Endoskopowa cholangiopankreatografia wsteczna (ECPW)

Co to jest ECPW?

Endoskopowa cholangiopankreatografia wsteczna (ECPW) znalazła swoje stałe miejsce w inwazyjnych badaniach diagnostycznych w gastroenterologii. Jest to badanie obrazowe, które zostało wprowadzone do diagnostyki klinicznej w 1968 r. i od tego czasu stanowi podstawowe narzędzie do oceny zarówno zewnątrz- jak i wewnątrzwątrobowych dróg żółciowych oraz przewodu trzustkowego. ECPW łączy dwie metody – endoskopową przy użyciu wziernika zwanego duodenoskopem oraz radiologiczną z zastosowaniem środka cieniującego do oceny szerokości, kształtu, zarysów i wypełnienia badanych struktur.

Na czym polega badanie ECPW?

W badaniu ECPW wykorzystuje się różne narzędzia do oceny stanu dróg żółciowych i przewodu trzustkowego.

• Duodenoskop jest giętkim wziernikiem z optyką boczną, który endoskopista umieszcza w części zstępującej dwunastnicy, a następnie przy jego pomocy posługuje się dodatkowym instrumentarium do wykonania zabiegów na drogach żółciowych bądź przewodzie trzustkowym.
• Cewnik jest narzędziem, które umożliwia dotarcie do dróg żółciowych oraz przewodu trzustkowego. Istnieje kilka rodzajów cewników. Cewnik z balonem umożliwia poszerzanie zwężeń, a cewniki manometryczne służą do pomiaru ciśnienia w drogach żółciowych i przewodzie trzustkowym.
• Sfinkterotom daje możliwość nacięcia mięśnia zwieracza Oddiego w celu usunięcia złogów z dróg żółciowych. Skurcz tego mięśnia uniemożliwia przedostanie się większych kamieni naturalną drogą do światła dwunastnicy.
• Koszyczek Dormia służy do usuwania kamieni żółciowych z przewodu żółciowego wspólnego.
• Litotryptor jest narzędziem służącym do rozbijania kamieni żółciowych na mniejsze części.
• Cholangioskop umożliwia bezpośrednie uwidocznienie dróg żółciowych.
• Kleszczyki biopsyjne, szczoteczkasłużą do pobierania materiału tkankowego do badania histopatologicznego i cytologicznego.

Wskazania do ECPW

Endoskopową cholangiopankreatografię wsteczną wykonuje się w następujących przypadkach:

• podejrzenie kamicy przewodów żółciowych,
• podejrzenie nowotworu dróg żółciowych (cholangiocarcinoma),
• ostre zapalenie dróg żółciowych,
• żółciopochodne ostre zapalenie trzustki,
• podejrzenie przewlekłego zapalenia trzustki,
• podejrzenie raka głowy trzustki,
• podejrzenie torbieli trzustki lub przetoki żółciowej,
• wykonanie sfinkterotomii, czyli nacięcia zwieracza Oddiego w celu umożliwienia drenażu dróg żółciowych,
• usunięcie złogów z przewodu trzustkowego (Wirsunga),
• drenaż torbieli trzustki.

Czytaj również: Torbiel krwotoczna – co to jest? Przyczyny, objawy i leczenie torbieli krwotocznej jajnika

Jak przygotować się do ECPW?

Endoskopowa cholangiopankreatografia wsteczna jest badaniem inwazyjnym, dlatego wymaga odpowiedniego przygotowania zarówno ze strony samego pacjenta jak i personelu medycznego.

Zabieg wykonuje się na sali operacyjnej w warunkach zapewniających sterylność i bezpieczeństwo dla pacjenta. Chory co najmniej 6 godzin przed zabiegiem nie powinien nic jeść, a na 4 godziny przed ECPW należy odstawić płyny. Przed rozpoczęciem badania istotne jest, aby pacjenci noszący protezy zębowe je usunęli. Następnie chorego układa się na lewym boku, do ust zakłada się plastikowy ochraniacz, przez który wkłada się końcówkę duodenoskopu. W czasie przesuwania endoskopu z gardła do przełyku zaleca się pacjentowi przełykanie.

Dla zapewnienia właściwego komfortu podczas badania ECPW zabieg powinno wykonywać się w znieczuleniu z podaniem leków przeciwbólowych. Podczas zabiegu monitoruje się podstawowe czynności życiowe (oddech, tętno, ciśnienie tętnicze).

Jak wygląda badanie ECPW?

Badanie ECPW rozpoczyna się od umieszczenia duodenoskopu w części zstępującej dwunastnicy. Następnie endoskopista cewnikuje brodawkę Vatera, będącą wspólnym ujściem dróg żółciowych i przewodu trzustkowego do światła przewodu pokarmowego. W kolejnym etapie podaje się pod kontrolą fluoroskopową wodny jodowy środek cieniujący i wykonuje zdjęcia RTG, dzięki którym możliwa jest ocena kształtu, szerokości i wypełnienia badanych struktur. Dopiero po uwidocznieniu dróg żółciowo-trzustkowych możliwa jest interwencja terapeutyczna, która może polegać na wykonaniu:

• sfinkterotomii,
• litotrypsji, czyli rozbicia kamieni żółciowych na drobne części, które mogą zostać wydalone do przewodu pokarmowego; złogi mogą zostać rozkruszone mechanicznie bądź przy użyciu specjalnego lasera,
• cholangioskopii, czyli bezpośredniego wziernikowania dróg żółciowych,
• protezowaniu przewodu trzustkowego lub dróg żółciowych w przypadku nowotworu zwężającego ich światło w celu umożliwienia odpływu soku trzustkowego i żółci do dwunastnicy.

Jak w każdej inwazyjnej procedurze w trakcie zabiegu lub bezpośrednio po nim może dojść do powikłań. Występują one w ok. 5% przypadków. Najczęściej obserwuje się ostre zapalenie trzustki, krwawienie, zapalenie dróg żółciowych czy przedziurawienie przewodu pokarmowego.

Wśród wielu zalet ECPW istotnym ograniczeniem stosowania tej metody jest brak uwidocznienia dróg żółciowych poza przeszkodą ze względu na ograniczone możliwości przepływu środka cieniującego.

Przeciwwskazania do ECPW

Wśród przeciwwskazań do badania wskazuje się:

• perforacja (przedziurawienie) przewodu pokarmowego,
• niedrożność przewodu pokarmowego,
• ciąża,
• skaza krwotoczna (przed zabiegiem konieczne jest oznaczenie parametrów krzepnięcia krwi),
• Brak współpracy chorego,
• stany bezpośredniego zagrożenia życia (wstrząs, świeży zawał mięśnia sercowego, ostra niewydolność oddechowa, przełom nadciśnieniowy),
• stan po usunięciu żołądka z zespoleniem sposobem Billrotha II.