Miód pitny – rodzaje, właściwości, przeciwwskazania. Jak zrobić i jak pić miód pitny?

Czym jest miód pitny?

Miód pitny to rodzaj alkoholu, który uzyskiwany jest w procesie fermentacji miodu. Brzeczka miodowa (roztwór miodu pszczelego) fermentuje, a cukry zawarte w miodzie zamieniają się w alkohol. Zawartość alkoholu w miodach jest zbliżona do wina i wynosi od 9% do 18%.

Miód pitny jest jednym z najstarszych trunków. Niektóre źródła podają, że był on spożywany już 7000 lat p.n.e. W Polsce stał się bardzo popularny w średniowieczu. Trudno tu było o winorośle i produkcję wina z winogron, dlatego miód nadawał się do tego wyśmienicie.

Miód pitny jest doceniany za swe walory smakowe i właściwości zdrowotne. Mimo że trunek ten był wytwarzany na całym świecie, polskie miody są uznawane za jedne z lepszych. Wpływ na to ma długi okres leżakowania. W 2008 r. Komisja Europejska zarejestrowała polskie miody pitne (półtoraki) jako Gwarantowaną Tradycyjną Specjalność. Oznaczenie to nadawane jest produktom, które są pozyskiwane w tradycyjny sposób, mają tradycyjny skład oraz/lub są wytwarzane z tradycyjnych składników.

Czytaj również: Czy miód jest zdrowy? Jak wybrać najlepszy miód?

Miód pitny – rodzaje

Miody pitne można podzielić ze względu na ilość użytego do produkcji miodu, jak i ze względu na obróbkę termiczną. Pierwsza metoda to najpopularniejszy podział miodów na gatunki. W zależności od tego, ile miodu znajduje się w trunku, miody pitne dzielimy na:

• półtoraki – najsłodsze miody;
• dwójniaki – słodkie;
• trójniaki – półsłodkie;
• czwórniaki – półwytrawne.

Półtoraki

Półtoraki zwane są również miodami królewskimi, ponieważ bardzo długo leżakują (aż 8-10 lat), a proces ich tworzenia należy do najtrudniejszych.

Półtoraki powstają z połączenia 1 litra brzeczki miodowej z 0,5 l wody. Drożdże, które dodawane są, aby rozpoczął się proces fermentacji, są bardzo wrażliwe na duże stężenie cukru. Dlatego na początku miód pitny uzyskuje się w proporcjach miodu do wody 1:2. Dopiero w fazie cichej fermentacji dodaje się odpowiednią ilość miodu, która jest konieczna do uzyskania półtoraka i preferowanej słodkości trunku.

Półtoraki są najsłodsze i mają najwięcej alkoholu (14-16%). Są uznawane za najszlachetniejsze miody pitne.

Dwójniaki

Proces pozyskania tego rodzaju miodu pitnego również jest bardzo wymagający, dlatego też są zwane miodami królewskimi. Do powstania używa się 1 litr miodu na 1 l wody, a zawartość alkoholu wynosi ok. 14-16%. Ze względu na słodki smak (ale nie aż tak, jak w półtorakach), dwójniaki są polecane osobom, które dopiero chcą rozpocząć swoją przygodę z miodami pitnymi.

Trójniaki

Stosunek zawartości miodu do wody w trójniakach wynosi 1:2. Miody leżakują ok. 1-2 lata i mają od 12 do 15% zawartości alkoholu. Mają delikatnie słodki smak. Schłodzony trójniak doskonale orzeźwia w upalne dni.

Czwórniaki

Czwórniak to wytrawny trunek alkoholowy, który doceniany jest przez koneserów win wytrawnych i półwytrawnych. Uzyskuje się je z połączenia 1 l miodu z 3 litrami wody. Mają 9-12% zawartości alkoholu. Czwórniaki leżakują ok. roku. Doskonale pasują do dań rybnych i drobiu.

Miody pitne mogą mieć różne kompozycje smakowe. Uzyskanie ich zależy od przypraw, które dodamy do miodu. Do miodów ziołowych i korzennych najczęściej dodaje się: imbir, cynamon, goździki, chmiel, liście mięty, pieprz, jałowiec, paprykę, a także wanilię, płatki róż czy migdały.

Owocowe miody pitne powstają, gdy oprócz wody do miodu dodamy soki owocowe. W ten sposób otrzymamy: maliniaki (z sokiem malinowym), wiśniaki (z sokiem wiśniowym), jabłczaki itd.

Miody pitne mogą się również dzielić na sycone i niesycone – w zależności od obróbki termicznej.

Miody sycone (warzone)

Powstają z brzeczki miodowej, która wcześniej była podgrzana, a dopiero później została poddana procesowi fermentacji. Trunki pozyskiwane w ten sposób charakteryzują się wysoką zawartością alkoholu. Do tego rodzaju produkcji zazwyczaj używa się miodów o wyrazistym smaku, np. miodu gryczanego.

Miody niesycone

Powstają z wysokiej jakości miodów o delikatnym aromacie. Miód jest rozpuszczany w zimnej wodzie lub podgrzanej maksymalnie do temperatury 40°C. Mają łagodny smak, ale są mniej trwałe.

Czytaj również: Miód lipowy – właściwości, wartości odżywcze, cena, na co pomaga?

Zastosowanie miodu pitnego

Miody pitne stosuje się jako alkohol, który ma właściwości lecznicze. Poprawiają odporność, pomagają zwalczać przeziębienia oraz powodują odprężenie.

Miód pitny stosowany jest również w kuchni. Można go wykorzystać do przygotowania sosów lub jako składnik marynat do mięs. Miodu pitnego używa się również do pieczenia ciast czy jako polewy do deserów.

Miód pitny podczas miesiąca miodowego

Ciekawostką jest, że miód pitny miał swoje zastosowanie podczas miesiąca miodowego. Od tego zresztą pochodzi nazwa tego okresu. Wierzono bowiem, że spożywanie tego trunku pomoże młodej parze szybko spłodzić potomka. Dlatego przez ok. miesiąc od ślubu nowożeńcy pili miód, który zazwyczaj panna młoda otrzymywała w posagu.

Czytaj również: Miód akacjowy – właściwości, jak stosować, cena

Właściwości miodu pitnego – czy jest zdrowy?

Miód pitny uznawany jest za trunek, który ma dobroczynny wpływ na zdrowie. Ma właściwości przeciwzapalne, przeciwbakteryjne i przeciwwirusowe, dlatego polecany jest w okresie przeziębienia. Miody wykazują również działanie napotne, co pomaga zwalczać gorączkę. Jak każdy alkohol, pomagają się odprężyć i redukują stres.

Należy jednak pamiętać, że jest to alkohol i trzeba go spożywać w odpowiednich ilościach. Nadmiar alkoholu raczej zaszkodzi zdrowiu niż pomoże.

Miód pitny – wskazania i przeciwwskazania

Z racji swoich właściwości, miód pitny warto spożywać w okresie przeziębienia i przy gorączce. W umiarkowanych ilościach mogą go spożywać również osoby narażone na stres.

Miód pitny ma dużo kalorii, dlatego nie zaleca się go osobom z nadwagą i cukrzycą. Z powodu zawartości alkoholu zakaz spożywania go mają osoby niepełnoletnie oraz kobiety w ciąży.

Czytaj również: Miód rzepakowy – właściwości, na co pomaga, jak stosować, cena

Jak pić miód pitny?

Miód pitny można spożywać na zimno, na ciepło lub w temperaturze pokojowej.

Do przygotowania grzańca szczególnie polecane są czwórniaki ze względu na najniższą jakość i małą zawartość miodu. Można do nich dodać wówczas przyprawy korzenne, goździki, cynamon lub pomarańczę. Nie ma tu żadnych ograniczeń poza własnymi upodobaniami. Czwórniak dobrze sprawdzi się również jako składnik drinków.

Miody pitne schłodzone są doskonałym dodatkiem do dań rybnych, z drobiu, jak i innych mięsnych potraw.

Miód pitny podawany w temperaturze pokojowej jest tradycyjnym sposobem picia miodu. Najczęściej serwuje się go w glinianym kubku. W ten sposób najlepiej pić półtoraki i dwójniaki.

Jak zrobić miód pitny?

Przepis na miód pitny jest dosyć prosty. Do zrobienia miodu potrzebne są:

• miód skrystalizowany lub płynny (np. lipowy, chociaż można mieszać ze sobą różne rodzaje);
• woda;
• drożdże winiarskie;
• szklany lub plastikowy gąsior.

W pierwszej kolejności należy przygotować brzeczkę, czyli rozcieńczony miód z wodą. Stosunek zawartości miodu do wody zależy od tego, jaki rodzaj miodu chcemy uzyskać (np. przy trójniaku będzie to 1 l miodu na 2 l wody, dzięki czemu uzyskamy 3 l brzeczki). Miód wlewamy do dużego garnka i rozpuszczamy w odpowiedniej ilości wody w temperaturze pokojowej. Przygotowujemy drożdże do miodu pitnego wg przepisu na opakowaniu i gotowe dodajemy do brzeczki. Całość przelewany do czystego gąsiora i zamykamy gumowym korkiem z rurką fermentacyjną. Gąsior musi znajdować się w pomieszczeniu, gdzie temperatura nie przekracza 18°C.

Następuje fermentacja, która dzieli się na dwie fazy: burzliwą i cichą. Pierwsza faza trwa ok. 2-3 tygodni i wytwarza się w niej piana. Faza cicha to łagodna fermentacja, która trwa ok. 5-6 tygodni. Po tym czasie należy zlać brzeczkę gumowym wężykiem do drugiego naczynia. W gąsiorze powstał podczas fermentacji osad, który trzeba wyczyścić. Później do czystego gąsiora można z powrotem przelać płyn i zatkać korkiem z rurką.

Następnie trzeba uzbroić się w cierpliwość, ponieważ miód musi leżakować kilka lat, aby był dobry do spożycia. Trójniak powinien być gotowy po ok. 2 latach, natomiast jeśli chcemy zrobić np. półtoraka, czas leżakowania to ok. 10 lat. Dojrzały miód pitny ma klarowną postać.

Czytaj również: Miód gryczany – właściwości lecznicze, zastosowanie, kolor i smak

Miód pitny – gdzie go kupić i ile kosztuje?

Miody pitne są dostępne w większości sklepów z alkoholami. Można je również kupić w specjalnych sklepach internetowych, które w swojej ofercie mają tylko miody pitne. Cena miodu pitnego zależy od gatunku miodu. Najtańsze są trójniaki i czwórniaki, ponieważ mają małą zawartość miodu i można je dość szybko uzyskać. Ich cena zaczyna się już od kilkunastu złotych za litr miodu. Najdroższe są miody pitne królewskie – półtoraki i dwójniaki. Proces ich pozyskiwania jest bardziej skomplikowany, a czas leżakowania to nawet 10 lat. Miody te kosztują w granicach od kilkudziesięciu złotych nawet do 200-250 zł za litr.

Miody pitne, szczególnie te najwyższej jakości, są dobrym pomysłem na prezent. Można je wręczyć rodzicom, dziadkom lub poczęstować nimi zagranicznych gości, aby pokazać nasze polskie specjały i tradycje.