Biopsja płuc – jak wygląda, wskazania, przebieg, powikłania

Co to jest biopsja płuc?

Biopsja płuc obejmuje kilka metod – od stosunkowo mało inwazyjnej biopsji przezskórnej, po najbardziej inwazyjną otwartą biopsję płuc. Dobór odpowiedniej metody zależy od charakteru zmian, lokalizacji oraz stanu ogólnego pacjenta. Celem biopsji jest uzyskanie materiału (tkanki płucnej) do badań cytologicznych, histopatologicznych lub mikrobiologicznych, co pozwala na ustalenie rozpoznania. Trafne rozpoznanie choroby umożliwia włączenie odpowiedniej terapii. Należy pamiętać, że biopsja płuca może wiązać się z wystąpieniem powikłań w postaci odmy opłucnowej (obecność powietrza w jamie opłucnej), krwawienia, krwioplucia, czy zatoru powietrznego płuca.

Na czym polega biopsja płuc?

Wyróżniamy kilka sposobów wykonania biopsji płuca. Wybór odpowiedniej metody zależy od tego, jaki rodzaju materiału potrzebny będzie do wykonania dalszych badań. Pierwszym wariantem jest biopsja cienkoigłowa – dzięki tej metodzie uzyskujemy materiał do badania cytologicznego (rozmazu), które polega na ocenie pojedynczych komórek. Kolejne metody służą do pobrania fragmentu tkanki (wycinka) do badania histologicznego. Zaliczamy do nich biopsję wykonywaną w czasie bronchoskopii, biopsję gruboigłową przez ścianę klatki piersiowej, biopsję wykonywaną w czasie wideotorakoskopii oraz tzw. biopsję otwartą płuca.

Wskazania do wykonania biopsji płuc

Do wskazań do wykonania biopsji płuc zalicza się:

• nowy lub powiększający się pojedynczy guz płuca, którego nie można zdiagnozować przy pomocy bronchoskopii;
• ocena stopnia zaawansowania raka płuca;
• badanie nowotworu przerzutowego;
• guzek lub liczne guzki w miąższu płuc u osoby bez rozpoznania nowotworu złośliwego lub będącej w długotrwałej remisji choroby nowotworowej;
• ogniskowe nacieki, nierozpoznane za pomocą posiewów plwociny lub krwi, badań serologicznych lub bronchoskopii;
• guz śródpiersia;
• zmiany w opłucnej lub ścianie klatki piersiowej;
• guz wnęki płuca, niemożliwy do zdiagnozowania w czasie bronchoskopii.

Jak przebiega biopsja płuc?

Biopsja przezskórna płuca (cienko- lub gruboigłowa) – polega na pobraniu fragmentu tkanki płuca przez ścianę klatki piersiowej. Miejsce, w którym wykonywane będzie wkłucie jest znieczulane miejscowo. Następnie lekarz wprowadza specjalną igłę w przestrzeń pomiędzy żebrami i, w zależności od rodzaju metody, zasysa komórki (biopsja cienkoigłowa) lub pobiera wycinek płuca (biopsja gruboigłowa). W celu dokładnego ustalenia położenia igły względem przeznaczonego do badania obszaru, biopsja wykonywana jest pod kontrolą metod obrazowych – RTG, tomografii komputerowej lub USG. W czasie badania należy wstrzymać oddech i powstrzymywać się od kaszlu. Przezskórna biopsja płuca może być stosowana w przypadku ograniczonych zmian, zlokalizowanych w obwodowych obszarach płuca. Bezpośrednio po zabiegu oraz po 24 godzinach należy wykonać kontrolne RTG klatki piersiowej w celu wykluczenia ewentualnego powikłania w postaci odmy opłucnowej.

Przezoskrzelowa biopsja płuca (TBLB) – przeprowadzana jest podczas bronchoskopii, która polega na wprowadzeniu do dróg oddechowych giętkiej rurki (bronchoskopu). W celu wykonania biopsji, czyli pobrania fragmentu tkanki płucnej, lekarz wprowadza przez bronchoskop specjalne szczypczyki, które pozwalają na odcięcie niewielkiego fragmentu miąższu płuca. TBLB jest szczególnie przydatna w rozpoznaniu zapalenia płuc wywołanego przez wirus cytomegalii lub Pneumocystisjiroveci, sarkoidozy, histiocytozy, nowotworów płuca oraz w ocenie płuc po przeszczepie.

Wideotorakoskopia (VATS) – zabieg polega na wykonaniu zwykle od 2 do 4 nacięć między żebrami, a następnie wprowadzeniu przez ścianę klatki piersiowej specjalnych narzędzi oraz urządzenia zawierającego niewielką kamerę. Dzięki temu możliwe jest dokładne obejrzenie powierzchni płuc oraz precyzyjne pobranie wycinków do badań. Zabieg przeprowadza się w znieczuleniu ogólnym.

Otwarta biopsja płuca (BOP) – jest zabiegiem najbardziej inwazyjnym spośród wymienionych powyżej, jednak jego wyniki cechują się najwyższą jakością. Przeprowadzana jest wówczas, gdy występują przeciwwskazania do przeprowadzenia biopsji za pomocą innej metody, lub gdy metody te nie umożliwiają postawienia jednoznacznego rozpoznania. W celu wykonania otwartej biopsji płuca pacjent znieczulany jest ogólnie. Chirurg wykonuje nacięcie w ścianie klatki piersiowej, a następnie pobiera odpowiedni fragment płuca do badania. Zaletą tej metody jest możliwość pobrania większych fragmentów tkanki płucnej oraz oceny materiału jeszcze w trakcie operacji, co decyduje o dalszym postępowaniu. BOP wskazana jest przede wszystkim w przypadku istnienia zmian rozsianych w płucach.

Przeciwwskazania do wykonania biopsji płuc

Nie stwierdzono bezwzględnych przeciwwskazań do wykonania biopsji przezskórnej płuca.

Do przeciwwskazań względnych zaliczamy:

• brak możliwości współpracy z pacjentem w czasie zabiegu;
• INR (czas protrombinowy) > 1,5 – wydłużenie INR może być skutkiem stosowania leków obniżających krzepnięcie krwi (antagonistów witaminy K), np. warfaryny, acenokumarolu;
• APTT > 1,5×ggn;
• liczba płytek krwi <50 000/µl;
• usunięte płuco lub odma opłucnowa po przeciwnej stronie;
• ciężka obturacyjna choroba płuc.

Przeciwwskazania do wykonania przezoskrzelowej biopsji płuca:

• zaburzenia krzepnięcia krwi,
• nadciśnienie płucne,
• przetoki tętniczo-żylne,
• zaawansowana rozedma płuc.

Przeciwwskazania do wykonania wideotorakoskopii:

• ciężka niewydolność oddechowa,
• zaawansowana niewydolność serca,
• niewyrównane zaburzenia krzepnięcia.

Przeciwwskazania do wykonania otwartej biopsji płuc:

• możliwość postawienia rozpoznania przy użyciu mniej inwazyjnych metod.

Biopsja płuc – powikłania

W czasie i po wykonaniu zabiegu możliwe są następujące powikłania:

• ostra, objawowa odma opłucnowa (może wystąpić już w trakcie zabiegu),
• Krwawienie do płuc powodowane bliskością ściany klatki piersiowej od miejsca dokonania wkłucia,
• krwioplucie,
• zatory powietrzne,
• krwiak opłucnej (jamy opłucnej).