Gamma globuliny – badanie, normy, wyniki

Globuliny a proteinogram

Spośród wszystkich białek obecnych w osoczu krwi jedną z najliczniejszych frakcji – obok albumin i fibrynogenu – są globuliny. Ich główną rolą w organizmie jest modulowanie procesów odpornościowych.

W badaniu krwi, zwanym proteinogramem, można uzyskać podział globulin na poszczególne frakcje: alfa-1-globuliny, alfa-2-globuliny, beta-globuliny i gamma globuliny (γ-globuliny).

W proteinogramie można uzyskać podział gamma globulin na pięć ich klas:

• gamma globuliny A – syntetyzowane głównie przez błony surowicze i śluzowe organizmu; synteza IgA sięga nawet 9 g na dobę, co czyni z tych gamma globulin najliczniej syntetyzowane immunoglobuliny, choć IgA we krwi nie są główną frakcją; immunoglobuliny te określane są mianem gamma globulin wydzielniczych (sekrecyjnych);
• gamma globuliny M – są syntetyzowane w początkowej fazie reakcji odpornościowych i są trzecią pod względem ilości w surowicy klasą immunoglobulin;
• gamma globuliny G – są syntetyzowane pod wpływem stymulacji antygenami i stanowią najliczniejszą klasę immunoglobulin;
• gamma globuliny D – zlokalizowane są głównie na powierzchni limfocytów B, a ich funkcja w organizmie wciąż jest niejasna;
• gamma globuliny E – biorą udział w reakcjach alergicznych.

Poza immunoglobulinami w skład gamma globulin wchodzi także białko C-reaktywne, którego synteza w wątrobie konieczna jest dla procesów odpornościowych. Białko to odpowiada za aktywację dopełniacza.

Gamma globuliny – kiedy wykonać badanie?

Oznaczanie gamma globulin we krwi wykonywane jest w przypadku, gdy w badaniach biochemicznych krwi otrzymamy wynik białka całkowitego odbiegający od normy. Ponadto gamma globuliny oznaczane są przy podejrzeniu wrodzonych bądź nabytych zaburzeń odporności.

Inne wskazania do oznaczania poziomu gamma globulin to:

• choroby nowotworowe,
• przewlekłe schorzenia wątroby,
• zespół nerczycowy.

Duże znaczenie w diagnostyce ma zarówno zbyt wysoki poziom gamma globulin, jak i gamma globuliny za niskie.

Gamma globuliny – normy i wyniki

Stężenie gamma globulin w surowicy krwi może być wyrażane w wartościach bezwzględnych – wtedy norma gamma globulin wynosi od 5 do 15 g/l. Ich ilość może być też wyrażona jako procentowa ich zawartość w całkowitej puli białek osocza – wtedy gamma globuliny stanowią 8,1–19,9 proc. białka całkowitego.

Normy poszczególnych klas immunoglobulin są różne w zależności od wieku. Inne prawidłowe wyniki będą u noworodka, niemowlaka, starszego dziecka oraz u osoby dorosłej.

Badanie stężenia immunoglobuliny G – wyniki w normie to:

• u noworodka (do 1. miesiąca życia) – 251–906 mg/dl,
• u dziecka od 2. miesiąca do ukończenia 1. roku mogą się bardzo różnić w poszczególnych miesiącach i wynosić od 172 do nawet 1069 mg/dl,
• u dzieci starszych są nieco wyższe – od 345 do 1572 mg/dl,
• norma IgG u dorosłych to 639–1349 mg/dl.

IgM wynik prawidłowy to:

• u noworodka – 20–87 mg/dl,
• u dziecka od 2. miesiąca do ukończenia 1. roku normy w poszczególnych miesiącach są różne i wynoszą od 33 do 149 mg/dl,
• u starszych dzieci – 43–242 mg/dl,
• u osób dorosłych – 56–152 mg/dl.

Badanie stężenia immunoglobuliny A – wyniki prawidłowe to:

• u noworodka – 1,3–53 mg/dl,
• u dziecka od 2. miesiąca do ukończenia 1. roku – 8,1 do 84 mg/dl,
• u starszego dziecka – 14–236 mg/dl,
• u dorosłego – 70–312 mg/dl.

Aby właściwie zinterpretować wyniki gamma globulin, należy – poza oznaczeniem ilościowym immunoglobulin (przeciwciał) – wykonać także proteinogram, który obrazuje jakościowe zmiany w poszczególnych klasach globulin. Norma CRP we krwi to poniżej 5 mg/l.

Kiedy gamma globuliny są podwyższone?

Poziom gamma globulin powyżej normy najczęściej towarzyszy syntezie CRP w przebiegu infekcji i stanów zapalnych. Inną przyczyną jest nasilona produkcja tzw. przeciwciał monoklonalnych, czyli immunoglobulin syntetyzowanych w przebiegu gammapatii monoklonalnych.

Hipergammaglobulinemia, czyli wysokie gamma globuliny we krwi, stwierdzane są w przebiegu:

• ciężkich zakażeń bakteryjnych oraz pasożytniczych,
• AIDS,
• sarkoidozy,
• rozstrzeni oskrzeli,
• schorzeń autoimmunologicznych: reumatoidalnego zapalenia stawów, kolagenoz,
• marskości wątroby,
• szpiczaka mnogiego,
• makroglobulinemii Waldenströma.

Najczęściej zdarzają się tzw. hipergammaglobulinemie poliklonalne, towarzyszące infekcjom, stanom zapalnym czy schorzeniom wątroby. Wtedy dochodzi do wzrostu wielu klonów komórkowych.

Natomiast gammapatie monoklonalne polegają na proliferacji jednego klonu plazmocytów i nadmiernej syntezie immunoglobulin, najczęściej IgG. Takie zjawisko towarzyszy szpiczakowi oraz makroglobulinemii.

Gamma globuliny obniżone – co oznacza taki wynik?

Gamma globuliny poniżej normy towarzyszyć mogą chorobom nowotworowym, a także przerzutom do kości. Dochodzi wtedy do zaburzeń funkcji szpiku oraz ograniczonej syntezy immunoglobulin. Obniżona produkcja immunoglobulin ma miejsce w przebiegu: alkoholizmu, silnego niedożywienia bądź stosowania niektórych leków.

Inną przyczyną zbyt niskich gamma globulin we krwi jest zespół nerczycowy, wiążący się z utratą immunoglobulin wraz z moczem. Przechodzą one wtedy bez przeszkód przez barierę kłębuszków nerkowych. Z nadmierną ich utratą można ponadto spotkać się w przebiegu sepsy czy rozległych oparzeń.

Zbyt niski poziom gamma globulin we krwi spotykany jest także w przebiegu stanów zapalnych jelit oraz podczas terapii lekami immunosupresyjnymi, chemioterapii i radioterapii. Osobną grupą schorzeń są wrodzone zaburzenia syntezy immunoglobulin, czyli hipogammaglobulinemie.

Bibliografia:

• Gołąb J., Jakóbisiak M., Lasek W., Immunologia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006.
• Wallach J., Interpretacja badań laboratoryjnych, Medipage, Warszawa 2011.
• http://www.horiba.com/fileadmin/uploads/MedicalDiagnostics/Documents/InVitro/zeszyt4.pdf.