Przedwczesna menopauza

Objawy i skutki przedwczesnej menopauzy

Przedwczesna menopauza stanowi poważny problem dla kobiet nią dotkniętych. Dzięki współczesnej nauce znamy prawdopodobne przyczyny tej patologii, jej konsekwencje, a przede wszystkim wiemy jak ją leczyć. Świadomość, że istnieją skuteczne metody zwalczania przyczyn przedwczesnego przekwitania i towarzyszących mu dolegliwości może ułatwić pacjentkom przejście przez okres od pojawienia się pierwszych objawów menopauzy do całkowitego ich wyeliminowania.

• Jest to proces zachodzący w organizmie dorosłej kobiety, spowodowany wygasaniem czynności jajników. Obserwuje się tu bardzo podobną sekwencję objawów jak podczas fizjologicznej menopauzy, jednakże pojawia się ona przed ukończeniem 40. roku życia, a czasami nawet przed 30. urodzinami.
• Zazwyczaj pierwsze objawy menopauzy są mało charakterystyczne. Może przypominać przemęczenie, przewlekłe obniżenie odporności lub depresję, gdyż dominuje brak energii, apatia, chroniczne niewysypianie się i ogólny spadek nastroju. Kobiety szybciej się męczą, miewają wahania na podłożu emocjonalnym, nie radzą sobie w stresujących sytuacjach. Zazwyczaj też obserwuje się u nich obniżenie motywacji i skłonność do płaczu.
• Pojawia się brak miesiączki, początkowo tłumaczony jako konsekwencja zaburzeń o charakterze depresji. Gdy krwawienie nie zachodzi przez 5 kolejnych miesięcy, a kobieta dodatkowo odczuwa dolegliwości charakterystyczne dla okresu menopauzy, jest to znak, iż konieczna jest wizyta u ginekologa.
• Niskie stężenie estrogenów przyczynia się do gorszej regulacji metabolizmu. Wpływa to na zwiększenie ryzyka wystąpienia otyłości brzusznej, co często staje się przyczyną obniżenia samooceny. Sprzyja to pojawieniu się depresji.
• W przypadku niedoboru żeńskich hormonów płciowych dochodzi w krótkim okresie do załamania się całej bariery ochronnej. Pojawia się przedwczesna osteopenia i osteoporoza, zakrzepica i skłonność do żylaków, a także choroby układu krążenia. Kobieta traci zdolność do rozrodu, a jej ciało zmienia proporcje.

Przeczytaj więcej na temat: Niski progesteron – leczenie, objawy, skutki

Przyczyny przedwczesnej menopauzy

Do tej pory do końca nie stwierdzono, jakie są bezpośrednie powody wystąpienia tego zjawiska. Istnieje jednak wiele prawdopodobnych teorii, które mogłyby wyjaśnić etiologię przedwczesnej menopauzy.

• Wśród wielu spekulacji, kilka przyczyn wydaje się pojawiać najczęściej i to w pracach większości badaczy. Jednym z nich są czynniki genetyczne i dziedziczne (jeżeli u matki lub starszej siostry stwierdzono przypadek przedwczesnego przekwitania to ryzyko takie wzrasta). Nie odkryto dotychczas, jaka mutacja mogłaby powodować wystąpienie menopauzy o ponad 10 lat wcześniej, ale istnieją dowody sugerujące taką etiologię zmian u niewielkiego odsetka kobiet. Zauważono natomiast, że w rodzinie, w której pojawiła się przedwczesna menopauza, zachodzi pionowy wzór dziedziczenia. Oznacza to, że zarówno matka, jak i babka danej kobiety również przeszły klimakterium znacznie wcześniej.
• Przyczyną zbyt wczesnej menopauzy są choroby nowotworowe. Lekarze wskazują zwłaszcza na nowotwory jajników oraz metody leczenia przeciwnowotworowego (radio- i chemioterapię), gdyż niszczą bezpowrotnie tkanki, zmieniają DNA, a także wpływają na procesy wewnątrzkomórkowe, uniemożliwiając tym samym zajście prawidłowych reakcji w organizmie i stopniowo prowadząc do jego całkowitego wyniszczenia.
• Choroby autoimmunologiczne modyfikują najczęściej sposób działania układu dokrewnego, a przede wszystkim mobilizują układ odpornościowy do nadmiernej, nieprawidłowej reakcji zapalnej, która w konsekwencji zaburza zintegrowaną pracę organizmu jako całości.
• Zabiegi chirurgiczne w postaci histerektomii (usunięcie macicy) i owariektomii (usunięcie jajników) w sposób oczywisty uniemożliwiają reprodukcję i dalsze wytwarzanie hormonów płciowych odpowiadających za zdolność do rozrodu.
• Udowodniono, że palenie tytoniu jest odpowiedzialne za wcześniejsze występowanie objawów menopauzy. Również błędy dietetyczne mogą przyspieszyć wystąpienie niekorzystnych zmian.
• W wielu badaniach naukowych pojawia się informacja o tym, że niekorzystne czynniki socjoekonomiczne są przyczyną wczesnej menopauzy. Naukowcy dowiedli, że niski status materialny lub trudna sytuacja życiowa w znacznym stopniu determinują wystąpienie tego zjawiska. U jego podłoża leży zwiększony poziom stresu, jakiemu codziennie przez wiele lat poddawana jest kobieta. Kumulowany latami prowadzi do przedwczesnego starzenia się organizmu, czego jednym ze skutków jest patologiczna menopauza. W dodatku uboga, niezróżnicowana dieta, nierzadko brak dostępu do leków, sięganie po używki, ciężka praca lub wręcz przeciwnie – depresja spowodowana brakiem zatrudnienia – przyspieszają ten proces.

Przedwczesna menopauza – jakie badania wykonać?

Menopauza to przede wszystkim brak funkcji jajników objawiający się zaprzestaniem produkcji hormonów płciowych. Spadek stężenia estrogenów i progesteronu wywołuje szereg zjawisk niekorzystnych dla organizmu. Zadaniem hormonów płciowych (oprócz udziału w reprodukcji, cyklu owulacyjnym, wzrastaniu, dojrzewaniu i różnicowaniu płciowym oraz pojawianiu się drugo- i trzeciorzędowych cech żeńskich) jest ochrona wielu układów przed szkodliwym wpływem środowiska, zarówno zewnętrznego, jak i wewnętrznego.

W diagnostyce przypadków wcześniejszej menopauzy najważniejszą rolę pełni lekarz endokrynologi i ginekolog. Coraz częściej można spotkać specjalistę z zakresu endokrynologii ginekologicznej. Badania, które może zlecić lekarz należy podzielić na diagnostyczne i laboratoryjne. Wśród tych pierwszych może się znaleźć: USG jamy brzusznej, USG przezpochowowe i cytologia. Ważne znaczenie ma wywiad z pacjentką i historia choroby. Informacje te pozwolą potwierdzić lub wykluczyć potencjalne przyczyny przedwczesnej menopauzy opisane powyżej.

Bardzo ważne miejsce w badaniach na wcześniejszą menopauzę zajmują hormony. Sprawdza się przede wszystkim poziom hormonów produkowanych przez jajniki (estrogeny, progesteron) i przysadkę mózgową (FSH – folikulotropowy). Badanie stężenia FSH daje informację, czy przysadka mózgowa pobudza odpowiednio jajniki do wydzielania hormonów płciowych.

Hormon ten stymuluje pęcherzyki w jajnikach do owulacji i wydzielania estrogenów. Gdy poziom estrogenów spada, przysadka zaczyna wydzielać więcej FSH. Wysokie FSH może więc wskazywać na początek menopauzy.

Leczenie przedwczesnej menopauzy – czy jest odwracalna?

W przeciwieństwie do fizjologicznego klimakterium, dotyczącego pań około 50. roku życia, przedwczesna menopauza jest procesem odwracalnym. Zazwyczaj dolegliwości towarzyszące przekwitaniu leczy się objawowo, gdyż nie można zapobiegać wystąpieniu tego naturalnego zjawiska. Menopauza, jeśli pojawia się po 45. roku życia, nie powinna niepokoić, a także nie podlega leczeniu. Hormonalna terapia zastępcza jest w tym przypadku stosowana w celu złagodzenia nieprzyjemnych objawów przekwitania.

Inaczej jest z przedwczesną menopauzą, którą nie tylko można, lecz wręcz powinno się leczyć. Hormony stosowane w terapii to, podobnie jak w HTZ, estrogeny i progesteron, jednak w wyższych stężeniach. Ten sposób leczenia ma nie tylko łagodzić dolegliwości i suplementować niedobór hormonów, ale przede wszystkim jego zadaniem jest stymulowanie jajników do pracy i niedopuszczenie do wygasania ich funkcji. W tym przypadku nieuchronny proces przekwitania możemy opóźnić, a nawet zastopować.

Wypowiedź ginekologa na temat wczesnej menopauzy