Chrząkanie i charczenie – jak się pozbyć częstego odchrząkiwania?

Co oznacza częste chrząkanie i charczenie?

Jeżeli odchrząkiwanie pojawia się sporadycznie, nie powinno budzić niepokoju. Na charczenie w gardle narzeka wielu pacjentów, co związane jest głównie z infekcjami układu oddechowego. Jeżeli pochrząkiwanie pojawia się częściej, jego przyczyną może być refluks żołądkowo-przełykowy, przewlekłe zapalenie zatok, a rzadziej nawet choroba nowotworowa.

Przyczyn tej dolegliwości może być znaczenie więcej, przy czym warto wspomnieć, że często jest to odruch nerwowy. Chrząkanie jest odruchem fizjologicznym, stanowi reakcję obronną, którą organizm podejmuje w celu pozbycia się czynnika powodującego podrażnienie (np. wydzieliny z gardła). Chroni górne drogi oddechowe przed czynnikami drażniącymi, takimi jak zanieczyszczenia i pyły.

Odkasływanie i charczenie u części pacjentów jest wynikiem nadmiernej suchości śluzówki gardła. Objaw ten nasila się szczególnie u osób, które w sposób naturalny śluzówkę mają bardzo cienką i delikatną.

Przeczytaj też: Zespół przewlekłego spływania wydzieliny po tylnej ścianie gardła

Ciągłe chrząkanie – przyczyny to zapalenie zatok, choroby krtani i gardła

Pochrząkiwanie pojawiać się może z powodu drażnienia struktur gardła czy krtani przez różnego typu wydzielinę. Jakie są przyczyny flegmy? Emitowanie nieprzyjemnych dla otoczenia dźwięków może być spowodowane różnorakiego typu zakażeniami – doprowadzić do tego problemu mogą zarówno infekcje bakteryjne, jak i wirusowe czy grzybicze.

Śluz lub ropa w gardle pojawiać się mogą np. w przebiegu zapalenia gardła i w przypadku zapalenia zatok. Częste chrząkanie jest wówczas następstwem spływania wydzieliny po tylnej ścianie gardła. Gęsta, lepka, zalegająca flegma w gardle podrażnia zakończenia nerwowe i wywołuje naturalny odruch w postaci uporczywego charczenia. Chorobom tym może towarzyszyć m.in. uczucie kluchy w gardle, prowadzące do charczenia czy chrząkania.

Odchrząkiwanie flegmy nasila się w czasie leżenia, kiedy plwocina trudniej spływa. Pochrząkiwanie jest szczególnie intensywne rano, podczas snu spływająca wydzielina trafia do górnych dróg oddechowych, a drzewo oskrzelowe nie może efektywnie się oczyszczać. Również po nocy zatoki są zaczopowane.

Przeczytaj: Spływanie wydzieliny po tylnej ścianie gardła

Częste charczenie pojawiać się może w związku z różnymi chorobami krtani. Problemem dotyczącym narządu emitującego głos, który prowadzi do ciągłej chrypki i chrząkania, może być rozwój brodawczaka w obrębie strun głosowych, przewlekłe zapalenie krtani (związane z nadużywaniem głosu w pracy – np. przez nauczycieli – czy z nadużywaniem alkoholu), a nawet rak krtani.

W tych przypadkach pacjent emituje nieprzyjemne odgłosy z powodu podrażnienia struktur krtani.

Przeczytaj też: Budzenie się w nocy – przyczyny, jak leczyć?

Chrząkanie u dziecka – jakie przyczyny?

Ciągłe odchrząkiwanie u dziecka może mieć podobne przyczyny jak u osób dorosłych. Suchość i nieżyt gardła będące objawami zapalenia powodują ból i dyskomfort, a wtedy dziecko chrząka. Przekrwione gardło może być następstwem zapalenia zatok. Zapalenie zatok i spływanie wydzieliny po gardle jest także częstą przyczyną pochrząkiwania.

Istnieje jednak pewien specyficzny dla tej grupy wiekowej problem, przez który pacjent może zmagać się z pochrząkiwaniem. Mowa tutaj o stanach przerostu migdałka gardłowego – problem ten stanowi bowiem jedną z możliwych przyczyn chrząkania u dzieci.

Maluchy, które mają powiększony migdałek, mogą odczuwać obecność ciała obcego w gardle, co prowadzić może do charczenia – czynność ta w tym przypadku ma na celu usunięcia przeszkody odczuwanej w obrębie jamy ustnej.

Sprawdź również: Odkrztuszanie plwociny (flegmy)

Część rodziców może mylnie uznać pochrząkiwanie za tak zwany szczekający kaszel. To charakterystyczne charczenie u dziecka może być powodowane przez podgłośniowe zapalenie krtani, czyli pseudokrup. Jest to stan zagrażający zdrowiu i życiu dziecka, który wymaga natychmiastowej konsultacji lekarskiej.

Ze szczególną troską należy obserwować chrząkanie u niemowlaka. Może być ono wynikiem nie tylko opisanego już zapalenia krtani, ale także aspiracji ciała obcego do dróg oddechowych (przez część rodziców błędnie określanego jako zakrztuszenie).

Ta grupa małych dzieci może wydawać najróżniejsze odgłosy także z powodu wiotkości krtani. Dźwięk ten można bardziej określić jako świszczenie niż pochrząkiwanie. Zmienia się on wraz z pozycją jaką przyjmuje maluch.

Zobacz też: Globus histericus – co oznacza gula w gardle?

Chrząkanie po jedzeniu i nerwowe odchrząkiwanie

U niektórym osób charczenie występuje tylko w ściśle określonych sytuacjach, np. po posiłku. Chrząkanie po jedzeniu może mieć różny mechanizm – problem występować może z powodu refluksu żołądkowo-przełykowego (którego napady mogą być prowokowane przez różne pokarmy), ale do zjawiska tego może dochodzić także w związku z alergią pokarmową, która dotyka pacjenta.

Zdarza się, że przyczyną chrząkania nie jest schorzenie organiczne, a problem powiązany jest bezpośrednio z psychiką. Chrząkanie może być bowiem rodzajem tiku nerwowego – np. chrząkanie na tle nerwowym pojawia się w sytuacjach budzących w pacjencie stres (takich jak np. konieczność wystąpienia publicznego).

Wcześniej wspominano, że charczenie może pojawiać się wtedy, kiedy drażnione są struny głosowe. Struktury te mogą ulegać podrażnieniom na skutek różnych procesów chorobowych, ale i sami możemy sprzyjać takiemu zjawisku – używki (alkohol, papierosy) również mogą podrażniać struny głosowe i ich stosowanie, zwłaszcza w dużych ilościach, może być powodem ciągłego chrząkania.

Kolejną sytuacją, w której może dochodzić do chrząkania jest wysiłek fizyczny. Dokuczliwa konieczność odcharczenia, związana z aktywnością fizyczną, może być powiązana ze specyficznym rodzajem astmy, jakim jest astma wysiłkowa.

Inne możliwe przyczyny chrząkania i charczenia

Do chrząkania i charczenia doprowadzać może jeszcze wiele innych problemów, wśród których warto wspomnieć o następujących przyczynach:

• niedoczynność tarczycy,
• zarażenie pasożytami (do chrząkania szczególnie może prowadzić zarażenie glistą ludzką – pasożyt ten w swoim cyklu życiowym osiąga m.in. struktury układu oddechowego i kiedy znajdzie się w ich okolicy, drażnienie sąsiednich tkanek może doprowadzać do opisywanego problemu),
• suche i gorące powietrze,
• spożywanie zbyt małej ilości płynów (w przypadku odwodnienia suche gardło i śluzówki jamy ustnej są podrażnione),
• częste przebywanie w klimatyzowanych pomieszczeniach.

Jak sobie poradzić z uporczywym chrząkaniem?

Nie ma jednego, uniwersalnego sposobu na to, aby przestać chrząkać i charczeć. To, jakie metody można polecić pacjentowi, zależne jest od przyczyny problemu. Jeżeli bowiem u pacjenta występuje flegma w gardle i zjawisku temu towarzyszy np. ból gardła i gorączka, to wtedy za problemem może stać infekcja gardła i konieczne może się okazać rozpoczęcie antybiotykoterapii.

W przypadku zaś, gdy charczenie związane jest z chorobą refluksową przełyku, leczenie jej – poprzez m.in. stosowanie leków zmniejszających wydzielanie kwasu solnego w żołądku – może doprowadzić do zmniejszenia natężenia tego problemu.

Czasami droga do tego, aby pacjent przestał charczeć, jest stosunkowo prosta. Jeżeli problem wynika ze zbyt małego spożywania płynów, należy częściej nawadniać organizm, wypijając minimum 2 litry wody każdego dnia. Warto unikać kawy i herbaty, zwłaszcza w godzinach popołudniowych. Te dwa napoje bardzo wysuszają śluzówkę gardła.

Koniecznie trzeba zrezygnować z używek. Dym tytoniowy intensywnie podrażnia, podobnie jak mocne alkohole. W suchych i gorących pomieszczeniach (szczególnie zimą) należy korzystać z nawilżaczy powietrza.

Naturalne sposoby obejmują płukanie gardła specjalnie zleconym na receptę płynem zawierającym glicerynę. Płukanka taka intensywnie nawilża gardło. Gardło nie jest przesuszone, nie pojawia się charakterystyczne kłucie w gardle skłaniające do ciągłego odchrząkiwania.

Płukanie gardła należy wykonywać kilka razy dziennie, w tym koniecznie przed snem. Ten prosty zabieg nie jest wskazany u bardzo małych dzieci, które mogą zaaspirować płyn do dróg oddechowych.

Chrząkanie i wydzielina w gardle nie powinny być problemem także po stosowaniu płukanek domowej roboty. Do ich przygotowania wystarczy letnia przegotowana woda i sok z cytryny. Nie sprawi ona, że śluz w gardle się upłynni, ale tak jak w przypadku gliceryny, pokryje śluzówkę delikatnym filmem.

Na ciągłe chrząkanie u dziecka można zastosować te same lizaki, których stosowanie zalecane jest w przypadku bólu gardła czy na zapalenie gardła. W ich składzie jest wyciąg z porostu islandzkiego, który działa identycznie jak opisywane wyżej sposoby. Dla dorosłych sprawdzą się tabletki na chrypkę bez recepty.