Nawracające zapalenie dróg moczowych i pęcherza moczowego

Zakażenie układu moczowego a E. coli w moczu

Zakażenie dróg moczowych (zakażenie układu moczowego – ZUM) spowodowane jest infekcją moczu przez drobnoustroje, głównie bakterie. Występuje znacznie częściej u kobiet niż u mężczyzn, co tłumaczy się odmienną budową anatomiczną. Kobiety mają krótką cewkę moczową, a jej ujście znajduje się bardzo blisko odbytu. Szacuje się, że każda kobieta przynajmniej raz w życiu przechodzi zakażenie układu moczowego.

Natomiast nawracające, częste infekcje dróg moczowych i pęcherza (potocznie przeziębiony, chory pęcherz) występują częściej u pań w trzeciej dekadzie życia oraz po 50. roku życia.

Nawracające ZUM definiowane jest jako zapalenie dróg moczowych powtarzające się minimum trzy razy w roku lub dwa razy w ciągu sześciu miesięcy. Bardzo często jednak zdarza się, że infekcje te powtarzają się wielokrotnie i mogą być wywołane przez ten sam lub inny patogen.

W 90% przypadków drobnoustrojem odpowiedzialnym za częste zakażenie jest Escherichia coli w moczu . Bakteria ta bytuje w jelicie grubym, a jeśli dostanie się do cewki moczowej, może wywołać ZUM.

Przeczytaj też: Infekcje intymne u mężczyzn

Nawracające zapalenie dróg moczowych – przyczyny

Do czynników ryzyka częstego zapalenia dróg moczowych u mężczyzn należą: nieprawidłowości anatomiczne w budowie układu moczowego, niecałkowite opróżnianie pęcherza moczowego, które może być skutkiem powiększenia gruczołu krokowego, przebyte operacje dróg moczowych, stany obniżonej odporności.

Nawracające zakażenie dróg moczowych rozwija się typowo u kobiet, zwłaszcza po 50. roku życia. Poza wiekiem i płcią istnieje wiele czynników ryzyka częstych infekcji układu moczowego u kobiet, do których zalicza się:

• liczne stosunki płciowe; zanikowe zapalenie cewki moczowej i pochwy (występuje po menopauzie); przekwitanie – zmiany hormonalne prowadzą do zmian flory bakteryjnej pochwy, co może skutkować nawracającymi infekcjami dróg moczowych;
• nieprawidłowości dróg moczowych (refluks pęcherzowo-moczowodowy, zaburzenia odpływu moczu spowodowane np. kamicą dróg moczowych, anomalie anatomiczne);
• cukrzycę; obniżoną odporność; przebyte operacje urologiczne;
• dysfunkcję w oddawaniu moczu, która polega na niepełnym opróżnianiu pęcherza moczowego;
• używanie środków plemnikobójczych oraz niektórych doustnych antybiotyków – wpływa to na zmianę fizjologicznej flory bakteryjnej pochwy i zwiększa prawdopodobieństwo rozwoju ZUM.

U dzieci powtarzające się infekcje układu moczowego występują znacznie częściej w przypadku zastoju moczu (na skutek kamicy nerkowej lub refluksu pęcherzowo-moczowodowego) lub słabszego przepływu moczu (np. w wyniku stulejki), zaparć, zaburzeń odporności, wykorzystywania seksualnego.

Ból pęcherza i parcie na mocz a ZUM

Objawy nawracającego ZUM obejmują m.in. problemy z oddawaniem moczu oraz ból podbrzusza (potocznie ból pęcherza). U chorego pojawia się konieczność częstego i nagłego opróżnienia pęcherza moczowego, a także pieczenie cewki moczowej oraz ból podczas oddawania moczu (objawy dyzuryczne).

Również kolor moczu może ulec zmianie – mamy do czynienia z ciemniejszym jego zabarwieniem. Dodatkowo może pojawić się krwiomocz, a w przypadku małych pacjentów – moczenie nocne u dzieci. Czasem objawom towarzyszą gorączka i dreszcze.

Wyniki badania moczu wskazują na podwyższony poziom leukocytów (białych krwinek), obecność bakterii i nabłonków płaskich. Jeżeli zapalenie dróg moczowych nawraca, jest częste, diagnostykę poszerza się o bakteriologiczne badanie moczu – posiew.

Zapalenie dróg moczowych – jakie badania?

W przypadku pojawienia się wymienionych wyżej objawów należy udać się do lekarza celem postawienia diagnozy i rozpoczęcia leczenia infekcji dróg moczowych. Oprócz badania fizykalnego lekarz zwykle zleca wykonanie badania ogólnego moczu, które może ujawnić obecność wspominanych już leukocytów (świadczą o stanie zapalnym), krwi lub białka.

Wykonanie USG jamy brzusznej pomoże potwierdzić lub wykluczyć obecność kamienia w nerce lub drogach moczowych. Jeżeli występują częste zapalenia pęcherza moczowego lub dróg moczowych, konieczne może być wykonanie cystoskopii.

Badanie to polega na wziernikowaniu pęcherza moczowego za pomocą endoskopu i ocenie błony śluzowej, a także poszukiwaniu nieprawidłowości w budowie pęcherza moczowego. Do innych badań obrazowych, które mogą być pomocne w rozpoznaniu przyczyny nawracających zakażeń dróg moczowych, należy urografia i tomografia komputerowa.

Jak leczyć przeziębiony pęcherz?

Powtarzające się ZUM leczy się tak samo jak pojedynczą infekcję. Lekarz zwykle zleca stosowanie antybiotyku, na który wrażliwa jest E. coli lub na podstawie wykonanego antybiogramu. Zazwyczaj stosuje się: furazydynę (furagina, furaginum), trimetoprim, kotrimoksazol lub cyprofloksacynę.

Furagina jest lekiem, który skutecznie zwalcza objawy zapalenia pęcherza, ponieważ hamuje namnażanie się bakterii E. coli w drogach moczowych (działa bakteriostatycznie). Co więcej, taki lek na zakażenie układu moczowego znajduje swoje zastosowanie także w profilaktyce nawracających, częstych infekcji.

Należy pamiętać, że tabletki na zapalenie pęcherza z furaginą należy stosować jeszcze przez pewien czas po ustąpieniu objawów, aby wyeliminować wszelkie drobnoustroje z cewki moczowej.

Zwykle kobiety z rozpoznanym nawracającym zapaleniem dróg moczowych rozpoczynają samodzielną kurację antybiotykiem na zapalenie pęcherza, po wcześniejszej konsultacji z lekarzem. W przypadku zapalenia pęcherza w ciąży nie należy rozpoczynać leczenia bez uzgodnienia tego z lekarzem.

Infekcje dróg moczowych – co robić, gdy nawracają?

Nawracające zakażenia dróg moczowych są istotnym problemem i mogą utrudniać normalne funkcjonowanie wielu kobietom. W związku z tym należy dążyć do zminimalizowania prawdopodobieństwa nawrotu infekcji. Jakie domowe sposoby na zapalenie pęcherza i częste infekcje układu moczowego można stosować?

• Należy spożywać duże ilości wody (1,5–2 l dziennie) oraz dodatkową jedną szklankę przed stosunkiem płciowym.
• Ważne staje się dbanie o odpowiednią higienę okolicy moczowo-płciowej. Należy jednak pamiętać, że zbyt częste mycie i używanie środków chemicznych może doprowadzić do naruszenia fizjologicznej flory bakteryjnej oraz uszkodzenia skóry, przez co bakterie będą mogły się lepiej i szybciej namnażać. Po skorzystaniu z toalety powinno się podcierać od przodu do tyłu – ta technika zapobiega przedostaniu się bakterii z odbytu w pobliże ujścia cewki moczowej.
• W przypadku parcia na mocz należy tę czynność wykonać niezwłocznie.
• Dobrze jest zrezygnować z metody antykoncepcji, jaką stanowią środki plemnikobójcze.
• Należy nosić odpowiednio dobraną, bawełnianą bieliznę oraz unikać ciasnych spodni i rajstop.
• Pomoże także regularne picie soku z żurawiny na pęcherz lub zażywanie tabletek zawierających wyciąg z jej owoców, co zmniejszy ryzyko nawrotów ZUM.

Jeżeli mamy do czynienia z nawracającymi zapaleniami pęcherza po stosunku, można włączyć profilaktykę antybiotykową. U kobiet z częstymi infekcjami (5 i więcej na rok), niewywołanymi współżyciem, można wprowadzić profilaktykę ciągłą.

Polega ona na stosowaniu leku działającego przeciwbakteryjnie w małej dawce (trzy razy na tydzień lub codziennie wieczorem). W przypadku nawracającego zapalenie pęcherza i dróg moczowych sprawdzi się wspomniana wcześniej furagina.