Plamy soczewicowate – czy to groźne zmiany skórne?

Czym jest plama soczewicowata?

Plama soczewicowata przybiera barwę od jasnobrązowej do brunatnej, często w obrębie jednej zmiany występują różne odcienie. Jej obecność stwierdza się przeważnie już w momencie urodzenia, lub też pojawia się w wieku dorosłym. Może występować pojedynczo, jednak częściej obserwuje się je w postaci mnogiej, z reguły osiąga wielkość do 1 cm średnicy.

Brązowe zabarwienie wynika z namnożenia się komórek barwnikowych skóry, zwanych melanocytami. Zawierają one barwnik melaninę, stanowiący rodzaj ochrony głębszych warstw skóry przed promieniowaniem UV.

W przeciwieństwie jednak do znamion barwnikowych czy piegów, plamy soczewicowate nie ciemnieją pod wpływem wystawiania ich na działanie promieni słonecznych. Występują często na plecach, tułowiu, rękach, twarzy i przedramionach. Są większe od piegów, jeśli występują mnogo, mogą pokrywać niemal całą powierzchnię skóry.

Przeczytaj: Brązowe plamy na skórze – jakie mogą być przyczyny?

Rodzaje plam soczewicowatych

Często wyróżnia się tak zwane:

• plamy soczewicowate starcze - są wynikiem naturalnego procesu starzenia skóry i mają charakter nieodwracalny,
• plamy soczewicowate słoneczne - powstają pod wpływem promieniowania UV i mogą się cofać po zaprzestaniu wystawiania skóry na działanie promieni słonecznych. Plamy soczewicowate słoneczne są większe i występują u osób starszych, głównie na twarzy i ramionach.

Należy wspomnieć, że plamy soczewicowate powstają także u pacjentów leczonych z powodu innych schorzeń metodą fotochemoterapii, tzw. PUVA– wówczas zmiany na skórze utrzymują się około 2 lata od ukończenia leczenia.

Zobacz też: Czerwone plamy na nogach – co mogą oznaczać?

Plamy soczewicowate a choroby

Oprócz występującej sporadycznie pojedynczej plamy soczewicowatej, obserwuje się także szereg schorzeń uwarunkowanych genetycznie, których jednym z objawów jest obecność mnogich wykwitów skórnych o charakterze lentigo (plamy soczewicowate).

Do grupy schorzeń genetycznych, które mogą objawiać się występowaniem licznych plam soczewicowatych zaliczają się między innymi:

• zespół Peutza-Jeghersa,
• zespół LEOPARD,
• zespół Carneya,
• xerodermapigmentosum.

Oprócz wymienionych zespołów, plamy soczewicowate powstają także jako naturalna konsekwencja procesu starzenia się skóry oraz w następstwie urazów.

Plama soczewicowata a czerniak

Odmianą plam soczewicowatych są także zmiany złośliwe, wykazujące progresję do czerniaka. Od typowych zmian różnią się ciemniejszym zabarwieniem, często nakrapianym, wypukłą powierzchnią, występują u osób w starszym wieku. Wywodzący się z nich czerniak ma jednak łagodny charakter.

Plamy soczewicowate - zapobieganie i leczenie

Podstawą zapobiegania plamom soczewicowatym jest:

• ochrona przed promieniowaniem UV,
• unikanie intensywnego opalania,
• w okresie letnim stosowanie kremów z filtrami UVA i UVB.

Jeśli plama soczewicowata nie stanowi dużego defektu kosmetycznego i występuje jako zmiana izolowana, nie jest konieczne jej usuwanie.

Natomiast, jeśli plamy soczewicowate występują licznie, powodują kompleksy i zaniżone poczucie własnej wartości lub uniemożliwiają pełnienie funkcji społecznych, istnieje szereg metod umożliwiających jej usunięcie i gwarantujących trwały efekt.

Metody usuwania plam soczewicowatych:

• peelingi chemiczne,
• preparaty zawierające pochodne witaminy A,
• kwas alfa-hydroksylowy oraz beta-hydroksylowy,
• mikrodermabrazja,
• kosmetyki wybielające,
• laseroterapia,
• krioterapia.

Plamy soczewicowate a zespół Peutz - Jeghersa

Zespół Peutz-Jeghersa jest chorobą uwarunkowaną genetycznie, której jednym z objawów jest obecność plam soczewicowatych. Dlatego też liczna obecność plam soczewicowatych na skórze stanowi wskazanie do diagnostyki w kierunku tego schorzenia.

W przebiegu zespołu Peutz-Jeghersa, oprócz plam soczewicowatych, stwierdza się, ponadto, polipy przewodu pokarmowego i zmiany barwnikowe na błonach śluzowych. Chociaż wspomniane polipy w obrębie jelita grubego lub cienkiego należą do zmian łagodnych, to u osób z zespołem Peutz-Jeghersa obserwuje się większe ryzyko wystąpienia jakiegokolwiek nowotworu, zwłaszcza trzustki, płuc i nerek, dlatego też powinny one pozostawać pod ścisłą kontrolą onkologiczną. Mężczyźni są szczególnie narażeni na wystąpienie raka jąder, a kobiety – raka piersi, jajników i macicy.