Co oznacza krew w moczu? Jakie są przyczyny krwiomoczu?

Krew w moczu – jakie są przyczyny krwiomoczu?

Krew w moczu (krwiomocz) stanowi sygnał ostrzegawczy o toczącym procesie chorobowym. Obecność erytrocytów (krwinek czerwonych) w moczu spotykane jest w niektórych procesach chorobowych, co manifestuje zmiana jego koloru – obserwujemy różowy lub ciemniejszy, czerwony, a nawet brązowy mocz. Inna nazwa krwiomoczu to hematuria. Czerwone zabarwienie moczu nie koniecznie jednak musi oznaczać chorobę. Bywa, że jest następstwem diety czy przyjmowanych leków.

Krwawienie z dróg moczowych nie jest stanem fizjologicznym, dlatego też wymaga jak najszybszej diagnostyki laboratoryjnej, celem ustalenia czy rzeczywiście mamy do czynienia z krwinkomoczem (czyli stanem, w którym liczba erytrocytów w moczu jest na tyle mała, że może je wykryć jedynie badanie mikroskopowe), czy tylko ze stanem podobnym do patologicznego. Należy szybko odnaleźć przyczynę krwi w moczu oraz ją wyeliminować.

W ustalaniu czynnika etiologicznego pod uwagę należy wziąć płeć pacjenta. Przykładowo krew w moczu u mężczyzn może mieć związek chorobami prostaty. Przerost gruczołu krokowego pojawia się u mężczyzn powyżej 50. roku życia. Konieczne jest oznaczenia PSA, ocena ilości moczu pozostającego w pęcherzu po mikcji, USG miednicy. Także zapalenie gruczołu krokowego może dawać objawy dyzuryczne: mocz z krwią i pieczenie czy ból. Należy, oprócz badania moczu, wykonać USG przez odbyt lub cystoskopię. U kobiet przyczyną bywa endometrioza, w której przebiegu krwiomocz występować może wraz z krwawieniem miesięcznym.

Mocz z krwią bywa efektem urazy tępego i penetrującego okolice nerek, pęcherza i moczowodów. Czynnikiem sprawczym mogą być stany po biopsji gruczołu krokowego lub cystoskopii. Przyczyną dolegliwości są ponadto zaburzenia krzepnięcia, między innymi w przebiegu chorób wątroby. Inne to: hemofilia, zespół Schönleina-Henocha, zapalenie naczyń, skaza krwotoczna płytkowa.

Krwiomocz – kiedy badanie moczu i posiew?

Sikanie krwią jest bezpośrednim wskazaniem do wykonania badania moczu. Należy niezwłocznie określić, czy jest to krwawienie chorobowe, czy tylko zabarwienie moczu na czerwono. W przypadku wykrycia krwiomoczu należy niezwłocznie udać się do lekarza pierwszego kontaktu celem uzyskania specjalistycznej porady oraz ustalenia dodatkowych badań. Ślady krwi w moczu wymagają bardzo szybkiej diagnostyki, jeżeli dołączają się takie objawy, jak:

• wysoka i narastająca gorączka,
• ból okolicy lędźwi, wskazujący na ból nerek,
• parcie na mocz,
• pieczenie cewki moczowej,
• problemy z oddawaniem moczu,
• zatrzymanie moczu.

Zawsze należy przeprowadzić badania kontrolne, w tym badanie ogólne moczu oraz posiew.

Mocz z krwią – objaw chorych nerek i pęcherza

Kiedy kolor moczu jest intensywnie czerwony – krwawy, mamy do czynienia z oczywistą hematurią. Jeżeli przeszła do niego mała ilości krwi, może zabarwić się na różowo albo zmętnieć. Bardzo rzadko zdarzają się skrzepy krwi w moczu, które bardzo niskim stopniu zabarwiają pozostałą objętość płynu. Zdarza się tak, że krew pojawia się na początku albo na koniec mikcji. Niezwykle ważnym punktem diagnostycznym oraz krokiem w kierunku wyleczenia jest odnalezienie przyczyny wydostawania się krwi z cewki moczowej. Należy ustalić czas trwania oraz ewentualne wcześniejsze epizody pojawienia się erytrocytów w moczu.

Najwięcej przyczyn krwiomoczu związana jest z chorobami nerek i układu moczowego, w tym pęcherza moczowego.

• Zapalenie pęcherza moczowego to stan zapalny wyściółki (błony śluzowej pęcherza). Objawy to: częste oddawanie moczu, pieczenie lub palenie podczas oddawania moczu, pilna potrzeba oddania moczu, tępy ból w podbrzuszu, gorączka, ból w dole pleców, ciemny mocz ze śladami krwi.
• Zakażenia układu moczowego – charakterystyczne objawy to: częstego oddawania moczu, ból podczas mikcji, bolesne parcie na pęcherz, trudności w utrzymaniu moczu, może towarzyszyć gorączka. Zaleca się wykonanie badania ogólnego oraz posiew moczu.
• Kamica nerkowa – nagły początek, ból silny, zwykle kolkowy w okolicy lędźwiowej, ból brzucha, możliwe wystąpienie wymiotów. Zaleca się wykonanie USG lub TK jamy brzusznej bez kontrastu. Tu przyczyną uwidocznienia się krwi podczas oddawania moczu jest przesuwający się w drogach moczowych kamień, zwykle o bardzo ostrych krawędziach.
• Choroby nerek – przebiegające pod postacią: ostrego kłębuszkowego zapalenia nerek, kłębuszkowego zapalenia nerek typu IgA, ogniskowego segmentalnego stwardnienienia kłębuszków nerkowych, błoniastego kłębuszkowego zapalenia nerek, zwyrodnieniowych zmian kłębuszków nerkowych, choroby Bergera.

Kiedy mamy do czynienia ze świeżą krwią w moczu, przyczyną może być również torbielowatość nerek, która objawia się ponadto: nadciśnieniem tętniczym, przewlekłym bólem w okolicy lędźwiowej oraz bólem brzucha. Wykonuje się USG dróg moczowych lub TK jamy brzusznej bez kontrastu.

Również stany zapalne (spowodowane infekcją bakteryjną czy grzybiczą) oraz toksyczne uszkodzenie dróg moczowych mogą wywołać pojawienie się krwi z moczem.

Czy krew w moczu może oznaczać raka?

Krwiomocz zanerkowy powstaje często na skutek obecności guza nowotworowego w drogach moczowych: pęcherzu, moczowodzie, gruczole krokowym lub cewce moczowej.

Obecność krwistego moczu może być objawem nowotworu układu moczowego i płciowego. Objawy krwiomoczu towarzyszą:

• nowotworom nerek, pęcherza moczowego, miedniczki nerkowej,
• rakowi prostaty i dróg moczowych, w tym moczowodu.

Czasami krwiomocz stanowi pierwszy, a niekiedy, jedyny objaw rozwijającej się choroby nowotworowej. Dlatego też należy zrezygnować z wszelkich prób naturalnego leczenia krwi w moczu domowymi sposobami i zgłosić się do lekarza celem dalszej diagnostyki.

Nie zawsze jednak mamy do czynienia z krwiomoczem. Trzeba pamiętać, że czerwony kolor moczu nie musi świadczyć obecności krwi. Czasami takie zabarwienie jest spowodowane: spożywaniem niektórych pokarmów (np. buraków, rabarbaru), stosowaniem leków (np. metyldopy, fenacetyny, fenotiazyny, fenoloftaleiny, najczęściej po fenazopirydynie), obecnością hemoglobiny lub mioglobiny w moczu, porfirią – większość podtypów choroby czy obecnością pasożyta w układzie moczowym – Schistosoma haematobium (na teranach endemicznych). Należy pamiętać także, że krew nie musi pochodzić z dróg moczowych, a rodnych. Może to sugerować np. krew w moczu po stosunku, której przyczyną bywają nadżerki czy polipy szyjki macicy.

Sikanie krwią – kiedy zgłosić się do lekarza?

Podejrzenie krwiomoczu wskazuje, iż należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza, celem dalszej diagnostyki. Z wizytą nie należy zwlekać, zwłaszcza gdy zauważymy krew w moczu u dziecka. Jeżeli w próbce wykryte zostaną leukocyty oraz bakterie, można podejrzewać zakażenie. Jeżeli wynik posiewu moczu wskazuje na bakteryjne zakażenie, należy włączyć antybiotykoterapię. U pacjentów poniżej 50. roku życia, u których mamy do czynienia z krwią obecną w moczu, należy przeprowadzić badanie ultrasonograficzne (USG) jamy brzusznej lub tomografię komputerową (TK) jamy brzusznej i miednicy.

U pacjentów powyżej 50. roku życia (a także u pacjentów poniżej tego wieku objętych czynnikami ryzyka, (np. dodatni wywiad rodzinny w kierunku raka) należy wykonać cystoskopię. U mężczyzn powyżej 50. roku życia ocenia się stężenie PSA (badanie w kierunku wykrycia raka prostaty), kiedy wynik tego testu jest dodatni zleca się dalsza diagnostykę.