Cyfra 21-1 – badanie (marker) raka płuc niedrobnokomórkowego

Cyfra 21 1 – co to jest za badanie?

Nowotwory płuc to jedne z najczęstszych i najpoważniejszych chorób. Rak płuc jest jednym z najczęściej diagnozowanych i powodujących wysoką śmiertelność zarówno u kobiet jak i u mężczyzn.

Częstość występowania determinowana jest predyspozycjami genetycznymi oraz przede wszystkim stylem życia. Brak ruchu, źle zbilansowana dieta, zanieczyszczenia środowiska i przewlekły stres to najważniejsze czynniki sprzyjające nowotworom. W przypadku raka płuc należy wymienić także palenie papierosów i zanieczyszczenia powietrza.

Dużym wyzwaniem medycznym jest szybka i bezbłędna diagnostyka nowotworu, dlatego duże nadzieje pokłada się w oznaczaniu markerów nowotworowych, w tym Cyfra 21-1.

Niedrobnokomórkowy rak płuca

Nowotwór płuc to najczęściej występujący nowotwór u mężczyzn i drugi co do częstości u kobiet. Jest najczęstszą nowotworową przyczyną zgonów w populacji światowej. 80 proc. wszystkich przypadków raka płuc stanowi rak niedrobnokomórkowy, obejmujący postać płaskonabłonkową, gruczolakoraka oraz raka wielokomórkowego. Niedrobnokomórkowy rak płuca nazywany jest po łacinie jako carcinoma pulmonis non microcellulare.

Najistotniejsze czynniki ryzyka zachorowania na raka płuc to:

• czynne palenie tytoniu lub długotrwałe narażenie na bierne palenie;
• ekspozycja na radon lub azbest;
• nawracające stany zapalne płuc;
• radioterapia okolic klatki piersiowej;
• dieta uboga w produkty roślinne;
• predyspozycje genetyczne.

Rozpoznanie raka płuc ustalane jest w oparciu o badania kliniczne, diagnostykę obrazową, bronchoskopię oraz badania śródoperacyjne. Markery nowotworowe w procesie diagnostycznym dostarczają informacji dodatkowych, są natomiast nieocenione w prognozowaniu i monitorowaniu przebiegu leczenia.

Cyfra 21-1 – marker nowotworowy raka płuc

Cytokeratyny to włókna szkieletu komórek nabłonkowych, z których najbardziej powszechna jest cytokeratyna 19. Fizjologicznie cytokeratyna 19 występuje w prawidłowych komórkach nabłonka płuc, przewodów żółciowych i trzustki, jelitach, śliniankach oraz kanale szyjki macicy i endometrium. Transformacja nowotworowa komórek nabłonkowych prowadzi do martwicy komórek i fragmentyzacji cytokeratyn. Ich rozpuszczalne fragmenty krążą w osoczu, gdzie ich oznaczanie ma dużą wartość diagnostyczną. Rozpuszczalny fragment cytokeratyny 19, określany jako Cyfra 21-1, znalazł zastosowanie w diagnostyce, prognozowaniu oraz monitorowaniu nowotworów nabłonkowych, zwłaszcza niedrobnokomórkowego raka płuca.

Wzrost stężenia markera Cyfra 21-1 obserwowany jest także dla raka szyjki macicy oraz nowotworów głowy i szyi.

Oznaczenie markera Cyfra 21-1 wykonywane jest z krwi żylnej. Badanie jest bezbolesne i polega na pobraniu kilku mililitrów krwi; pacjent nie musi być na czczo, nie jest wymagane żadne przygotowanie do badania. Czas oczekiwania na wynik jest różny w zależności od laboratorium i wynosi 1–14 dni.

Cena badania Cyfra 21-1 to ok. 50 złotych.

CYFRA 21-1 – norma i wynik badania – co oznacza?

Jak odczytać wyniki badania Cyfra 21-1?

Za wartości prawidłowe Cyfra 21-1 uznaje się wartości <3,5 ng/ ml.

Niewielki wzrost stężenia do 9,5 ng/ml, obserwowany jest u chorych na niezłośliwe choroby płuc (włóknienie płuc, gruźlica, rozstrzenie oskrzeli, zapalenie płuc), choroby trzustki, wątroby i choroby reumatyczne

Znaczny wzrost ekspresji świadczy o obecności procesu nowotworowego w komórkach nabłonka płaskiego. Warto jednak mieć na uwadze, że prawidłowe stężenie Cyfra 21-1 nie wyklucza procesu nowotworowego – badanie to ma znaczenie pomocnicze i nie zastępuje całego spektrum badań klinicznych.

Najbardziej istotnym wskazaniem do oznaczania markerów nowotworowych jest ocena skuteczności leczenia. Normalizacja poziomu Cyfra 21-1 świadczy o radykalności, czyli skuteczności leczenia onkologicznego. Utrzymanie się niskiego poziomu markera wyklucza nawrót choroby nowotworowej w 70–80 proc., zaś ponowny wzrost stężenia Cyfra 21-1 świadczy o wznowie nowotworu i wyprzedza objawy kliniczne i radiologiczne o około 4 miesiące. Jest więc to najczulszy wskaźnik monitorujący przebieg choroby.