Pokrzywka cholinergiczna – przyczyny, objawy i leczenie

Co to jest pokrzywka cholinergiczna?

Pokrzywka cholinergiczna to schorzenie dermatologiczne z grupy pokrzywek fizykalnych. Najczęściej dotyka ludzi młodych, mężczyzn, z pierwszym epizodem choroby w wieku 15–25 lat. Związana jest z reakcją nadwrażliwości na acetylocholinę, która jest neuroprzekaźnikiem w autonomicznym układzie nerwowym. Pobudza ona aktywację komórek układu odpornościowego uwalniających kolejne substancje: histaminę, serotoninę i bradykininę.

Substancje te wraz z acetylocholiną powodują pocenie się, zaczerwienienie skóry i powstawanie bąbli charakterystycznych dla pokrzywki. Bezpośrednia przyczyna choroby nie jest jednoznacznie ustalona – postulowane są teorie alergiczne oraz autoimmunologiczne. Tłumaczy to częstsze występowanie pokrzywki cholinergicznej u osób obciążonych chorobami atopowymi, astmą.

To też Cię może zainteresować: Pęcherze, pęcherzyki i bąble na skórze – co mogą oznaczać?

Pokrzywka cholinergiczna – przyczyny

Bezpośrednie przyczyny pokrzywki cholinergicznej i mechanizmy powstawania choroby nie są w pełni ustalone. Znane są jednak liczne czynniki wywołujące pokrzywkę cholinergiczną. Należą do nich m.in.:

• ćwiczenia fizyczne;
• spożywanie gorących lub ostrych posiłków;
• wysoka temperatura otoczenia, szybka zmiana temperatury (przejście z zimnego do gorącego pomieszczenia);
• gorąca kąpiel;
• gorączka towarzysząca innym chorobom;
• reakcje emocjonalne, stres.

Zobacz też: Wysypka na nogach – jakie są przyczyny krostek na nogach?

Jakie są objawu pokrzywki cholinergicznej?

Po zadziałaniu czynnika lub sytuacji wyzwalającej pokrzywkę na ciele, w ciągu kilku minut od spocenia się, na skórze pojawiają się bardzo drobne, powierzchowne bąble o średnicy 1–4 milimetrów, otoczone czerwoną obwódką. Umiejscowienie bąbli na skórze to zwykle górna część tułowia, zarówno klatka piersiowa, jak i plecy, okolice pod pachami, ramiona, ale pojawić się może praktycznie wszędzie. Atakowi pokrzywki cholinergicznej towarzyszy bardzo silny świąd, a także pieczenie, uczucie gorąca. Wysiew zmian trwa najczęściej kilkadziesiąt minut. Choroba ma tendencję do nawracania. Według badań klinicznych średni czas od wystąpienia pierwszego epizodu pokrzywki cholinergicznej do remisji, czyli wycofania się choroby to 4–7 lat.

Rzadkie przypadki pokrzywki cholinergicznej o ciężkim przebiegu mogą wiązać się z objawami ogólnoustrojowymi, takimi jak kołatania serca, ból brzucha, biegunka, omdlenie, ból głowy czy nadmierna produkcja śliny. Według niektórych badań napad pokrzywki cholinergicznej może również prowadzić do zwężenia górnych dróg oddechowych, obrzęku krtani, w konsekwencji wywoływać znaczne trudności z oddychaniem. W tej sytuacji należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza i rozpocząć leczenie.

Pokrzywka cholinergiczna – jak leczyć?

W celu diagnostyki pokrzywki cholinergicznej najczęściej przeprowadzana jest próba prowokacyjna. Pacjent proszony jest o wykonanie ćwiczeń prowadzących do pocenia, np. krótkiego biegu lub kilkunastu–kilkudziesięciu przysiadów (w zależności od kondycji fizycznej).

Leczenie pokrzywki cholinergicznej należy rozpocząć od identyfikacji czynników wywołujących zmiany skórne. Należy próbować wyeliminować je w jak największym, możliwym stopniu poprzez zmianę stylu życia. Wskazane jest zatem:

• unikanie znacznego wysiłku fizycznego i sytuacji związanych z silnym stresem;
• zmiana diety na łagodniejszą, z mniejszą ilością ostrych przypraw;
• unikanie znanych czynników pogarszających objawy pokrzywki, m.in. aspiryny, alkoholu i innych używek;
• noszenie przewiewnych strojów;
• stosowanie chłodzących sprejów, kremów i balsamów, a w przypadku świadomości zbliżającego się napadu pokrzywki – szybki chłodzący prysznic.

Leki na pokrzywkę – jakie wybrać?

Całkowite wyeliminowanie ekspozycji na czynniki wywołujące powstawanie specyficznej wysypki na ciele jest, niestety, niewykonalne – trudno całkowicie uniknąć stresu czy wysokich temperatur. W farmakoterapii pokrzywki cholinergicznej skuteczne są:

• doustne leki antyhistaminowe – blokują działanie histaminy, przez co m.in. zmniejszają nasilenie świądu; obok cetyryzyny czy loratadyny na szczególną uwagę zasługuje hydroksyzyna – lek, który dodatkowo posiada umiarkowane działanie uspokajające i przeciwlękowe, łagodzące stres;
• leki antyleukotrienowe, np. zileuton – hamują nasilenie reakcji zapalnych w skórze;
• skopolamina – lek antycholinergiczny stosowany miejscowo lub doustnie;
• beta-blokery – działanie wspomagające, hamują działanie adrenaliny i noradrenaliny na receptory;
• syntetyczne androgeny jak danazol lub klasyczne steroidy (prednizon) – używane zwykle w ciężkich przypadkach, opornych na leczenie lekami przeciwalergicznymi.