MDMA (ecstasy) – co to jest? Sposób działania, objawy zażycia, skutki uboczne, uzależnienie

Co to MDMA?

MDMA (3,4-metylenodioksymetamfetamina), znane także jako ecstasy (w slangu ulicznym również: molly, pixy, koło, tabsy) to substancja odurzająca, zaliczana do narkotyków miękkich (psychodeliki stymulacyjne). Została opracowana przez niemiecką firmę farmaceutyczną w 1912 roku. Pierwotnie miała być przeznaczona jako związek macierzysty do syntezy leków kontrolujących krwawienie (nie do kontrolowania apetytu, jak często się błędnie cytuje).

Pomimo faktu, że lek nie przeszedł formalnych badań klinicznych, ani nie uzyskał zgody amerykańskiej Agencji ds. Żywności i Leków (FDA) na stosowanie u ludzi, zyskał pewną popularność wśród amerykańskich psychiatrów pod koniec lat 70. i na początku lat 80. Niektórzy z nich uważali, że MDMA poprawia komunikację z pacjentem podczas sesji i pozwala uzyskać lepszy wgląd w jego problemy.

W tym samym czasie MDMA zaczęło być coraz szerzej dostępne na ulicy. Sięgali po nie głównie młodzi dorośli uczestniczący w dużych festiwalach muzycznych i całonocnych imprezach tanecznych. W 1985 r. MDMA umieszczono na liście substancji określanych jako te, które nie mają akceptowanego zastosowania medycznego i posiadają wysoki potencjał uzależniający.

Dodatkowe niebezpieczeństwo stwarza fakt, że wiele tabletek ecstasy zawiera nie tylko MDMA w różnych stężeniach, ale często także inne substancje, które mogą wywierać szkodliwe działanie na organizm. Należą do nich m.in. metamfetamina, ketamina, kofeina, efedryna, dekstrometorfan, heroina, fencyklidyna czy kokaina.

Działanie MDMA

Pod względem chemicznym, MDMA (3,4-metylenodioksymetamfetamina) jest pochodną amfetaminy. Zalicza się do substancji psychoaktywnych wykazujących działanie halucynogenne. Ecstasy przyjmuje się najczęściej w formie tabletek, które przypominają pudrowe cukierki, zwykle różnokolorowe, z wytłoczonymi wzorkami (np. kwiatki, misie, motyle). Znacznie rzadziej narkotyk ten zażywany jest innymi drogami, np. poprzez wciąganie nosem.

MDMA działa pobudzająco i halucynogennie. Redukuje lęk, wyostrza zmysły i znacząco intensyfikuje odbiór różnego rodzaju bodźców. Co więcej, MDMA jest środkiem, który u osoby zażywającej powoduje pobudzenie psychiczne i podnosi poziom empatii. Zwiększa otwartość w kontaktach społecznych oraz wywołuje poczucie jedności. Do charakterystycznych objawów zażycia ecstasy zalicza się także: rozszerzone źrenice, zgrzytanie zębami, brak koordynacji ruchowej, przymknięte powieki, nadmierną potliwość czy przymus ciągłego oblizywania ust.

Jaki jest zatem mechanizm działania MDMA? Otóż związek ten wpływa na mózg poprzez zwiększanie aktywności co najmniej trzech neuroprzekaźników: serotoniny, dopaminy i noradrenaliny . Podobnie jak amfetamina, MDMD wzmaga ich uwalnianie i/lub hamuje wychwyt zwrotny, powodując tym samym wzrost ich poziomu w szczelinie synaptycznej.

Efekty zażycia MDMA pojawiają się średnio po ok. 45 minutach (szczyt następuje po ok. 15 do 30 minut od pojawieniach się pierwszych odczuć) i trwają najczęściej od 3 do 6 godzin. Wiele w tej kwestii zależy od przyjętej dawki. Osoby sięgające po ecstasy zazwyczaj przyjmują jedną do dwóch tabletek za każdym razem, przy czym każda tabletka zawiera średnio od 50 do 150 miligramów MDMA. Bardzo często druga dawka środka zażywana jest wtedy, gdy po przyjęciu jednej dawki narkotyku efekty zaczynają zanikać.

Przyjęcie ecstasy wywołuje szereg subiektywnych odczuć. Najczęściej opisywane to:

• poczucie rozluźnienia, radości i euforii;
• otwartość względem ludzi, chęć okazywania im przyjacielskich uczuć;
• poczucie jedności z innymi;
• pobudzenie psychoruchowe (przypływ energii, zniesienie zmęczenia);
• wyostrzenie zmysłów i wzmożone odczuwanie bodźców (m.in. dźwięków muzyki);
• wzmożony popęd seksualny;
• zmniejszony apetyt;
• irracjonalne zachowanie.

MDMA – skutki uboczne i uzależnienie

Krótkoterminowe skutki uboczne pojawiają się na drugi dzień po zażyciu MDMA. Często określa się je mianem „kaca”. Zaobserwować można wówczas obniżony nastrój związany ze spadkiem poziomu serotoniny. Do innych typowych objawów należą: senność, zmęczenie, mdłości, zawroty głowy, napady paniki, zaburzenia koncentracji, kołatanie serca. Wymienione objawy mogą utrzymywać się do kilku dni od przyjęcia MDMA.

Regularne stosowanie ecstasy skutkuje przewlekłymi trudnościami z koncentracją, wzrostem impulsywności, a także zwiększa ryzyko rozwoju niektórych schorzeń układu krążenia, depresji, stanów lękowych. Wykazano, że nieprzerwane przyjmowanie MDMA przez okres 2 lat wiąże się z obniżeniem funkcji poznawczych.

Wprawdzie brak dowodów na to, że MDMA powoduje uzależnienie fizyczne, jednak wiadomo na pewno, że wywołuje uzależnienie psychiczne.

Objawy przedawkowania MDMA

Typowe objawy przedawkowania MDMA to:

• tachykardia,
• podwyższone ciśnienie krwi,
• splątanie,
• zmniejszona koncentracja,
• bełkotliwa mowa,
• odwodnienie organizmu,
• urojenia.

Przedawkowanie MDMA wiąże się z ryzykiem wystąpienia m.in. zespołu serotoninowego, udaru czy nagłego zatrzymania krążenia. Inny niebezpieczny skutek zażycia ecstasy to hipertermia, czyli stan przegrzania organizmu. Hipertermia jest wynikiem wielu czynników, w tym wysokiego tempa metabolizmu, wysokiej temperatury ciała i nadmiernej potliwości.

MDMA – czy może być stosowane w celach terapeutycznych?

Dowody na terapeutyczne działanie MDMA są ograniczone, chociaż badania w tym zakresie prowadzone są od wielu lat. Zwolennicy terapii z użyciem MDMA wskazują na jego potencjalną użyteczność w leczeniu zaburzeń reaktywnych. Trwają badania kliniczne mające na celu określenie, czy MDMA posiada potencjał terapeutyczny w leczeniu zespołu stresu pourazowego (PTSD) i lęku u osób dorosłych, w tym pacjentów chorych na nowotwory.