Torbiel tarczycy – jak wykryć guzki i jak leczyć torbiel na tarczycy?

Czym jest torbiel na tarczycy?

Tarczyca jest narządem położonym u podstawy szyi. Odpowiada za produkcję i wydzielanie hormonów: tyroksyny, trójjodotyroniny oraz kalcytoniny. Stanowi zatem gruczoł wydzielania wewnętrznego. Prawidłowo miąższ tarczycy jest jednorodny. Wyczuwane w trakcie badania palpacyjnego (za pomocą dotyku) zmiany nazywane są guzkami tarczycy.

Gdy guzek wypełniony jest płynem, nosi nazwę torbieli tarczycy. Nieprawidłowe zmiany mogą być pojedyncze, mnogie, jak również obejmować całą tarczycę. Gdy torbiel zostaje wykryta w trakcie badania USG, ale nie można jej wyczuć dotykiem, wówczas nie jest określana w nomenklaturze medycznej jako guzek.

Dokładna przyczyna powstawania torbieli oraz zmian litych (wypełnionych komórkami) nie została poznana. Istotne są tu zarówno uwarunkowania genetyczne, niedobór jodu, jak i występowanie choroby Hashimoto.

To też może Cię zainteresować: Guzek na szyi – co może oznaczać?

Jakie objawy dają guzki na tarczycy?

Bardzo często guzek na tarczycy rozpoznawany jest w trakcie rutynowej wizyty u lekarza i nie daje żadnych objawów. Kiedy jednak zmiana lub cała tarczyca ulega znacznemu powiększeniu, mogą pojawić się objawy związane z uciskiem na przełyk, czyli trudności w przełykaniu, oraz tchawicę – pod postacią duszności. Czasem pojawia się ból szyi promieniujący do uszu oraz chrypka.

Gdy guzki tarczycy powstają w przebiegu choroby Hashimoto, mogą występować objawy niedoczynności tarczycy, takie jak przyrost masy ciała, zmęczenie i spowolnienie, zaparcia czy zaburzenia miesiączkowania.

Odwrotna sytuacja ma miejsce, kiedy zmiany ogniskowe zaczynają produkować nadmierną ilość hormonów, co skutkuje objawami charakterystycznymi dla nadczynności tarczycy, takimi jak np. spadek masy ciała, niepokój, wzmożona potliwość czy zmiany oczne.

Przeczytaj: Torbiel w zatoce, jak leczyć torbiele zatok?

Jak wykryć torbiel na tarczycy? Jakie zrobić badania?

Przy podejrzeniu choroby tarczycy pierwszym krokiem jest zawsze zebranie wywiadu przez lekarza oraz badanie fizykalne. Istotne są tu wszelkie uzyskane informacje – nawet te, które na pierwszy rzut oka wydają się niezwiązane z chorą tarczycą, jak wypadanie włosów czy drażliwość.

W badaniu fizykalnym lekarz ocenia wstępnie wielkość tarczycy, występowanie guzków, poszukuje powiększonych węzłów chłonnych. Niezbędne jest także oznaczenie poziomu TSH we krwi (hormonu oceniającego czynność tarczycy). Gdy jest on nieprawidłowy, badania poszerza się o kontrolę tyroksyny (fT4) oraz trójjodotyroniny (fT3).

Sprawdź: Jakie guzki tarczycy można leczyć etanolem?

Wykrycie guzka w podstawowym badaniu wymaga poszerzenia diagnostyki. Kluczowe jest bowiem ustalenie, czy wykryta zmiana nie jest nowotworem złośliwym.

• Bardzo ważnym, a przy tym bezbolesnym, bezpiecznym i nieinwazyjnym badaniem jest USG tarczycy. Pozwala ono na dokładną ocenę miąższu – w warunkach prawidłowych jest on normoechogeniczny. Torbiel tarczycy wypełniona jest płynem, zatem w USG jest opisywana najczęściej jako obszar bezechowy – oznacza to, że w badaniu nie odbija ultradźwięków. Taki opis świadczy zazwyczaj o bardzo niewielkim ryzyku złośliwości zmiany. Natomiast opisywana jako hypoechogeniczna ze współwystępującymi drobnymi zwapnieniami – bezwzględnie wymaga pogłębienia diagnostyki.
• Chociaż torbiel tarczycy uważana jest za łagodną chorobę zwyrodnieniową tarczycy, możliwe i czasem wskazane jest wykonanie biopsji aspiracyjnej cienkoigłowej (BAC). Badanie to polega na nakłuciu (zwykle pod kontrolą USG) podejrzanej zmiany w celu uzyskania materiału, który następnie oglądany jest pod mikroskopem. Ten zabieg wykonuje się bez znieczulenia, bowiem użyta igła jest bardzo cienka, a dolegliwości bólowe porównywalne do odczuwanych przy pobraniu krwi. Ocena mikroskopowa preparatu w większości przypadków pozwala na wykluczenie lub wykrycie procesu nowotworowego. Gdy jest to niemożliwe, konieczne staje się operacyjne usunięcie zmiany, a następnie poddanie jej badaniu histopatologicznemu.
• Istnieją także pewne kryteria, na podstawie których lekarz kwalifikuje wykrytą zmianę do wykonania biopsji. Należy do nich między innymi guzek wyczuwalny w badaniu palpacyjnym lub widoczny jedynie w USG (ale o średnicy, przekraczającej 1 cm) czy towarzyszące powiększenie węzłów chłonnych szyi.

Czytaj również: Torbiel krwotoczna – co to jest? Przyczyny, objawy i leczenie torbieli krwotocznej jajnika

Leczenie i usuwanie guzków tarczycy

Terapia guzków tarczycy, również torbieli, zależna jest od wielu czynników: dolegliwości pacjenta, wyników badań laboratoryjnych, obrazowych oraz biopsji, wieku czy występowania raka tarczycy w rodzinie.

Gdy wykryta zmiana jest niewielka, nie daje objawów i, co najważniejsze, wykluczono proces nowotworowy – możliwa jest obserwacja. Polega ona na okresowych kontrolach zmiany: badaniu fizykalnym, obrazowym (USG), oznaczeniu poziomu hormonów (TSH, fT4, fT3) oraz, w razie potrzeby, wykonaniu biopsji.

To też może Cię zainteresować: Guz tarczycy 3 cm – czy trzeba operować?

W niektórych przypadkach (choć obecnie bardzo rzadko) podejmowana jest próba zmniejszenia guzków poprzez stosowanie lewotyroksyny, która jest także podstawowym lekiem w przypadku istniejącej niedoczynności tarczycy. Nadczynność natomiast wymaga podawania tyreostatyków, takich jak tiamazol.

Leczenie operacyjne guzków tarczycy jest podstawową formą terapii w przypadku rozpoznania lub podejrzenia procesu nowotworowego. Operacja może być także konieczna w przypadku dolegliwości związanych z uciskiem na tchawicę lub przełyk.

W niektórych przypadkach stosuje się również leczenie jodem radioaktywnym, które jest jednak przeciwwskazane u kobiet w ciąży i starających się o dziecko oraz u matek karmiących piersią.