadzonej w okopach. Ten ruch zmienił charakter wojny, skutkując tysiącami okaleczeń lub trwałych oszpeceń żołnierzy.

Podczas II wojny światowej broń chemiczna była mało używana na polu bitwy, choć większość państw zaangażowanych w konflikt posiadała duże zapasy podobnych związków.

Naziści używali jednak toksycznych gazów przeciwko cywilom podczas Holokaustu. Ogromne ilości gazu znanego jako Cyklon B oraz tlenku węgla były używane w komorach gazowych obozów zagłady, przyczyniając się do śmierci kilku milionów osób. Jak dotąd, jest to najbardziej śmiercionośne użycie trującego gazu w historii.

W epoce powojennej, większość rodzajów broni chemicznej wycofano z użytku. Bojowe środki trujące wykorzystywano jednak współcześnie m.in. w konflikcie w Iraku.

Czytaj również: Apteczka taktyczna – co to jest? Co się w niej znajduje?

Jakie znamy typy broni chemicznej?

Substancje czynne broni chemicznej mogą oddziaływać w różny sposób na organizm człowieka. Wyróżniane są następujące rodzaje: środki paralityczno-drgawkowe, środki parzące, środki duszące, środki psychotoksyczne.

Środki paralityczno-drgawkowe

Środki paralityczno-drgawkowe oddziałują na układ nerwowy człowieka. W formie czystej środki te są bezbarwnymi płynami, ale niektóre dodatki mogą nadawać im żółtawą lub brązową barwę. Różnią się miedzy sobą trwałością, jednak dzięki zagęszczaniu stają bardziej trwałe, dzięki czemu mogą przenikać nienaruszoną skórę. Niektóre substancje z tej grupy mają słaby owocowy zapach. Objawy u skażonych osób pojawiają się znacznie wolniej przy dawkowaniu na skórę niż przy wdychaniu szkodliwych oparów do dróg oddechowych. W zależności od typu i stężenia środka, śmierć może nastąpić nawet w ciągu 1 minuty, ale też być opóźniona od 1 do 2 godzin. Przykłady to: tabun, sarin, cyklosarin, soman czy VX.

Zobacz też: Broń biologiczna – rodzaje

Środki parzące

Środki parzące w kontakcie ze skórą powodują rozległe, bolesne oparzenia i tworzenie pęcherzy. Działają drażniąco na oczy i błony śluzowe. Wdychane uszkadzają drogi oddechowe, powodują wymioty i biegunkę po spożyciu. Tego typu broń może być używana nie tylko do powodowania strat, ale i zmuszania wrogich żołnierzy do pełnego noszenia ciężkiego sprzętu ochronnego, w ten sposób obniżając skuteczność walki. W założeniu jej celem nie jest zabijanie, chociaż narażenie na takie czynniki może być śmiertelne. Najbardziej znanym i najskuteczniejszym bojowym środkiem trującym o działaniu parzącym był gaz musztardowy (iperyt). Po rozpyleniu, związek ten jest niezwykle stabilny w klimacie zimnym i umiarkowanym, co sprawia, że dekontaminacja skażonego terenu jest bardzo utrudniona.

Środki duszące

Środki duszące atakują głównie tkankę płuc, powodując obrzęk płuc i ich uszkodzenie. Do grupy należą chlor, chloropikryna oraz najbardziej niebezpieczny fosgen, który w zwykłych warunkach temperatury i ciśnienia jest lotnym, bezbarwnym gazem. To właśnie użycie po raz pierwszy fosgenu w 1915 r. spowodowało około 80% wszystkich śmiertelnych ofiar w wyniku broni chemicznej podczas I wojny światowej. W niskich stężeniach ma zapach przypominający świeżo skoszone siano. Zatrucie fosgenem wywołuje duszności, odruch krztuszenia oraz wymioty. Występuje masywny obrzęk płuc, który często powoduje śmierć w ciągu 12 do 48 godzin, a w lżejszych przypadkach trwałe uszkodzenia układu oddechowego.

Środki psychotoksyczne

Środki psychotoksyczne – zwane psychogazami – zaburzają fizjologiczne funkcjonowanie układu nerwowego, wywołując halucynacje, zaburzenia świadomości i spostrzegawczości, zaburzenia emocjonalne (np. nadmierny strach). Ich efekty są dość krótkotrwałe – od kilku do kilkunastu godzin - jednak mogą powodować całkowity paraliż fizyczny i umysłowy. Przykłady to LSD, BZ, psylocybina, butofenina czy podtlenek azotu (stosowany jako gaz rozweselający).

Czy wykorzystanie broni chemicznej jest zgodne z prawem?

Wykorzystywanie środków chemicznych w konfliktach zbrojnych jest ogólnie potępiane przez narody całego świata. Użycie broni chemicznej i biologicznej zostało prawnie zabronione na mocy międzynarodowego traktatu, tzw. Protokołu Genewskiego, podpisanego w 1925 roku, a więc już po I Wojnie Światowej. Dokument ten nie regulował jednak sposobu produkcji i składowania tego rodzaju środków. Dopiero w 1993 r. Konwencja o Broni Chemicznej ostatecznie zakazała badań, produkcji czy przechowywania bojowych środków chemicznych w każdej w formie. Wszelkie ataki i działania terrorystyczne z wykorzystaniem tego typu amunicji są więc przestępstwem w świetle prawa międzynarodowego.

Czytaj również: Kwalifikacja wojskowa – jak wyglądają badania podczas komisji wojskowej? Kategorie zdrowia