Badanie EBUS – bronchofiberoskopia z ultrasonografią wewnątrzoskrzelową

Co to jest badanie EBUS (bronchofiberoskopia z ultrasonografią wewnątrzoskrzelową)?

Badanie EBUS jest inwazyjnym badaniem układu oddechowego. Określa się również mianem bronchofiberoskopii z ultrasonografią wewnątrzoskrzelową. Największą zaletą badania EBUS jest możliwość oceny struktur zlokalizowanych w obrębie drzewa oskrzelowego. Daje to przewagę nad klasyczną bronchofiberoskopią, dzięki której możliwa jest ocena jedynie błony śluzowej ściany tchawicy, oskrzeli oraz struktury strun głosowych.

Bronchofiberoskop posiada elastyczną budowę co ułatwia wprowadzenie go do drzewa oskrzelowego. Zakończony jest zminiaturyzowaną kamerką oraz głowicą ultrasonograficzną (do 3mm średnicy), dzięki temu możliwa jest dokładna ocena układu oddechowego wraz z oceną narządów śródpiersia oraz naczyń krwionośnych umiejscowionych w tej okolicy. W trakcie badania EBUS można wykonać biopsję aspiracyjną cienkoigłową (BAC).

Badanie EBUS – kiedy wykonać, jakie są wskazania?

Badanie EBUS wykonuje się w celu diagnostyki zmian położonych poza drzewem oskrzelowym. Stosując tę metodę lekarz może określić rodzaj patologicznej zmiany oraz określić jej zasięg i zaawansowanie. EBUS pozwala na ocenę rozległości i głębokości nacieku nowotworowego, ponadto umożliwia ocenę wielkości, lokalizacji oraz charakteru poszczególnych grup węzłów chłonnych śródpiersia. Badanie ultrasonografii wewnątrzoskrzelowej stosuje się przede wszystkim w diagnostyce nowotworów płuc przebiegających z powiększeniem węzłów chłonnych śródpiersia oraz wnęki płuca. Jeżeli podczas badania bronchofiberoskopowego użyje się sond typu mini-probe możliwa jest ocena zmian obwodowych.

Zaletą badania EBUS jest możliwość wykonania biopsji cienkoigłowej pod kontrolą ultrasonografii. Dzięki temu można wykonać nakłucie węzłów chłonnych śródpiersia oraz wnęki płuca, niezbędnego do diagnostyki nowotworów płuca, a także sarkoidozy.

Bronchofiberoskopia z ultrasografią wewnątrzoskrzelową stanowi alternatywną metodę diagnostyczną do mediastinoskopii lub torakoskopii. Obydwie te metody związane są z zabiegiem chirurgicznym, a tym samym większym ryzykiem.

Jak wygląda badanie EBUS? Jak się przygotować?

Pacjent na badanie bronchofiberoskopowe zgłasza się do specjalnego gabinetu wyposażonego w odpowiedni sprzęt. Przed badaniem należy być na czczo, zażyć leki po konsultacji z lekarzem. Pacjenci posiadający protezy lub elementy biżuterii (np. kolczyki) w jamie ustnej powinny je stamtąd usunąć. Osoby palące papierosy, powinny się wstrzymać od palenia na 24godziny przed badaniem.

Badanie bronchofiberoskopowe przeprowadza się w znieczuleniu miejscowym oraz po podaniu leków uspokajających. Dzięki temu zabieg jest mniej nieprzyjemny i uciążliwy dla pacjenta. U pacjentów, u których nie ma możliwości wykonania badania w znieczuleniu miejscowym można je wykonać w znieczuleniu ogólnym.

Pacjent kładzie się na specjalnym łóżku. Pomiędzy żuchwę i szczękę pacjent dostaje specjalny ochronny gryzak. Następnie lekarz wprowadza do jamy ustnej bronchofiberoskop, jeśli to nie jest możliwe z jakiegoś powodu, to alternatywnie wprowadza się go przez nos. Następnie przechodzi się przez tchawicę, aż do oskrzeli. Po drodze ocenia się błonę śluzową tchawicy i drzewa oskrzelowego. Następnie wykonuje się ultrasonografię wewnątrzoskrzelową oceniając węzły chłonne oraz struktury zlokalizowane w obrębie oskrzeli. Głowica ultrasonograficzna wyposażona jest w przystawkę dopplerowską umożliwiającą zobrazowanie naczyń krwionośnych.

Podobnie jak w bronchoskopii klasycznej, podczas badania EBUS jest możliwe pobranie materiału do badania mikroskopowego. Można je uzyskać za pomocą specjalnych szczypczyków lub za pomocą igły. Podczas bronchoskopii z wewnątrzoskrzelową ultrasonografią możliwe jest wykonanie biopsji cienkoigłowej. Jest to dodatkowa zaleta badania EBUS. Stosuje się igły 10–40mm, dlatego można nakłuć zmiany oddalone od oskrzela, w którym znajduje się bronchofiberoskop. Uzyskuje się niewielką ilość materiału do badania, czasami nie wystarczającą do postawienia rozpoznania.

Powikłania po badaniu EBUS

Bronchofiberoskopia z ultrasonografią wewnątrzoskrzelową jest zaliczana do badań bezpiecznych. Jednakże jak to bywa w przypadku badań inwazyjnych mogą przytrafić się powikłania. Z reguły są one niegroźnie dla pacjenta i maja charakter odwracalny.

Najczęściej po zabiegu może wystąpić ból gardła, chrypka, a także krwawienie z dróg oddechowych w tym krwawienie z nosa, wynikające z wykonanej biopsji cienkoigłowej. Odma opłucnowa również może być spowodowana BAC, ale nie jest to zbyt częste zjawisko. Rzadziej może pojawić się uszkodzenie strun głosowych, związane z wprowadzeniem bronchofiberoskopu. U pacjentów z astmą może dojść do patologicznego skurczu oskrzeli.