Kolka wątrobowa – przyczyny, objawy, leczenie

Kolka wątrobowa – jakie są przyczyny?

Ból o charakterze kolki wątrobowej, inaczej kolki żółciowej, spowodowany jest zwykle wzrostem napięcia ścian chorego pęcherzyka żółciowego. Jest to niewielki narząd, którego nadrzędną funkcją jest magazynowanie żółci niezbędnej w procesach trawiennych.

W przypadku spożycia tłustego pokarmu błona śluzowa dwunastnicy wytwarza substancje pobudzające skurcz pęcherzyka żółciowego, a tym samym powodujące przemieszczenie znajdującej się w nim żółci do światła dwunastnicy celem ułatwienia trawienia tłuszczów.

Kolkowy ból wątroby pojawia się, gdy przemieszczenie zmagazynowanej żółci jest utrudnione bądź niemożliwe z powodu obecności złogów w pęcherzyku żółciowym lub w drogach żółciowych (tj. odprowadzających żółć z pęcherzyka do dwunastnicy).

Zobacz też: Ból z prawej strony pod żebrami – co może oznaczać?

Kolka wątrobowa – objawy

Kolka wątrobowa to ostry ból brzucha, umiejscowiony w prawym podżebrzu lub środkowej górnej części brzucha (tzw. ból w nadbrzuszu środkowym). Najczęściej występuje on po spożyciu tłustego, obfitego posiłku.

Ból w kolce wątrobowej może promieniować do pleców (okolice prawej łopatki) i przebiegać z objawami towarzyszącymi, takimi jak wymioty, nudności, wzdęcia czy zgaga. Ból ten jest dla chorego dość dokuczliwy, gdyż jego występowanie jest nagłe, a ustępowanie stopniowe i powolne.

Często pada pytanie dotyczące bólu o charakterze kolki wątrobowej – ile trwa? Bywa, że kłujący ból w prawym podżebrzu towarzyszy choremu nawet kilka godzin. Ulgę przynoszą wówczas podane doustnie lub domięśniowo leki rozkurczające mięśniówkę przewodu pokarmowego.

Zobacz również: Gdzie boli trzustka?

Kolka wątrobowa – objaw kamicy żółciowej

Kamicą żółciową nazywamy obecność złogów (potocznie zwanych kamieniami) w pęcherzyku żółciowym (mówimy wówczas o kamicy pęcherzyka żółciowego) lub w drogach żółciowych (kamica przewodowa).

Na wystąpienie kamicy żółciowej bardziej narażone są kobiety, osoby w podeszłym wieku, otyłe, chorujące na cukrzycę, przyjmujące preparaty estrogenowe (np. doustne środki antykoncepcyjne) oraz ze zwiększonym ponad normę stężeniem trójglicerydów we krwi.

Kamica pęcherzyka żółciowego i kamica przewodowa mogą współistnieć ze sobą, zwłaszcza gdy złogi powstałe w pęcherzyku są drobne i wraz z żółcią ulegają przemieszczeniu do dróg żółciowych, blokując ich wąskie światło.

Objawem świadczącym o kamicy przewodowej – oprócz charakterystycznej kolki wątrobowej – jest żółtaczka, często połączona ze świądem skóry i odbarwieniem stolca.

Przeczytaj: Wymiotowanie żółcią – co oznacza?

Kolka żółciowa – jakie badania wykonać?

Kolka wątrobowa najczęściej jest objawem kamicy żółciowej, toteż jej wystąpienie nie może być bagatelizowane. Wymaga ona konsultacji lekarskiej, dokładnego badania fizykalnego oraz wykonania badań obrazowych.

W diagnostyce kolki wątrobowej w przebiegu kamicy pęcherzyka żółciowego największą przydatnością charakteryzuje się USG jamy brzusznej. W znakomitej większości przypadków pozwala ono uwidocznić złogi w pęcherzyku żółciowym, a niekiedy także i w drogach żółciowych.

Niemniej jednak w przypadku podejrzenia kamicy przewodowej wyższą czułością charakteryzuje się badanie endoskopowej cholangiopankreatografii wstecznej – ECPW lub endoskopowe badanie ultrasonograficzne – EUS.

Oba te badania – dzięki zastosowaniu endoskopii – pozwalają na zobrazowanie dróg żółciowe „od wewnątrz ciała” oraz (w przypadku metody ECPW) jednoczasowe usunięcie złogów lub poszerzenie ujścia dróg żółciowych do dwunastnicy (brodawki Vatera).

Kolka wątrobowa – leczenie

Jak podano wcześniej, kolka wątrobowa nie jest schorzeniem samym w sobie, a jedynie objawem toczącej się choroby, który może być złagodzony przez tzw. leczenie doraźne. Ustąpi ona całkowicie jedynie wówczas, kiedy zlikwidowana zostanie jej przyczyna.

W postępowaniu w kolce żółciowej wyróżniamy leczenie objawowe. Stosuje się leki przeciwbólowe: niesteroidowe leki przeciwzapalne, paracetamol (nie zaleca się stosowania morfiny, gdyż może ona nasilić występujące już dolegliwości) oraz leki rozkurczające mięśnie gładkie przewodu pokarmowego – drotaweryna, hioscyna (skopolamina), papaweryna.

Zabiegowe leczenie kolki wątrobowej uwzględnia z kolei: cholecystektomię, czyli usunięcie pęcherzyka żółciowego w przypadku objawowej kamicy pęcherzyka, a także ECPW z protezowaniem dróg żółciowych lub poszerzeniem ich ujścia do dróg żółciowych (ułatwia to przemieszczenia się złogu do światła dwunastnicy).

Kolka wątrobowa – dieta

Odpowiednia dieta nie jest sposobem na wyleczenie kolki wątrobowej, jednak może łagodzić objawy kamicy i uczynić czas oczekiwania na wyleczenie definitywnie mniej dokuczliwym dla chorego.

Dieta w kamicy objawowej powinna być lekkostrawna, niskotłuszczowa. Unikać należy żółtych serów i potraw smażonych, zawierających olej, smalec, majonez, śmietanę. Osoby otyłe powinny dążyć do redukcji wagi ciała, a chorym ze współistniejącą hipertriglicerydemią zaleca się dodatkowo ograniczenie cukrów prostych i dwucukrów w diecie.

Kolka wątrobowa – jakie są powikłania?

Niewdrożenie diagnostyki mającej na celu ustalenie przyczyny dolegliwości, jaką jest kolka żółciowa może skutkować wystąpieniem wymagających natychmiastowej interwencji lub groźnych dla życia powikłań, spowodowanych zaniechaniem lub opóźnianiem leczenia objawowej kamicy pęcherzyka żółciowego lub dróg żółciowych.

Do powikłań tych należą:

• ostre zapalenie pęcherzyka żółciowego,
• zgrubienie i włóknienie ścian pęcherzyka żółciowego (przewlekłe zapalenie),
• ostre zapalenie trzustki,
• wtórna marskość żółciowa wątroby (w rzadkich przypadkach).

Zarówno ostre zapalenie pęcherzyka żółciowego, jak i ostre zapalenie trzustki są stanami wymagającymi hospitalizacji, często także zagrażającymi życiu.

Stąd potrzeba konsultacji lekarskiej i wdrożenia odpowiedniej diagnostyki i leczenia zabiegowego, które pomoże usunąć przyczynę występujących dolegliwości, a nie będzie jedynie nakierowane na łagodzenie występujących już objawów.