Objawy raka płuc – pierwsze, wczesne, zaawansowane, widoczne na RTG

Jakie są objawy raka płuc?

Tak jak w przypadku wielu innych chorób, skuteczność leczenia nowotworów zależy m.in. od wczesnego ich wykrycia i prowadzenia odpowiedniej terapii. W przypadku raka płuc, który jest obecnie jednym z najpowszechniejszych i najniebezpieczniejszych nowotworów, diagnostykę rozpoczyna się zazwyczaj, gdy choroba jest już zaawansowana, ponieważ nowotwór ten we wczesnym stadium swojego rozwoju często przebiega bezobjawowo.

Pierwsze objawy raka płuc pojawiają się późno i są niecharakterystyczne. Tkanka, z której zbudowane są płuca, jest nieunerwiona, dlatego nawet duży guz w obrębie narządu może początkowo nie powodować dolegliwości bólowych. Chory może mieć duszność, przewlekły kaszel lub chrypkę, problemy z połykaniem (dysfagię). Możliwym niepokojącym objawem jest też ból w klatce piersiowej czy krwioplucie.

Należy zwrócić uwagę, że u pacjentów z przewlekłą obturacyjną chorobą płuc (POChP), u których kaszel jest objawem przewlekłym, istotna może być zmiana jego charakteru. Zaniepokoić mogą również: nawracające infekcje układu oddechowego, spadek masy ciała, gorączka czy ból obręczy barkowej. Zdarza się również, że komórki nowotworowe produkują hormony, co może wywoływać różnorodne objawy maskujące nowotwór i utrudniające rozpoznanie.

Innym z możliwych objawów raka płuc, mającym związek z nadmiernym rozrostem tkanki jest tzw. zespół Hornera , czyli występowanie objawów ze strony narządu wzroku, spowodowanych w tym przypadku uciskiem guza na nerwy współczulne: opadnięcie powieki, zwężenie źrenicy i zapadnięcie się gałki ocznej. Taki wpływ na sploty współczulne ma rozwój guza umiejscowionego w szczycie płuc, określanego wtedy jako guz Pancoasta.

U niektórych rozwija się objaw tzw. palców pałeczkowatych, czyli pogrubienie dystalnych (końcowych) części palców i przybranie przez paznokcie kształtu szkiełek od zegarka. Może to świadczyć o niedotlenieniu części ciała położonych najdalej od serca, jednak nie jest to charakterystycznym objawem raka płuc, może bowiem towarzyszyć również innym chorobom układu oddechowego, serca, tarczycy.

Sprawdź również: Odkrztuszanie plwociny (flegmy)

Ponadto we znaki mogą dać się dolegliwości niezwiązane bezpośrednio z nowotworem rozwijającym się w płucu, wynikające natomiast z występowania przerzutów raka płuc do innych struktur i narządów. Najczęściej rak oskrzela tworzy przerzuty do nadnerczy i wątroby, a także układu kostno-szkieletowego i mózgowia. Chory może czasem odczuwać bóle o różnej lokalizacji (ból głowy, brzucha, kończyn), w zależności od zajętego przez nowotwór narządu, może doświadczać drgawek, zaburzeń czucia, uczucia kołatania serca czy objawów ze strony układu pokarmowego, takich jak ból nadbrzusza czy chudnięcie, a także zauważyć zażółcenie powłok ciała. U pacjenta mogą być wyczuwalne powiększone węzły chłonne.

Zespół paraneoplastyczny (paranowotworowy)

Zespół paraneoplastyczny, inaczej zwany paranowotworowym, to dość szerokie pojęcie, obejmujące objawy spowodowane wydzielaniem przez komórki guza różnych hormonów. Taki zespół może rozwinąć się nawet u co dziesiątej osoby chorej na raka płuc. Z jednej strony maskuje on prawdziwą przyczynę wystąpienia symptomów, jednak – ponieważ pojawia się często przed objawami ze strony układu oddechowego – daje pewną szansę na wczesne wykrycie choroby w toku bardziej szczegółowej diagnostyki.

Hormonami produkowanymi przez patologicznie zmienione komórki mogą być m.in.:

• ACTH – hormon adrenokortykotropowy,
• GRP – peptyd uwalniający gastrynę,
• ADH – hormon antydiuretyczny (wazopresyna),
• parathormon i kalcytonina,
• serotonina.

Przeczytaj też: Jak leczyć ból nowotworowy?

Zespół paraneoplastyczny może manifestować się jako zespół:

• endokrynny – związany z nadmiernym wydzielaniem hormonów nadnerczy (przypominający zespół Cushinga), podwyższonym poziomem wapnia w surowicy krwi (hiperkalcemia), zwiększonym wydzielaniem wazopresyny (zespół Schwartza-Barttera);
• sercowo-naczyniowy – zapalenie wsierdzia (niewywołane infekcją bakteryjną), nadkrzepliwość krwi i związane z nią nawracające zakrzepowe zapalenie żył powierzchownych;
• skórny – toczeń i twardzina układowa, rogowacenie brunatne, zapalenia;
• hematologiczny – związany z układem krwiotwórczym; może mieć postać wewnątrznaczyniowego wykrzepiania lub anemii.

Zespół paranowotworowy występuje także często jako zespół nerwowo-mięśniowy – miastenia, neuropatie obwodowe, dermatomyositis (zapalenie skórno-mięśniowe).

Nowotwór płuc – RTG klatki piersiowej i inne badania

Jeżeli wynik zebranego przez lekarza wywiadu z pacjentem oraz wynik badania przedmiotowego nasuwa podejrzenie nowotworu, przeprowadzane są badania dodatkowe.

W toku diagnostyki nowotworów płuc wykonuje się takie badania, jak:

• badania obrazowe: RTG klatki piersiowej, tomografia komputerowa, pozytonowa tomografia emisyjna (PET),
• badanie cytologiczne (komórek) odkrztuszanej przez pacjenta plwociny,
• biopsja płuca (czyli pobranie wycinka do badania histopatologicznego) przez klatkę piersiową lub metodą wziernikowania śródpiersia (mediastinoskopii),
• bronchoskopia,
• badanie płynu opłucnej,
• biopsja obwodowych węzłów chłonnych,
• wykrywanie antygenów nowotworowych we krwi.

Ostateczne rozpoznanie ustala się na podstawie obrazu mikroskopowego komórek lub tkanki pobranej ze zmiany. Trzeba pamiętać, że nie zawsze guz płuca oznacza raka, czasem są to po prostu zmiany łagodne lub objawy innej choroby, np. gruźlicy.

Rak płuc – leczenie

Na decyzję podjęcia konkretnej metody leczenia raka płuc największy wpływ ma rodzaj nowotworu. Jeżeli mamy do czynienia z rakiem niedrobnokomórkowym, preferowanym leczeniem jest chirurgiczne – wycięcie płata płuca, w którym znajduje się guz lub resekcja całego płuca (pneumonektomia). Podczas zabiegu wycięciu ulegają również regionalne węzły chłonne. Należy jednak pamiętać, że nie u wszystkich pacjentów można przeprowadzić taką operację. Przeciwwskazaniem może być nie tylko znaczny stopień zaawansowania raka, ale także starszy wiek pacjenta i inne stwierdzone u niego choroby, które uniemożliwiają podjęcie ryzyka operacji.

Natomiast w przypadku stwierdzenia raka drobnokomórkowego leczeniem pierwszego rzutu jest wielomiesięczna chemioterapia (podanie cytostatyków, czyli leków hamujących podziały komórkowe, np. cisplatyny, etopozydu). Stosuje się także radioterapię (naświetlania promieniowaniem jonizującym), która ma zastosowanie również w terapii przerzutów i łagodzeniu bólu nowotworowego. Leczenie chirurgiczne w tym rodzaju raka ma małą skuteczność i nie jest rutynowo stosowane.

Należy pamiętać, że rak płuc jest wyjątkowo groźnym nowotworem i nawet starannie dobrana terapia nie zawsze jest w stanie powstrzymać rozsiew patologicznie zmienionych komórek. Leczenie raka płuc może wydłużyć życie pacjenta, jednak bardzo często dochodzi do nawrotu choroby.

Rak płuc – rokowania i stopień złośliwości nowotworu

W celu oceny stopnia zaawansowania klinicznego nowotworu stosuje się klasyfikację TNM (tzw. staging). Akronim TNM pochodzi od słów tumor-nodes-metastases (guz-węzły-przerzuty), które oznaczają elementy brane pod uwagę w ocenie zaawansowania raka, czyli wielkość i cechy wykrytej zmiany, obecność przerzutów w węzłach chłonnych oraz obecność przerzutów w innych narządach.

Ponadto w badaniu histopatologicznym określany jest stopień złośliwości zmiany (tzw. grading) w zależności od tego, jaki poziom zróżnicowania wykazują komórki nowotworowe. Jeżeli są one dobrze zróżnicowane, tzn. w znacznym stopniu przypominają komórki tkanki, z której się wywodzą, rokuje to lepiej niż wtedy, gdy nowotwór zupełnie nie przypomina komórek tkanki macierzystej.

Nowotwór płuc jest w dalszym ciągu jednym z najbardziej niebezpiecznych nowotworów, a współczesne leczenie raka płuc ma bardzo ograniczoną skuteczność. Dlatego też należy unikać głównego czynnika odpowiedzialnego za jego rozwój, czyli papierosów – chodzi tu zarówno o palenie czynne, jak i bierne.