Co to jest ZUM – jakie są objawy choroby i jak ją leczyć?

Co to jest ZUM? Co jest przyczyną choroby?

Zakażenia układu moczowego (ZUM) często występują u kobiet, dzieci oraz osób starszych. Najczęściej wywoływane są przez bakterię Escherichia coli ( E. coli), która wykrywana jest w czasie badania moczu. Zakażenie może oznaczać zapalenie pęcherza moczowego, cewki moczowej i nerek. W przybliżeniu 1 na każde 2 kobiety oraz 1 na 20 mężczyzn ma ZUM przynajmniej raz w życiu.

Nerki odpowiedzialne są za kontrolę ilości wody we krwi oraz odfiltrowywanie produktów przemiany materii i produkcję moczu. Każda nerka wyposażona jest w moczowód, który łączy ją z pęcherzem moczowym. Mocz opuszcza nerki przez moczowody i wpływa do pęcherza moczowego. Po zapełnieniu pęcherz moczowy sygnalizuje potrzebę opróżnienia.

Układ moczowy jest zabezpieczony przed ryzykiem poważnego zakażenia nerek. Zabezpieczeniem tym jest system niepozwalający na cofanie się moczu z pęcherza moczowego do nerek.

Większość zakażeń układu moczowego ogranicza się do pęcherza moczowego – i choć mogą być one dokuczliwe, nie stanowią poważnego zagrożenia dla zdrowia i życia. U części pacjentów, szczególnie u dzieci, istnieje jednak ryzyko rozwoju ciężkiego zakażenia bakteryjnego, co określa się jako urosepsę.

Zobacz też: Kolor moczu a choroby

Bakterie w moczu i E. coli w moczu – przyczyna ZUM

W normalnych warunkach mocz jest jałowy, co oznacza, że nie zawiera żadnych bakterii, grzybów ani wirusów. Mikroorganizmy zakażające układ moczowy wnikają do niego najczęściej przez cewkę moczową lub, co zdarza się rzadko, trafiają do niego z krwią.

Najczęstszą przyczyną ZUM u dzieci i kobiet jest bakteria występująca powszechnie w układzie pokarmowym, nosząca nazwę Escherichia coli ( E. coli ) . W wyniku błędów higienicznych w okolicy narządów płciowych bakteria E. coli dociera do cewki moczowej z odbytu.

Inne mikroorganizmy wywołujące objawy zakażenia układu moczowego to np. Mycoplasma oraz Chlamydia. Mogą one powodować zapalenie cewki moczowej zarówno u mężczyzn, jak i kobiet. Mikroorganizmy te są przekazywane drogą płciową, więc w przypadku wykrycia infekcji u jednej osoby, także partner musi zostać poddany leczeniu, aby uniknąć powtórnego zakażenia.

Przyczyną ZUM jest najczęściej zakażenie bakteryjne. Zakażenie układu moczowego dzieli się na:

• zapalenie cewki moczowej – w wyniku infekcji cewki moczowej;
• zapalenie pęcherza moczowego – w wyniku zakażenia pęcherza;
• odmiedniczkowe zapalenie nerek – w wyniku infekcji nerek.

Jakie są objawy ZUM?

Typowymi objawami zakażenia układu moczowego jest:

• pieczenie i ból podczas oddawania moczu;
• parcie na pęcherz (na mocz);
• częste oddawanie moczu po kilka kropli w dzień i w nocy oraz uczucie niepełnego opróżnienia pęcherza moczowego;
• uczucie pełności pęcherza bezpośrednio po oddaniu moczu;
• ból powyżej kości łonowej, ból podbrzusza i w dole brzucha;
• krew w moczu lub krwinkomocz w badaniu moczu.

Zakażenie nerek jest znacznie groźniejsze i niesie za sobą ryzyko rozwoju wspomnianej urosepsy. Typowe objawy ZUM, kiedy stan zapalny obejmuje nerki to: dreszcze, gorączka, osłabienie i ból pleców.

Bardzo charakterystyczny jest ból w lędźwiach (w dolnej części pleców). Jest to tak zwany objaw Goldflama. Polega na tym, że ból nerek pojawia się w momencie uderzenia w okolicę lędźwiową. Jest on szeroko stosowany w diagnozowaniu zapalenia i innych chorób nerek.

Kto choruje na ZUM (na pęcherz i nerki)?

Niektórzy ludzie są bardziej narażeni na ryzyko ZUM. Są wśród nich:

• kobiety aktywne seksualnie – są bardziej podatne dlatego, że cewka moczowa ma tylko 4 cm długości i bakterie muszą pokonać tylko tak krótki dystans, by dostać się do wnętrza pęcherza moczowego;
• dzieci, u których stwierdza się refluks pęcherzowo-moczowodowy (np. niemowlęta obciążone wadami wrodzonymi układu moczowego);
• osoby cewnikowane i przewlekle chore, które nie są w stanie samodzielnie oddawać moczu oraz pacjenci po operacjach układu moczowego;
• cukrzycy – zmiany zachodzące w układzie odpornościowym czynią osoby cierpiące na cukrzycę bardziej podatnymi na zakażenia;
• mężczyźni cierpiący na choroby gruczołu krokowego, np. powiększona prostata (przerost gruczołu krokowego) może utrudniać całkowite opróżnienie pęcherza moczowego.

ZUM u dzieci

Zakażenie układu moczowego u dziecka musi zostać dokładnie zbadane, ponieważ może wskazywać na istnienie poważniejszej choroby. Najczęstszą patologią układu moczowego jest refluks (odpływ) pęcherzowo-moczowodowy. Oznacza to, że pęcherz moczowy nie działa poprawnie i pozwala na cofanie się moczu do nerek, co zwiększa ryzyko zakażenia nerek.

Odpływ pęcherzowo-moczowodowy oraz związane z nim infekcje mogą uszkodzić lub trwale zniszczyć nerkę, a także doprowadzić do wysokiego ciśnienia krwi, toksemii ciążowej oraz niewydolności nerek. Refluks może powodować uogólnione zakażenie bakteryjne, czyli urosepsę.

Ta choroba nerek u dzieci wykazuje tendencję do występowania rodzinnego, więc jeśli wiadomo, że bliski krewny cierpi na ten problem, należy poddać dziecko jak najwcześniej badaniom sprawdzającym.

Jak zapobiegać ZUM i leczyć zakażenie układu moczowego?

ZUM u kobiet to częsta przypadłość. Prawdziwym problemem jest nawracające zapalenie pęcherza. Bywa, że źle leczona infekcja potrafi pojawiać się nawet kilka razy w roku.

Leczenie zawsze zależy od nasilenia objawów. Decydujące jest to, czy obecna jest świeża krew w moczu oraz czy wzrasta gorączka. Przy nasilających się objawach należy zasięgnąć opinii lekarza i konieczne może okazać się przyjęcie antybiotyku na zapalenie pęcherza moczowego.

Krwiomocz, silne parcie ma mocz, oddawanie moczu kroplami oraz szczypanie i pieczenie cewki moczowej to sygnał, że leczenie zapalenia pęcherza można rozpocząć samodzielnie przy pomocy leków, tabletek na ZUM bez recepty. Skuteczna jest furagina – lek, który zwalcza bakterie obecne w układzie moczowym.

Wśród domowych sposobów na zakażenie układu moczowego należy wymienić odpowiednio duże nawodnienie organizmu. Picie dużej ilości wody i innych napojów ma zapewnić przepłukiwanie układu moczowego. Warto szybko reagować na wszelkiego typu infekcje intymne, w tym na zakażenia pochwy. Zaleca się unikanie stosowania środków plemnikobójczych.

Kluczowa w zapobieganiu ZUM pozostaje dbałość o higienę intymną, a w szczególności podmywanie się w taki sposób, by zminimalizować ryzyko przemieszczania się bakterii z okolic odbytu do pochwy i cewki moczowej. Po skorzystaniu z toalety trzeba podcierać się od przodu do tyłu (od cewki moczowej ku odbytowi). W przypadku odczuwania parcia na mocz nie należy wstrzymywać wizyty w toalecie.

Zapalenie pęcherza po stosunku zdarza się często, dlatego też należy opróżniać pęcherz po każdym zbliżeniu.

W przypadku kobiet cierpiących na nawracające infekcje układu moczowego codzienne spożywanie soku żurawinowego lub tabletek z żurawiną obniży częstość ich występowania. Sok z żurawiny zdaje się obniżać zdolność E. coli do przylegania do komórek wyściełających drogi moczowe. Należy poinformować swojego lekarza pierwszego kontaktu o regularnym stosowaniu soku z żurawin, ponieważ może on modyfikować skuteczność niektórych antybiotyków.