Rozedma płuc – przyczyny, objawy, badania, leczenie, skutki, rokowanie, śmiertelność

Co to jest rozedma płuc i jakie są przyczyny?

Rozedmą (emphysema pulmonum) nazywamy przewlekłą chorobę płuc, której podstawowe cechy to: powiększenie się przestrzeni powietrznych obwodowo od oskrzelików i uszkodzenie ścian pęcherzyków płucnych. Upośledza to wymianę gazową i prowadzi do duszności, a nawet niewydolności oddechowej. Nasilenie zmian rozedmowych wyraźnie koreluje ze stopniem niewydolności oddechowej.

Palenie papierosów i zanieczyszczenia powietrza mogą prowadzić do rozedmy płuc. Choroba ta rozwija się długo i częściej dotyka osób w starszym wieku oraz mężczyzn.

Do genetycznych przyczyn rozedmy płucnej należy wrodzony niedobór alfa1-antytrypsyny – białka chroniącego tkankę łączną przed niszczeniem.

Schorzenie współistnieje często z przewlekłym zapaleniem oskrzeli, składając się na obraz przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POChP).

Rozedma płuc – objawy

Objawy rozedmy płuc zależą w głównej mierze od nasilenia choroby. Należy tu wymienić: brak tchu, lekką zadyszkę, kaszel, duszność – czasem pojawia się sinica (zasinienie skóry z powodu gorszego utlenowania tkanek). W zaawansowanym stadium choroby klatka piersiowa pacjenta może zmienić kształt na beczkowaty. Chory może oddychać przez zaciśnięte usta, a oddech może się wydłużać.

Chorych z dominującą rozedmą w obrazie przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POChP) określa się jako tzw. pink puffers (czyli „różowych sapaczy”), w przeciwieństwie do blue bloaters („sinych nadymaczy”), u których dominuje zapalenie oskrzeli.

Cechami charakteryzującymi „różowych sapaczy” z płucami rozedmowymi są: niedowaga, duszność i kaszel. Taki chory nie ma zazwyczaj sinicy, a niewydolność oddechowa jest u niego częściowa, co okupione zostaje olbrzymim wysiłkiem wkładanym w wymianę gazową i ciągłym uczuciem braku powietrza.

Rozedma płucna – jakie badania i jak rozpoznać?

W przypadku rozedmy na RTG klatki piersiowej widać cechy nadmiernego, ostrego rozdęcia płuc, czasem nawet większe bulle rozedmowe. Rozpoznanie choroby można postawić jednak tylko na podstawie tomografii komputerowej o dużej rozdzielczości (TKWR), dokładnie ukazującej zmiany rozedmowe.

Lekarz wykonuje również badanie fizykalne, w którym może stwierdzić zmianę w kształcie klatki piersiowej oraz przepony. Istotny jest także wywiad z pacjentem. Badania dodatkowe zlecane przez lekarza to np. morfologia czy spirometria. W badaniu spirometrycznym zwraca uwagę zmniejszenie wskaźnika FEV1. Czasem wykonywana jest również gazometria. Badanie to pozwoli ocenić zaburzenia równowagi kwasowej-zasadowej organizmu.

Rozedma płuc – leczenie płuc rozedmowych

Jak leczyć rozedmę płuc? Bardzo ważne jest zaprzestanie palenia tytoniu. Leczenie rozedmy płuc jest głównie objawowe. Można stosować tlenoterapię, również domową. Istotną kwestią jest zapobieganie chorobom zakaźnym i szczepienie przeciwko grypie oraz pneumokokowemu zapaleniu płuc (są to szczepienia zalecane), ponieważ każda infekcja dróg oddechowych zaostrza objawy rozedmy.

Stosowane są leki na rozedmę płuc, takie jak środki rozszerzające oskrzela oraz mukolityki (zmniejszają lepkość wydzieliny zalegającej w drogach oddechowych).

Ważna jest również rehabilitacja oddechowa. Można w niektórych przypadkach operacyjnie wyciąć pęcherze rozedmowe, co zwiększa komfort pacjenta i zmniejsza ryzyko powikłań w postaci odmy opłucnowej. Wskazaniem do takiego leczenia jest ucisk przez pęcherz rozedmowy otaczającego miąższu płucnego, gdy zajmuje on ponad 50 proc. objętości płuca.

Chorym z niedoborem alfa1-antytrypsyny można okresowo podawać koncentrat tego białka. Leczenie to jest niestety bardzo drogie, w Polsce nierefundowane. W ostateczności wykonuje się przeszczep płuc.

Jeżeli chodzi o rozedmę płuc, leczenie domowe może obejmować stosowanie ziół przeciwzapalnych i wykrztuśnych. Ponadto chory powinien unikać zadymionych pomieszczeń i nadmiernego wysiłku. Wskazany jest oszczędny tryb życia.

Rozedma płuc – skutki i powikłania

Gdy dojdzie do pęknięcia pęcherzyka w płucach, powietrze przedostaje się do jamy opłucnej i powoduje ucisk na tkankę płucną oraz upośledzenie oddychania. Objawia się to nagłym, silnym bólem w klatce piersiowej, który może promieniować do pleców lub ramienia, dusznością i suchym kaszlem. Odma opłucnowa może również nie dawać żadnych symptomów. Sytuacja taka wymaga szybkiej interwencji.

Lekarz u pacjenta z pęcherzykami na płucach stwierdza ściszenie szmeru pęcherzykowego i nadmierny odgłos opukowy. Rozpoznanie stawia się za pomocą zdjęcia rentgenowskiego klatki piersiowej. W zależności od wielkości odmy i stanu pacjenta leczenie może być zachowawcze.

Odmę można zdrenować (założyć dren poprzez ścianę klatki piersiowej do jamy opłucnej) lub leczyć operacyjnie (w przypadku nawracania bulle rozedmowe usuwa się operacyjnie).

Czy rozedma płuc jest wyleczalna? Zmiany w przypadku opisywanego schorzenia są postępujące i nieodwracalne, dlatego bardzo ważne jest odpowiednie postępowanie i stosowanie się do zaleceń lekarza.

Rozedma płuc – rokowanie – czy rozedma płuc jest śmiertelna?

Ile można żyć z rozedmą płuc? Aby wydłużyć okres życia, należy przede wszystkim zrezygnować z czynników, które są przyczyną schorzenia. Rokowania nie są zbyt dobre, ponieważ skutki rozedmy płuc są, jak wspomniano wcześniej, nieodwracalne.

Warto zmienić dietę, stosować inhalacje oczyszczające płuca oraz ćwiczenia wspomagające mięśnie dróg oddechowych. Trzeba pamiętać, że szkodliwe jest także palenie bierne oraz używanie sprayów czy aerozoli.

Czy z rozedmą płuc można pracować? Bywa, że pogłębiająca się niewydolność oddechowa uniemożliwia wykonywanie zawodu i choremu przyznawana jest renta. Rozedma płuc to choroba nieuleczalna, która prowadzi do śmierci prawie równie często jak choroba wieńcowa czy rak.