Autoimmunologiczne zapalenie wątroby – na czym polega, jak się objawia i jak je leczyć?

Czym jest autoimmunologiczne zapalenie wątroby?

Przyczyny powstawania przeciwciał skierowanych przeciwko komórkom wątroby nie są do końca jasne. Zatem jakie są przyczyny autoimmunologicznego zapalenia wątroby? Przypuszcza się, że u podłoża choroby mogą leżeć:

• predyspozycje genetyczne (na zachorowanie szczególnie podatne są osoby, u których w wywiadzie osobniczym bądź rodzinnym stwierdza się występowanie chorób z autoagresji (takich jak np. choroba Hashimoto, cukrzyca typu 1) oraz chorób układowych tkanki łącznej (np. toczeń rumieniowaty układowy);
• zakażenie wirusowe lub bakteryjne;
• ekspozycja na środki chemiczne;
• reakcja na leki.

Autoimmunologiczne zapalenie wątroby jest chorobą częściej dotykającą kobiety niż mężczyzn (około 4 x częściej), która rozpoczyna się zwykle około 40–50 roku życia.

Autoimmunologiczne zapalenie wątroby – objawy

Autoimmunologiczne zapalenie wątroby to choroba, w przebiegu której toczy się przewlekły proces zapalny, skutkujący włóknieniem i obumieraniem komórek wątrobowych, czego konsekwencją jest marskość wątroby. Początkowe stadia choroby zwykle są bezobjawowe lub skąpoobjawowe. Kolejno pojawiające się symptomy mają związek z rozwijającą się niewydolnością wątroby i są bardzo niespecyficzne, typowe dla większości chorób tego organu. Należą do nich:

• osłabienie, znużenie (zwykle objaw ten pojawia się jako pierwszy);
• nudności, wymioty;
• osłabienie apetytu;
• wodobrzusze;
• żółtaczka;
• świąd skóry;
• wzdęcia;
• hiperpigmentacja skóry;
• stany podgorączkowe;
• zaniki mięśni;
• bolesne kurcze mięśni;
• zaburzenia krzepnięcia i ich objawy;
• zaburzenia miesiączkowania;
• niepłodność;
• objawy encefalopatii wątrobowej (zaburzenia ze strony ośrodkowego układu nerwowego, takie jak zaburzenia nastroju, zaburzenia zachowania, zaburzenia świadomości itp.).

Autoimmunologiczne zapalenie wątroby przebiega z naprzemiennymi okresami zaostrzeń i remisji. Najczęściej obserwuje się powolną, stopniową progresję choroby. Rzadko choroba ma postać piorunującą, prowadzącą do ostrej niewydolności wątroby.

Jak diagnozuje się autoimmunologiczne zapalenie wątroby?

W diagnostyce autoimmunologicznego zapalenia wątroby wykorzystuje się:

• badanie podmiotowe (istotne jest m.in. wykluczenie innych przyczyn uszkodzenia wątroby, takich jak nadużywanie alkoholu, przewlekłe stosowanie leków metabolizowanych przez wątrobę itd.);
• badanie przedmiotowe;
• badania laboratoryjne (m.in. ocena stężeń AspAT, AlAT, ALP, GGTP, bilirubiny, białka całkowitego i albumin we krwi, immunoglobulin, układu krzepnięcia, badania w kierunku obecności autoprzeciwciał – zwykle w klasie ANA lub SMA, wykluczenie zakażenia wirusami zapaleń wątroby, ocena stężenia miedzi i ceruloplazminy celem wykluczenia choroby Wilsona, ocena stężenia żelaza i ferrytyny celem wykluczenia hemochromatozy itd.);
• pobranie wycinka wątroby drogą biopsji i badanie histopatologiczne (w badaniu uwidacznia się martwicę wątroby i jej rodzaj).

Autoimmunologiczne zapalenie wątroby a inne choroby

Autoimmunologiczne zapalenie wątroby daje niespecyficzne objawy, które mogą występować także w przebiegu innych schorzeń, takich jak:

• wirusowe zapalenia wątroby (np. WZW typu B, WZW typu C),
• marskość wątroby wywołana nadużywaniem alkoholu,
• niealkoholowe stłuszczenie wątroby,
• polekowe uszkodzenie wątroby,
• hemochromatoza,
• choroba Wilsona,
• pierwotna marskość żółciowa,
• pierwotne stwardniające zapalenie dróg żółciowych.

W różnicowaniu istotną rolę odgrywają dane uzyskane podczas zbierania wywiadów oraz wyniki badań laboratoryjnych.

Czytaj również: Śpiączka wątrobowa – co to jest? Przyczyny, objawy, leczenie, rokowania

Autoimmunologiczne zapalenie wątroby – leczenie

W leczeniu autoimmunologicznego zapalenie wątroby stosowane są:

• glikokortykosteroidy (prednizon, prednizolon),
• leki immunosupresyjne (przede wszystkim azatiopryna).

Za koniecznością szybkiego wdrożenia leczenia przemawiają:

• znacząco podwyższone stężenia aminotransferaz wątrobowych (AspAT > 10 x powyżej górnej granicy normy);
• martwica uwidoczniona w badaniu histopatologicznym wycinka wątroby.

Leczenie autoimmunologicznego zapalenia wątroby składa się z dwóch faz: fazy indukcji remisji oraz fazy podtrzymującej.

Leczenie jest długie i obciążające dla organizmu, dlatego należy dokładnie rozważyć stosunek korzyści z leczenia do skutków ubocznych terapii. Od leczenia powinno się odstąpić u osób z ciężką niewydolnością wątroby oraz obciążonych wywiadem w kierunku innych poważnych chorób przewlekłych.

W trakcie leczenia należy okresowo kontrolować parametry biochemiczne (np. AspAT, AlAT), zaleca się także kontrolne badanie histopatologiczne wycinka wątroby. Szansą dla pacjentów chorujących na autoimmunologiczne zapalenie wątroby w fazie ciężkiej niewydolności wątroby jest transplantacja.

Jakie jest rokowanie w autoimmunologicznym zapaleniu wątroby?

Rokowanie w a utoimmunologiczn ym zapaleni u wątroby zależne jest przede wszystkim od stadium, w jakim została rozpoznana choroba. Jeżeli nie dojdzie do zaawansowanej marskości wątroby, szansa na zahamowanie postępu choroby i utrzymanie optymalnej jakości życia jest duża. Choroba rozpoznana w późnym stadium związana jest z niepomyślnym rokowaniem – schorzenie skraca długość życia i znacząco obniża jego jakość.

Przebieg choroby w dużej mierze zależy od wieku chorego. Schorzenie, które pojawia się w późnym wieku, zwykle przebiega łagodniej i lepiej odpowiada na leczenie. U dzieci i młodych dorosłych choroba często ma agresywny przebieg i słabą odpowiedź na terapię, częściej też towarzyszą jej inne schorzenia z autoagresji.